Birtingur - 01.01.1961, Page 81

herraembættinu, sagði hann: „Aðalatriðið
er það, að rithöfundar skrifi vel“. 1 ræðu,
sem hann flutti á fundi með menntamönn-
um 17. júlí 1960, en var af einhverjum
ástæðum ekki birt fyrr en í tímaritinu
,,Kommúnist“, maí 1961, segir hann: „Við
þurfum slíkar bækur, kvikmyndir, leiksýn-
ingar, tónverk, málverk og höggmyndir,
sem ala fólk upp í anda kommúnistískra
hugsjóna, vekja hjá því hrifningu á öllu
hinu stórkostlega og fagra í hinum sósíal-
istíska raunveruleik okkar, gera það
reiðubúið að leggja af mörkum alla sína
krafta, þekkingu og hæfileika í þágu
óeigingjarnrar þjónustu við þjóð sína . ..
og fær það til að berjast gegn öllu and-
þjóðfélagslegu og neikvæðu í lífinu“. For-
sætisráðherrann lét þess getið í upphafi
ræðu sinnar, að margir listamenn hafi
reynzt óþægir við framkvæmd þessarrar
stefnu, og hafi hann kippt óþyrmilega í
eyrun á þeim sumum, en núna séu fleiri
farnir að gera sér það ljóst, að einmitt
þetta sé innihald og takmark sovézkra
lista.
Af þessarri stöðu sovézkra lista innan
ríkiskerfisins leiðir það, að þær eru aka-
demískar, stirðnaðar í lögákveðnum,
venjubundnum og kanóníseruðum form-
um. I mörgum listgreinum risu upp smá-
páfar, og allir, sem fengust við listsköpun
í þessarri grein, urðu að gera allt eins
og hann. 1 málarlist hét páfinn t. d. A.
Gerasímoff. Hann málaði landslög og
teatralismamyndir. Fram á síðustu ár
hafa allir málað eins og hann. Á yfir-
litssýningu um málaralist sósíalistísku
landanna 1957 mátti sjá myndir eftir
marga málara, en hefðu ekki staðið mis-
munandi nöfn undir þeim, hefði verið
hægt að trúa, að þær væru allar eftir
sama manninn. Nokkuð ér farið að draga
úr áhrifum þessarra páfa, en listamaður
i hverri grein verður þó að semja sig að
reglum hinnar opinberu, akademísku list-
ar. Þetta er þeim mun furðulegra, sem
enn þann dag í dag er tæplega til nokk-
uð sem heitir opinber fagurfræði í Sovét-
ríkjunum. Fagurfræði hefur alla tíð verið
sýnd lítil rækt, og það var ekki fyrr en.
eftir 20. þingið, að fór að færast líf í
fagurfræðilegar umræður. — Enn hefur
ríkisvaldið ekki löggilt neina ákveðna
kenningu um það, hvað fegurð er, en
flestir hallast að því, að hún sé hlutlægur
eiginleiki hlutanna, óháð manninum og
sjónarmiðum hans. Listamenn hafa því
frekar verið brotnir undir agann með
admínistratívum aðferðum heldur en með
fagurfræðilegum eða listfræðilegum kenn-
ingum, enda er listin fyrst og fremst
ambátt stjórnmála og hagsmuna ríkisins á
hverjum tíma. Listgagnrýni miðast ekki
við fagurfræðilega mælikvarða, heldur
stjórnmálalega. Listaverk, sem ekki er
boðskapur um pólitík flokksins, er vont.
Fyrir nokkrum árum var hafið að sýna
í leikhúsi í Moskvu leikrit, sem fjallaði
um ungan mann. Hann hafði lent í ein-
hverju klandri í liöfuðborginni, og fór því
sem sjálfboðaliði að yrkja lönd í Asíu.
Þetta leikrit var bannað, og það hvarf af
sviðinu eftir örfáar sýningar. Það var
ekki hægt að þola, að sýnt væri á leik-
sviði venjulegt fólk, það verður að vera
hetjur framleiðslunnar og bardagamenn
fyrir kommúnismann. Leikritið var vont
vegna þess, að það sýndi venjulegan
Birtingur 79