Birtingur - 01.01.1960, Blaðsíða 32

Með hliðsjón af því: að allir sæmilegir
menn í auðvaldsríkjum — rithöfundar
ekki hvað sízt — keppast við að efla hvers
konar menningarskipti þjóða í milli, er
fáránlegt að halda því fram, að allur
þorri vestrænna rithöfunda fylki liði með
borgurunum til að verja gamla menningu
gegn áhrifum og þróun. Satt er það: rit-
höfundar standa yfirleitt vörð um hið
bezta í menningu sinna þjóða (og eiga
fyrir það heiður skilið, ekki last). En
þeir fylkja ekki liði með borgurunum til
að verja gamla menningu gegn áhrifum
og þróun (enda væri það dálítið einkenni-
leg menningarvörn), heldur fylkja þeir
liði g e g n borgurunum til að verja þjóð-
menningu heimalands síns fyrir tortím-
ingaröflum deyjandi hagskipulags. Ég hef
einhvern tíma líkt auðskipulaginu við
sökkvandi ræningjaskip og hinu lífvæna
í borgaralegri menningu við bjarthærða
stúlku, sem ránsmennirnir loka inni, þeg-
ar þeir finna hvað að fer, og reyna að
tortíma. En fúnir veggir fangaklefans
liðast í sundur undan átökum djúpsins,
fanginn sleppur og er hinn eini af áhöfn-
inni sem fiskimennirnir bjarga upp í bát
sinn. Viðhorf mitt hefur ekki breytzt við
að lesa grein Hannesar Sigfússonar.
I 4. lið felst þetta, þegar umbúðirnar hafa
verið teknar utan af: vestrænir rithöf-
undar munu fremur velja sósíalisma en
stikna ásamt öllum jarðarbúum öðrum í
eldi vetnissprengjunnar. Er vandséð hvor-
um er vafasamari heiður sýndur með slík-
um komplímentum, sósíalismanum eða
vestrænum rithöfundum.
1 3. lið voru rithöfundar tengdir borgara-
legri menningu sterkum böndum. f 5.
lið eru þeir sem stétt sagðir í m j ö g
1 a u s u m tengslum við borgarastéttina,
og hið eina sem bindur þá við borgara-
lega menningu er nú að sögn Hannesar:
einstaklingshyggjan. Hún er sem
sagt hið sterka band, enda kemur hún
ekki einþætt af snældunni:
I Einstaklingshyggja borgaranna er:
„frelsi einstaklingsins til að troða
öðrum um tær“ (bls. 13)
II Einstaklingshyggja rithöfunda er:
„hið andlega frelsi einstaklingsins,
og þá fyrst og fremst frelsi rithöf-
undanna til að skrifa eins og þeim
býr í brjósti“ (bls. 13)
III Einstaklingshyggjan bindur vest-
ræna rithöfunda við borgaralega
menningu (sbr. 5. lið)
IV „Einstaklingshyggja og andlegt
frelsi er sitt hvað“ (bls. 14)
V „Einstaklingshyggjan er afsprengi
borgaralegrar menningar, og hlýtur
að úreldast með henni“ (bls. 14)
VI Einstaklingshyggja rithöfunda skv.
lið II veldur því, að þeir afneita
kommúnismanum, eða með orðum
Hannesar: „Þeir afneita kommún-
ismanum af ótta við andlega frelsis-
skerðingu (af ótta við að þeir megi
ekki halda áfram að hugsa eins og
borgarar og „einstaklingshyggju-
menn“) (bls. 15)
VII Einstaklingshyggja borgaranna veld-
ur því, að rithöfundar afneita kapí-
talismanum: „þeir afneita sömuleið-
is flestir kapítalismanum ..., af því
einstaklingshyggja hans getur ekki
samrýmzt siðgæðishugsjónum þeirra"
(bls. 15)
VIII Einstaklingshyggja rithöfunda hróp-
ar á: „Frelsi einstaklingsins" (í raun
réttri: frelsi til kúgunar og skáld-
skapar)“ (bls. 16)
IX Einstaklingshyggja rithöfunda hróp-
ar einnig á: „Mannúð“ ... „En sú
mannúð ... gildir helzt þegar and-
stæðingar auðvaldsskipulagsins sýna
hörku“ (bls. 16)
X Loks mætti kannski geta þess: „að
krafan um andlegt frelsi er
sígild og á sízt betur heima 1 kapí-
30 Birtingur