Vera - 01.02.1986, Side 25

OG
varðar sérskólana og einungis
fáir í iðnnámi eru á námslán-
um. Langflestir námsmenn
sem eru erlendis í námi taka
námslán frá Lín.
— Hvers vegna?
Nú þeir eru flestir í fram-
haldsnámi þar sem gerðar eru
miklar námskröfur og þar að
auki fer námið ekki fram á
móðurmálinu. í mörgum þeirra
landa sem islenskir náms-
menn stunda nám í er talsvert
atvinnuleysi og því örðugt að
vinna með náminu.
Mér finnst sem lítið sé talað
um þá staðreynd að fjöldi
þjóða er að gefa okkur mennt-
un. Það kostar stórfé að reka
menntastofnanir og viða
greiða íslenskir námsmenn
ekki nein skólagjöld. Fyrir utan
heinharða þeninga má líka líta
á það að landfræðilega ein-
engraöri smáþjóö eins og okk-
ur er það beinlínis lífsnauðsyn
aö öðlast þá víðsýni sem fæst
með því að mennta okkar fólk í
bestu skólum erlendis.
— Steingrímur og Geir
stunduðu nám i Bandaríkjun-
um. . .
í alvöru þá er framhaldsnám
erlendis okkur mjög mikilvægt!
— Það finnst mörgum að
námslán séu forréttindi sem
námsmenn hafi umfram aðra
Þjóðfélagsþegna.
Já, þaðhefurskagastundar-
*egt ástand hér. Þegar þessi
ríkisstjórn sem nú situr tók
taunin úr sambandi við fram-
faersluvísitöluna en námslánin
héldu áfram að fylgja henni var
la9ður til grunnur að ákveðnu
menntamannahatri meðal
a|mennings. Fólk sþyr ekki
hvort námsmenn lifi á lánum
Sem séu hærri en sem nemur
lagmarks framfærslukostnaði,
heldur spyr það hvers vegna
eámsmenn geti fengið hærri
framfærslueyri úr Lánasjóðn-
um heldur en það fær sjálft
með átta eða tíu tíma vinnu
f’esta daga vikunnar á Sóknar-
eða Dagsbrúnartaxta. í stað
Pess að krefjast mannsæm-
Íöj/1
Svala Sigurleifsdótlir. Ljósmynd: Sigríður Bragadóttir.
andi kjara er ónotast út í náms-
menn og þegar almenningur
kvartar mæta ráðamenn á
skjáinn með llnurit og útskýra
með litmyndum að um árabil
hafi landsmenn lifað á erlendu
lánsfé. Rétt eins og fólk viti
ekki að stór hluti þessara
erlendu lána hafi farið í að
byggja mannvirki til að fram-
leiða orku sem við seljum svo
útlendingum fyrir spottprís.
Það verður að setja þessa
spurningu um námslán eða
ekki námslán í rétt samhengi. í
pólitískt samhengi.
— Námslánin og Lánasjóð-
urinn er spurning um annað og
meira en það hvort Sigriður geti
stundað tölvufræði i Danmörku
eða hvort Jón geti numið bygg-
ingaverkfræði í Bandarikjun-
um?
Þetta er ekki bara spurning
um lífsfyllingu einstaklinga
heldur þá staðreynd að þekk-
ingarforði okkar er að mestu
bundinn í einstaklingum. Get-
um við búið í siðmenntuðu,
tæknivæddu samfélagi án
þessarra einstaklinga? Getum
við búið hér án yfirgripsmikillar
þekkingar í raunvísindum?
Getum við verið sjálfstæð þjóð
án ítarlegrar þekkingar á sögu
okkar, tungu okkar og bók-
menntaarfi? Og jafnvel með þá
menntun tryggða verðum við
líka að eiga velmenntað fólk
sem stundar listsköpun í sam-
tímanum. Ef við hættum að
skrifa bækur, mála myndir,
semja tónlist, leika og syngja
þá er ekki langt í volæðið.
Samfélag þar sem sköpun fer
ekki fram, það deyr.
— En hvað? Skilja pólitíkus-
arnir þetta ekki?
Ég veit það satt að segja
ekki. Þú sást nú forsætisráð-
herra tala í ávarpi sínu til þjóð-
arinnar á gamlárskvöld um
mikilvægi menntunar. Það eru
orðin. En gjörðirnar? í stjórnar-
tíð hans hafa orðið geysilegar
breytingar til hins verra fyrir
námsmenn. Fyrir einu og hálfu
ári var gerð reglugerðarbreyt-
ing fyrir LÍN sem veitir náms-
mönnum á fyrsta misseri ekki
rétt til námslána fyrr en við-
komandi hefur sýnt fram á nið-
urstöðu úr lokaprófum á önn-
inni. Fyrsta árs nemi sem hefur
nám í september fær þvi ekki
lánið fyrir framfærslu í septem-
ber, október, nóvember, des-
ember og hluta af janúar fyrr
en í janúar. Þetta hefur orðið til
þess að margir hafa ekki getað
hafið nám. Þá er búið að leggja
af að lánað sé nema títilsháttar
til skólagjalda í námi sem er
fyrir neðan nám til M.A. gráðu.
Og núna seinast var ákveðið
að miða námslán vetrarins og
um ófyrirsjáanlega framtíð við
frámfærslukostnað frá því síð-
asta haust. Þetta á eftir að
koma sér mjög illa fyrir náms-
menn erlendis. Lánin í vetur
munu lækka nálægt 30% að
meðaltali. Þegar gerðir ráða-
manna eru þessar þá skiptir
litlu hvað þeir segja.
L
A
N
A
S
Ó
D
U
I
R
N
N
25