Morgunblaðið - 03.09.2011, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. SEPTEMBER 2011
Þegar við heyrum
orðið kirkja og heyrum
talað um kirkjustarf
sjáum við sjálfsagt flest
fyrir okkur kirkjuhúsin
sem standa um landið
okkar vítt og breytt,
kirkjuhúsið í hverfinu
okkar, kirkjuhúsið í
plássinu okkar, kirkju-
húsið í sveitinni, kirkju-
húsið í hinum mörgu
sóknum landsins, stórum sem smáum.
Og þegar við tölum um eða heyrum
talað um kirkjustarf, kemur sjálfsagt
fyrst upp í huga okkar margra kirkju-
starfið sem bundið er þessum sömu
kirkjuhúsum eða sóknum. Okkur
dettur sjálfsagt í hug barnastarf, öldr-
unarstarf, guðsþjónustuhald, allt
þetta sýnilega starf sem fram fer í
langflestum kirkjum landsins. Þá sjá
sjálfsagt flest okkar líka fyrir sér hin-
ar ýmsu athafnir sem tengjast mik-
ilvægum tímamótum í lífi okkar, tíma-
mótum sem snerta fæðingu lítils
barns, tímamótum unglingsáranna,
fullorðinsáranna, tímamótum þegar
við kveðjum ástvini okkar.
Þá vitum við flest, a.m.k. þegar við
hugsum okkur aðeins um, að í kirkju-
sóknum landsins fer líka fram starf
sem ekki er eins sýnilegt og það sem
nefnt er hér að ofan, svo sem sál-
gæsluviðtöl af ýmsum toga, hjálp-
arstarf o.fl. Í lögum þjóðkirkjunnar er
kirkjusóknin skilgreind sem grunn-
eining kirkjunnar. Það er hún vissu-
lega og sóknirnar á Íslandi mynda net
um landið okkar, þjónustunet kirkj-
unnar sem býður landsmönnum öllum
þeim sem það vilja þjónustu sína og
fylgd í gegnum lífið.
Starf kirkjunnar er
þó ekki eingöngu bund-
ið kirkjusókninni sem
slíkri. Þjóðfélagið okk-
ar er margháttað og
margslungið og þjóð-
kirkjan hefur leitast við
að endurspegla og
mæta þeirri þjóðfélags-
mynd. Það hefur kirkj-
an gert með því starfi
sem gjarnan er kennt
við „sérþjónustu kirkj-
unnar“ alveg eins og
systurkirkjur hennar í
t.d. Svíþjóð, Noregi og Finnlandi. Í
gegnum sérþjónustu kirkjunnar og
þau prestsembætti sem henni til-
heyra hefur þjóðkirkjan árum saman
innt af hendi mikilvæga þjónustu við
t.d. fanga, heyrnarlausa, fatlaða, inn-
flytjendur, sjúka, auk þjónustu við Ís-
lendinga sem búsettir eru erlendis.
Um nokkurra ára skeið féll einnig
undir sérþjónustu kirkjunnar mik-
ilvæg aðstoð hennar við vímuefna-
neytendur. Er það miður að á því
starfi hefur orðið mikil skerðing í
kjölfar þess að embætti vímuvarn-
arprests var lagt niður á síðasta ári.
Auk þeirrar sérþjónustu sem þjóð-
kirkjan á beina aðild að, hafa ýmsar
stofnanir, t.d. stóru sjúkrahúsin norð-
an og sunnan heiða auk öldrun-
arheimila á höfuðborgarsvæðinu,
ráðið til sín presta og djákna til þess
að sinna m.a. sálgæslu við skjólstæð-
inga sína. Prestar og djákni Land-
spítala háskólasjúkrahúss sinna þar
t.d. fjölbreyttri þjónustu í þverfag-
legu samstarfi við annað starfsfólk
spítalans. Ber þar hæst sálgæslu við
sjúklinga og aðstandendur þeirra
sem þar dvelja um lengri eða
skemmri tíma. Einnig sinna sjúkra-
húsprestar og djákni starfsfólki spít-
alans, m.a. með reglubundinni hand-
leiðslu auk úrvinnslu og sálgæslu í
kjölfar erfiðra aðstæðna í starfi. Þá
má nefna helgihald, fræðslu, ýmiss
konar hópastarf, t.d. á geðdeildum
spítalans, fyrir syrgjendur, aðstand-
endur o.fl.
Allt það starf sem unnið er á vegum
sérþjónustu kirkjunnar, hvort heldur
sú þjónusta er fjármögnuð af kirkj-
unni sjálfri eða viðkomandi stofn-
unum, byggir á góðri menntun og fag-
legum grunni auk mikillar reynslu og
sérhæfingar þeirra sem á vegum
hennar starfa. Þá eiga sérþjón-
ustuprestar og djáknar oft og iðulega
gott og gefandi samstarf við presta og
djákna í söfnuðum landsins, enda
skjólstæðingar sérþjónustunnar frá
landinu öllu. Sérþjónusta kirkjunnar
starfar því þvert á sóknir landsins.
