Vera - 01.02.1986, Side 8

A„Huldukona“
í íslenskri
myndlist
Meö viötali viö Hrafnhildi Schram Um konur og myndlist fyrr og
nú í sjötta tölublaði Veru birtist ágæt mynd úr listaskóla Haralds
Foss í Kaupmannahöfn. Á myndinni sitja nemendurnir fjórtán tals-
ins umhverfis lærimeistarann og eru þrettán þeirra konur. Ekki er
þess getið hvenær myndin er tekin eöa af hverjum. I viðtalinu
sþjallar Hrafnhildur fyrst og fremst um konur og myndlist erlendis,
en segir þetta um upphaf myndlistariökana kvenna hérlendis:
„Meðal þeirra fyrstu sem fóru á akademíuna í Kaupmanna-
höfn voru islenskar konur. Ein þeirra Kristin Vidalín, var þar á
undan Þórarni B. Þorlákssyni, 1890—92. Flestar af þessum
fyrstu islensku konum sem fóru í myndlistarnám eru hálfgerð-
ar huldukonur, saga þeirra hefur ekki verið könnuð að heitið
geti.“
Er ég sá myndina og las viðtaliö komu i senn fram i hug minn nafn
einnar huldukonunnar, Þóru Pétursdóttur Thoroddsen (1848—
1917) og mynd frá Ljósmyndastofu Sigfúsar Eymundssonar af
1 nemendum I teikniskóla Þóru árið 1884, en það voru 12 konur.
Sumir kunna að bera brigður á að Þóra sé ein „huldukvenn-
anna“, sem Hrafnhildur nefnir svo. Hún er ein fárra kvenna á
þessu tímabili sem getið er i eina yfirlitsritinu, sem til er um ís-
lenska myndlist, islenzk myndlist á 19. og 20. öld, eftir Björn Th.
Björnsson. Þar leiðir Björn rök að þvi, að upp úr miðri 19. öld hafi
aðeins konur, það er dætur og eiginkonur emþættismanna,
stundaö myndlist í Reykjavik. Þær mynduðu vaxtarbrodd borg-
arastéttarinnar, höfðu aðstöðu til að mennta sig að erlendum siö,
'C en þar tiðkaðist að konur lærðu að teikna, og höfðu „einar stofu-
ii veggi til þess að hengja á myndir." Björn telur einnig að hér gæti
áhrifa frá Sigurði Guömundssyni, málara og baráttumanni fyrir
endurnýjun skautbúningsins, eneinn liöur í gerð hans var teikning
S fyrir baldýringu og útsaum á búninginn.
Það kom því af sjálfu sér að þar sem konur stunduðu nær því
einar myndlist voru þær einar færar um aö veita tilsögn á þvi sviöi.
tjaiim Björn tilgreinir Þóru, sem leiðbeindi Þórarni B. Þorlákssyni og
Torfhildi Hólm, sem kenndi Einari Jónssyni myndhöggvara. Ekki
segir frekar af myndlistarstörfum Torfhildar Hólm i bók Björns, en
um Þóru Pétursdóttur segir svo í neðanmálsgrein:
„Þóra Pétursdóttir Thoroddsen fékkst nokkuð við aö mála. Til
eru a.m.k. tvær litlar vatnslitamyndir eftir hana, ekki ósnotrar;
sýnir önnur Bessastaði, en hin útsýn yfir Skerjafjörðinn. Mynd-
ir þessar voru áður í þúi Grims Thomsens skálds á Bessastöð-
um, en hafa nýlega veriö seldar á listmunauppboði I Reykja-
vík
Björn rekur feril Þóru á myndlistarsviöinu ekki frekar. Þess vegna
er nú kærkomið tækifæri til að gera örlítið gleggri grein fyrir Þóru
Pétursdóttur Thoroddsen og störfum hennar aö myndlist og birta
um leiö fyrrnefnda mynd af nemendum hennar, sem eins konar
íslenskt andsvar við myndinni úr listaskóla Haralds Foss.
Þóra Pétursdóttir fæddist á Staðastaö 1848. Foreldrar hennar
voru Pétur Pétursson, þá forstööumaöur Prestaskólans, síðar
biskup, og Sigriöur Bogadóttir frá Staðarfelli. Þóra ólst upp á einu
helsta embættismannsheimili landsins, sem jafnframt var vel efn-
um búið, enda hjónin bæöi af efnafólki komin. Um uppeldi dætra
Sigriðar, en að þeirrar tíðar hætti var uþpeldið I höndum húsmóö-
urinnar, farast Þorvaldi Thoroddsen svo orð;
„Dætur sínar Ijet hún læra allt, sem hússtjórn snerti, eigi að-
eins sauma og hannyrðir, almenna bóklega menntun, tungu-
mál og hljóöfæraslátt, heldur hjelt hún þeim lika til lærdóms i
allri tóvinnu og matargjörð og Ijet þær fást við hvert það verk,
sem á heimili er títt og búið þarf.“ 2
Heimilið var gestkvæmt og áttu margir þangaö erindi, skólapilt-
ar, prestar og aörir embættismenn og fjölskyldur þeirra. Vegna
stöðu Péturs og tungumálakunnáttu heimilismanna komu erlend-
ir ferðamenn gjarnan þangað í heimsókn. Kynni af þessum útlend-
ingum víkkuðu sjóndeildarhring fjölskyldunnar sem komst þannig
I snertingu viö erlenda menningarstrauma.
Árið 1866 fór Þóra I feröalag til Skotlands og Kaupmannahafnar
e
V
>
*

J