Birtingur - 01.01.1961, Blaðsíða 22

Það lætur svörtu krumluna blinda sig.
Svarta krumlan er verkfæri hatursins. Og
hatrið reynir að stöðva þróunina og um-
bæturnar með öllum ráðum.
Þetta er neikvæði þáttur lífsins, hinn illi
andi þess, sá, sem rífur niður. Þetta er
hin svarta hönd dauðans.
Því aðeins getum við sótt fram eða lyft
okkur af flatneskjunni, að brautir þróun-
arinnar séu auðar, eða með öðrum orðum:
að engum hindrunum hafi verið komið
fyrir á þeim. Sú er forsendan hið ytra.
Forsendan hið innra er aftur á móti fólgin
í því, að sköpunarandinn — abstraktinn
— knýi manneskjurnar fram á við og upp
á við eftir beinu brautunum. Vitaskuld
verður hann að geta brotizt gegnum
skvaldrið og náð eyrum manna. Barátta
svörtu krumlunnar gegn þróuninni er fólg-
in í því að þurrka út forsendurnar tvær.
Til þess að slíkt megi takast, verður að
fæla menn frá beinu brautunum, gera
frelsið tortryggilegt í augum þeirra eins
og broddborgaranna er háttur og gera
menn sljóa fyrir andlegum efnum líkt og
einstrengingsleg efnishyggja boðar.
Af þessum sökum taka menn hverju nýju
gildi fjandsamlega. Menn ráðast gegn því
með spotti og afneitunum. Forsprakkar
þess eru hæddir og þeir eru sagðir vera
hreinustu loddarar. Menn hlæja að nýja
gildinu og skopast að því á allar lundir.
Slík er lífshræðslan.
Hamingja lífsins er hinsvegar samtvinnuð
stöðugum, nýjum sigrum hins nýja gildis.
Þeir vinnast smámsaman. Nýja gildið
leggur mennina að fótum sér hægt og
hægt. En þegar svo er komið, að margt
fólk treystist ekki lengur til að þræta
fyrir tilveru þess, breytist þetta gildi,
sem er svo fortakslaus nauðsyn í dag, og
verður að hindrun á vegi málefna morgun
dagsins.
Sú viðburðarás, að nýja gildið — þessi
ávöxtur frelsisins — verður að einskonar
steingervingi, handbendi frelsisskerðing-
arinnar, er runnin undan rifjum svörtu
krumlunnar.
Við getum tekið öðruvísi til orða: öil
þróun þ. e. hin innri breyting og hin ytri
menning er í raun og veru ekkert annað
en það, að tálmanir eru færðar til sýknt
og heilagt.
Tálmanirnar gera frelsið að engu og
hindra um leið að nýja vakningin komi
fyrir augu okkar.
Nýjar tálmanir hlaðast upp um leið og við
ryðjum þeim gömlu úr vegi.
Þannig verðum við þess áskynja, að nýja
gildið er í raun og sannleika ekki merg-
urinn málsins, heldur sá andi, sú hug-
mynd, sem það hefur borið í sér. Eða
öllu fremur þetta: Frelsið, sem ruddi
vakningunni braut.
Við sjáum því, að ekki ber að leita að
• hinu algjöra í efnishjúpi formsins. Hann
er alltaf tímanlegt fyrirbæri, afstætt hug-
tak. Hann er í rauninni ekki annað en
tæki til að láta boðskap vakningarinnar
berast út og hljóma á meðal okkar.
Hljómurinn er sál formsins. Hann verður
þá fyrst að veruleika, þegar hann hefur
borizt til vitundar okkar, innanfrá.
Formið er skurn inntaksins“.
20 Birtingur