Hún þjónar landinu öllu. Vissulega er
sóknin grunneining kirkjunnar.
Vissulega er það starf sem fram fer á
safnaðargrunni óendanlega dýrmætt.
En sóknin er ekki almáttug. Hún mun
aldrei ná til allra þeirra fjölmörgu
sem kirkjan vill og á að ná til sam-
kvæmt köllun sinni. Stöndum því vörð
um sérþjónustu kirkjunnar á þeim
erfiðu tímum sem nú standa yfir.
Gleymum ekki skjólstæðingum henn-
ar og aðstandendum þeirra.
Stöndum vörð um sérþjónustu
kirkjunnar á erfiðum tímum
Eftir Ingileif
Malmberg » Þjóðfélagið okkar er
margháttað og
margslungið og þjóð-
kirkjan hefur leitast við
að endurspegla og mæta
þeirri þjóðfélagsmynd.
Ingileif Malmberg
Höfundur er sjúkrahúsprestur á
Landspítala háskólasjúkrahúsi.
Á árunum 1930-
1940, þegar ég var að
alast upp í þorpi úti á
landi, átti hver fjöl-
skylda þar 1 belju, 20
rollur, 20 hænur og
kannske dráttarhest,
trillu eða árabát og
hafði með þessu móti
nóg af kjöti, fiski og
mjólk fyrir sig og sína.
Pabbi vann fyrir kaupi
á sumrin fyrir kolum, hveiti, mjöli og
sykri og öðrum nauðsynjum. Allir
höfðu nóg í sig og á með þessu fyr-
irkomulagi og voru ánægðir. Laun
verkamanna voru vissulega lág á
þessum tíma, eins og þau eru í dag,
en laun forstjóra voru þá aldrei meira
en þreföld laun verkamannsins. Þjóð-
félagið var einfaldlega fátækt en
menn söfnuðu ekki skuldum heldur
nýttu það sem þeir höfðu í það sem
þurfti á hverjum tíma og létu það
duga.
Það sem sneri að okkur börnunum
var að það voru engin barnaheimili
en við höfðum alltaf afa og ömmu til
að hlúa að okkur. Hvort heldurðu að
hafi meiri ást og umhyggju til handa
börnum – amma eða háskólagenginn
leikskólakennari ?
Innansveitarskemmtanir voru
haldnar 2-3 á ári sem ætlaðar voru
öllum – pabba, mömmu, afa, ömmu
og svo okkur krökkunum sem vorum
komin yfir 10 ára aldurinn. Mamma
hafði þá kannski æft okkur eitt eða
tvö kvöld í að dansa. Á dansleiknum
dönsuðu svo allir við alla og ég tók
ekkert eftir því hvort ég var að dansa
við Siggu litlu skólasystur mína eða
Gunnu gömlu í Koti. Þær voru jú
báðar vinkonur mínar. Margir karl-
arnir voru vinnufélagar mínir frá
sumarvinnunni í síldarverksmiðjunni
og það var alltaf gaman að hitta þá og
minnast ánægjustunda. Við tókum
hreinlega ekkert eftir þessum
kannski 60 ára aldursmun sem á okk-
ur var. Í þessu bændasamfélagi voru
menn bara ánægðir með sitt, þó lítið
væri.
Eitt af því sem einkenndi þessa
fyrirstríðstíma – en við erum enn
nokkur sem munum nægjusama og
hamingjusama þjóð þessara tíma –
var náungakærleikurinn. Allir voru
tilbúnir að hjálpa nágrannanum ef á
þurfti að halda. Eiturlyf voru óþekkt
sem og ofbeldi á konum eða börnum
og einelti þekktist ekki heldur.
Sjálfselska og grimmd, sem einkenn-
ir að stórum hluta nútímann, voru
mannlegir breyskleikar sem voru
nánast óþekktir á þessum tímum.
Þegar ég var krakki naut ég þess
að hafa mömmu, afa og ömmu heima-
við. Í kjölfar seinni heimsstyrjald-
arinnar fóru mæðurnar að streyma
út á vinnumarkaðinn og í dag er stað-
an þannig að börn og unglingar hafa
mörg misst fótfestuna vegna þess að
það er enginn af þeirra nánustu sem
hefur tíma til að hlúa að þeim, halda
þétt utan um þau á meðan þau eru að
vaxa upp, sýna þeim ást
og umhyggju og þol-
inmóða leiðsögn um
hvernig þeim ber að
haga lífi sínu til að verða
nytsamir þegnar og
góðar manneskjur á
fullorðinsárum. Pabbi
og mamma vinna jú all-
an daginn og afi og
amma eru geymd á ein-
hverju elliheimilinu –
ókunnugar, gamlar
manneskjur sem börnin
eru skikkuð til að heimsækja eða
hitta nokkrum sinnum á ári og taka í
höndina á. Það gildir það sama um
börn eins og plöntur. Ef ekki er hlúð
að þeim frá fæðingu að fullorðins-
árum þá er hætt við að eitthvað mis-
farist og þau visni jafnvel upp.
