Birtingur - 01.01.1960, Blaðsíða 40

Um hjarta okkar þvert er hræelduð
víglínan dregin
en orrustan geisar í heitu höfði okkar
í miðju hverju landi lýstur fylkingum
saman
og sérhvert lágt hús er sundurtættur
vígvöllur
óvona og vona — þannig er þetta vor
er tré lifa í ljósi og þjótandi vindsveip
stöðug í stormi iðandi í andvara kvöldsins
— hvar mætti geymast á hausti þeirra
dæmi?
Um hjarta okkar þvert, segir skáldið að
vísu, — en ... orrustan geisar í lieitu
h ö f ð i okkar ... Þar kynni að vera skýr-
ing á sérstöðu Sigfúsar Daðasonar sem
skálds, og í II. kvæðinu um orðin: orð eru
dýr ...
Tré lifa í 1 j ó s i, en ekki eldi!
„Þessvegna minn kæri, ef þú yrkir á
morgun ljóð sem tjáir fyllilega í hugsun
og formi vanda okkar tíma, þá hefurðu
ort „nútímaljóð“, enda þótt það kunni að
stríða í einu og öllu gegn þeim lögmálum
sem þú hefur játað hingað til“. (Úr grein
Sigfúsar: „Að skilgreina ,,nútímaljóð“.“)
Og nútímaljóðið, bezta nútímaljóðið? Það
er óefað lengsta kvæði bókarinnar, hið
mesta í öllum skilningi: nr. XIV:
Hvílíkar lygar hvílík óheilindi hvílík
söguleg stórslys.
Ég hef heyrt menn bera því við, að þeir
áttuðu sig ekki á því, þetta ljóð væri dá-
lítið torskilið. Það er vissulega tímanna
tákn: að nakinn sannleikur sé torskilinn!
Og hinsvegar: að nakinn sannleikur sé
æsilegur skáldskapur! Án allra listbragða,
án hverskonar tilgerðar — enda væri hann
að öðrum kosti ekki nakinn. Þetta mikla
kvæði er algilt dæmi um það, hve undar-
lega tilbrigðileg lögmál geta ríkt um skáld-
skap. Berið þetta kvæði saman við ljóð
íslenzkra höfuðskálda þessarar aldar, Ein-
ars Ben., Stefáns, Davíðs, Jóhannesar,
Tómasar, Guðmundar Böðvarss., Steins,
Snorra, — það er vissulega mjög fróðlegt:
eiginleikar þess eru ekki glæsilegur bún-
ingur, þróttmikið málfar, listrænar sam-
líkingar, en kostur þess er sá hversu um-
búðalausan og hnitmiðaðan sannleik það
flytur. Og veitum því athygli, að ef sann-
leikur þess hefði verið settur fram í öðru
formi (eða á öðrum tíma), hefði hann
orðið annar sannleikur og miklu hæpnari,
ef ekki hrein lygi.
Nútímaljóð hafa að sjálfsögðu verið ort
á íslandi á öllum tímum, — nútímaljóð
í þeim skilningi að þau hæfðu sínum
tíma og gerðu vandamálum hans skil. En
ég hef áður látið þess getið hér í Birt-
ingi, að mér þætti „modernisminn“ í ís-
lenzkum skáldskap, sem haldið hefur ver-
ið töluvert á loft nú um sinn, ekki vera
nógu „moderne" — að íslenzkur nútíma-
skáldskapur væri varla annað en nafnið
tómt. Formbyltingin er staðreynd, — en
er það ekki allt og sumt?
Ég bendi unnendum nútímaljóðsins ein-
dregið á Hendur og orð Sigfúsar Daða-
sonar. Ljóð hans eru meira en nýbreytni
forms. Gildi þeirra er fyrst og fremst
sannleiksgildi — hið þýðingarmesta
gildi skáldskapar á öllum tímum.
Hannes Sigfússon.
38 Birtingur