Birtingur - 01.01.1960, Blaðsíða 14

þrístirni skáldlistar sem er rétt á undan
Quasimodo og eiga öll þau skáld sitthvað
sammerkt með honum, öll hafa þau líka
verið nefnd af aðdáendum sínum til þeirr-
ar vegsemdar að hljóta Nóbelsverðlaun
áður en þau voru veitt Quasimodo.
Þessi skáld eru Umberto Saba, Ungaretti
og Montale. öll fara þessi skáld inn á
nýjar leiðir. Þau snúa bakinu við hávaða-
mönnunum og eru hófsöm og hnitmiðuð
í list sinni: hvert orð verður að eiga sér
innistæðu, vera gulltryggt. Tilfinningarn-
ar verða að standa djúpum rótum í brjósti
skáldsins, vaxa úr brjósti þess út í heim-
inn eins og undarlegt blóm, og vera svo
djúprættar að það sé ekki hægt að kippa
blóminu upp án þess hjarta skáldsins fylgi
í greip rótanna. Fyrir þeim er skáldskap-
urinn innri reynsla sem skáldið rækir með
strangleik meinlætamannsins — nú eru
flugeldasýningarnar úti, ökuferðirnar í
opnum vagni á strandgötum með kampa-
vínsglas í hendi og lárviðarsveig til að
vingsa á montpriki — það hæfir ekki
þessum skáldum. Þau hreinsa ljóðmálið,
skera burt hina sjúku vefi skáldskapar-
tízkunnar, stugga burt íburðarmiklum
slagorðum og vélrænum orðatiltækjum.
Form þeirra er vandað og fágað, oft
þröngt og meiningarnar liggja ekki á
lausu. Sum ljóðin eru líkt og lokuð þang-
að til þau hafa fengið að liggja í huga
lesandans, geymd í minninu: þá ljúkast
þau skyndilega upp og seytla um hugar-
sviðið í nýju ljósi og geðblæ sem ekki
verður færður á skýrslur. Stefna þessi var
kölluð Hermetisminn, hún drottnaði
frá lokum fyrri heimsstyrjaldarinnar fram
að hinni síðari: þessir þrír menn sem voru
nefndir voru raunar höfuðskáld þeirrar
stefnu, og síðar Quasimodo.
4.
Kannski leyfist mér að greina þessa menn
ofurlítið í sundur eftir að hafa fellt þá hér
saman í skilgreiningu: Umberto Saba
bjó í Trieste mestallan aldur sinn, dó 78
ára árið 1957, og hafði lengstum verið
lítt kunnur meðal landa sinna þótt hann
væri eitt höfuðskáld tímans. Faðir hans
hljópst á brott áður en sveinninn fæddist.
Móðir hans var Gyðingur og hann hélt því
mjög á loft. Bæði þess vegna, og vegna
þess að ljóðlist hans átti ekki við yfir-
gangsskepnur fasistanna, var hann ein-
angraður allt til styrjaldarloka, lifði á því
að reka fornbókasölu þar sem skrafhreifir
menn máttu sitja lon og don og skrafa án
þess að þurfa nokkuð að kaupa. 1935 var
hann um skeið fangelsaður af fasistum,
og ekkert fékk hann að gefa út frá því
valdaskeið fasistanna hófst þar til þeir
voru hraktir frá völdum. 1935 orti hann
52 ára gamall á þessa leið í lauslegri og
óskáldlegri þýðingu minni:
Un tempo
la mia vita era facile. La terra
mi dava fiori e frutta in abbondanza.
Or disodo un terreno secco e duro.
La vanga
urta in pietre, in sterpaglia. Scavar devo
profondo, come chi cerca un tesoro.
Sú var tíð
að ég lifði góðu lífi. Jörðin
gaf af sér gnótt af blómum og ávöxtum.
Nú má ég erja þurra og harða mold.
Skóflan
skellur á grjóti. Grafa má ég
djúpt, líkt og sá sem leitar að geymdum
sjóði.
En skyndilega varð ftölum ljóst að þetta
var eitt mesta skáld þeirra þegar Saba
hlotnaðist að rjúfa þögnina eftir tuttugu
og fimm ár: þá var gefin út sex hundruð
blaðsíðna ljóða- eða söngvabók hans:
Canzoniere, árið 1946. Allan tímann
sem honum var bannað að birta ljóð sín
hafði hann haldið áfram að yrkja og auðga
12 Birtingur