Nútímaþjóðfélagið hefur því mið-
ur gleymt þessum einfalda sannleika
og því erum við að ala upp kynslóðir
sem hafa litlar rætur, vita ekki hvað-
an þau eru sprottin, enda alin að
stórum hluta upp af fagfólki sem fær
greitt fyrir að fræða þau, ekki að
sýna þeim kærleika eða að innræta
þeim náungakærleik, og svo hópnum
þar sem þeir sterkustu lifa en þeir
sem veikari eru lenda í einelti sem
getur háð þeim allt þeirra líf. Þetta
er jarðvegur sem hentar vel til að
innræta börnum og unglingum eðl-
isþætti eins og grimmd og sjálfs-
elsku og til að berja niður lífsgæði
þeirra sem af einhverjum ástæðum
geta ekki borið hönd fyrir höfuð sér.
Hér stöndum við í dag með kyn-
slóðabil sem gæti allt eins verið 200
ár en ekki bara 60 ár sem það oftast
er frá afa og ömmu til barnabarns.
Nú erum við hér nokkur sem höf-
um fullan hug á sporna gegn þessari
afleitu og hættulegu þróun og færa
kynslóðirnar aftur eitthvað nær
hvora annarri. En til að það megi
takast þurfa tengiliðirnir – mamma
og pabbi að taka frumkvæðið og
mæta á mótsstað með börn og ung-
linga sína ásamt ömmu og afa.
Markmið okkar er síðan að eiga
skemmtilega stund saman, syngja og
dansa og að þetta geti orðið vikuleg
samkoma fjölskyldunnar til fram-
búðar. Vonandi getum við með þessu
móti eitthvað minnkað kynslóðabilið
þannig að börnin fái tækifæri til að
eiga stund með pabba og mömmu,
afa og ömmu þó það sé ekki nema 2-3
klukkutíma á viku. Nafnið sem við
höfum valið á þetta framtak er Gleði-
hringurinn. Haldnir verða þrír Gleði-
hringir í Gerðubergi í Breiðholti, sá
fyrsti sunnudaginn 4. september.
Nánari upplýsingar eru á vefslóð
Gerðubergs –www.gerduberg.is.
Kynslóðabilið
Eftir Karl
Jónatansson
Karl Jónatansson
»Kynslóðabilið er
eitt það versta sem
íslenska þjóðin sat upp
með sem arf eftirstríðs-
áranna …
Höfundur er fv. tónlistarkennari.
Þann 9. september kemur út
glæsilegt sérblað um börn
og uppeldi sem mun
fylgja Morgunblaðinu
þann dag
ÖRYGGI BARNA INNAN OG UTAN HEIMILIS
BARNAVAGNAR OG KERRUR
BÆKUR FYRIR BÖRNIN
ÞROSKALEIKFÖNG
UNGBARNASUND
VERÐANDI FORELDRAR
FATNAÐUR Á BÖRN
GLERAUGU FYRIR BÖRN
ÞROSKI BARNA
GÓÐ RÁÐ VIÐ UPPELDI
NÁMSKEIÐ FYRIR BÖRNIN
TÓMSTUNDIR FYRIR BÖRNIN
BARNAMATUR
BARNALJÓSMYNDIR
ÁSAMT FULLT AF SPENNANDI EFNI UM BÖRN
–– Meira fyrir lesendur
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16,
mánudaginn 5. sepember
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
kata@mbl.is
Sími: 569-1105
Börn & uppeldi
SÉRBLAÐ
Börn & uppeldi
Jón Hólm Stefánsson
Lögg. fasteigna-,
fyrirtækja- og skipasali
www.gljufurfasteign.is
Árborgarsvæðið -
áhugavert beitiland
Gljúfur fasteignasala hefur fleiri eignir í dreifbýli til sölu, sjá
www.gljufurfasteign.is. Leitið upplýsinga hjá fasteignasala í
síma 896-4761.
Til sölu mjög gott beitiland á Árborgarsvæðinu. Landið
er allt gróið og afgirt. Stærð landsins eru tæplega 100
hektarar. Um er að ræða áhugavert land á góðum stað.
Verð afar hagstætt. Nánari upplýsingar hjá fasteignasala
í síma 896 4761.