Vera - 01.10.1989, Blaðsíða 39

breytist lítið hvort sem þær lifa í
þjóðfélagi þar sem valdið er í
höndum þeirra eigin kynþátta eða
hvítra. Eðli kvennakúgunar er við-
fangsefnið, en lýsing á örlögum
kvenna af öðrum kynþáttum en
hvítum gerir dæmið augljósara en
ella, þvf þær verða stöðugt fyrir
tvöfaldri kúgun bæði litarins
vegna og kynsins.
Við kynnumst líka svörtum karl-
mönnum sem eru í baráttu gegn
innrætingu kvennakúgunnar í þá
sjálfa. Þeim verður töluvert ágengt
en það tekur tíma og rnikla vinnu
að skilja og skynja þá kúgun sem
þeir hafa sjálfir tekið þátt í að við-
halda, og að sjá samhengið milli
kvennakúgunar og kynþátta-
kúgunarinnar sem þeir hafa
kynnst á eigin skinni. Allt hljómar
þetta ofboðslega alvarlegt og
dramatískt, og það er það að sjálf-
sögðu, en frásagnarstíllinn er létt-
ur og skemmtilegur, sagan er full
af skondnum atvikum og sér-
kennilegu, elskulegu fólki sem
hefur hæfileikann til að njóta þess
oft á tíðum litla jákvæða sem lífið
hefur upp á að bjóða. Fólki sem
tekst að halda sjálfsvirðingu sinni
þrátt fyrir niðurlægingu. Og ein-
mitt það dregur úr sársauka les-
andans við lesturinn en ekki úr
þeirri sterku upplifun og merki-
legu lífsreynslu sem lesturinn
býður upp á.
Ingibjörg Hafstað.
Nú er lag! Fleiri konur í sveit-
arstjórnir. Fleiri konur á þing.
Ábendingar um leiöir sem
geta leitf til meir jöfnuöar.
Texti: Stefanía Traustadóttir.
Útg.: Jafnréttisráö 1989.
Þessi hvetjandi yfirskrift er titill á
15 bls. bæklingi sem er nýkominn
út á vegum Jafnréttisráðs. Á bak-
síðu bæklingsins segir að mark-
miðið með útgáfu hans sé ,,...að
vekja athygli á þeirri staðreynd að
hlutur kvenna í hópi kjörinna full-
trúa stjórnmálasamtaka er fyrir
borð borinn og benda bæði for-
ystu flokkanna og konum innan
þeirra vébanda á leiðir sem geta
leitt til meiri jöfnuðar". Ef marka
má þessi orð þá virðist bækling-
urinn fyrst og fremst ætlaður
flokksbundnu fólki, og er vænt-
anlega skrifaður með það fyrir
augum að auka hlut kvenna á
framboðslistum í sveitarstjórnar-
kosningum að ári. Er í bæklingn-
um m.a. bent á leiðir sem konur
geta farið innan flokkanna til að
hafa áhrif á stefnumótun þeirra,
auka hlut sinn í kjörnum stofn-
unum og á framboðslistum. Flokk-
unum sjálfum eru lfka gefin góð
ráð um það hvernig þeir geti gert
flokksstarf kvenna sýnilegra sem
aftur muni skila sér í fleiri konum
á framboðslistum.
Þetta er vissulega góðra gjalda
vert og aldrei of mikið gert af því
að tala yfir hausamótunum á hin-
um karlstýrðu stjórnmálaflokkum.
Engu að síður hlýtur maður að
ætla að hefti eins og þetta fari
víða og hafi víðtækari skírskotun
en bara til flokkspólitískra kvenna.
Það geti verið fleiri konum hvatn-
ing til dáða t.d. þeim sem starfa
innan verkalýðsfélaga eða hinum
sem eru einfaldlega áhugasamir
flokksleysingjar. Og þá komum
við kannski að alvarlegasta galla
þessa heftis. Það útilokar kvenna-
framboð sem leið íbaráttu kvenna
fyrir aukinni hlutdeild í kjörnum
stofnunum samfélagsins. Það er
einfaldlega ekki minnst á slík
framboð einu orði í heftinu! Er
þetta enn ótrúlegra en ella í ljósi
þess að aldrei hefur hlutur
kvenna í sveitarstjórnum og á
þingi aukist eins hratt eins og eftir
tilkomu þeirra. Það er því bein-
hörð staðreynd að þetta er sú leið
sem hefur skilað konum mestum
árangri á stystum tíma. Hitt er svo
og verður ætíð álitamál hvort
þessi leið er hugmyndafræðilega
rétt og vænleg þegar til lengri
tíma er litið. Það er fyrir utan
verksvið Jafnréttisráðs að taka af-
stöðu til þess.
I heftinu er spurt stórum stöf-
um: „Hvað hefur verið gert?“ Og
spurningunni er svarað. „Á
síðustu árum hafa íslensk stjórn-
málasamtök farið ýmsar leiðir til
að auka hlut kvenna innan sinna
vébanda. Það voru konurnar sjálf-
ar sem þrýstu á um aðgerðir."
Síðan er sagt frá tveimur leiðum,
kynjakvóta og virkum kvennasam-
tökum innan flokkanna. Þriðja
leiðin sem konur hafa farið, þ.e.
að stofna sín eigin stjórnmálasam-
tök, telst þarna ekki til þess sem
gert hefur verið. Þó nýtur hún
stuðnings a.m.k. 10-15 °/o þjóð-
arinnar. En það er líka spurt:
„Hvað geta konurnar gert?“
Svarið við þeirri spurningu er jafn
þögult um sérframboðin og hið
fyrra.
Það skal fúslega játað að mér
sveið undan þessari þögn og ég
veit að svo fer um fleiri konur.
Hvað eru þær konur Ifka að hugsa
sem að þessari útgáfu standa?
Hvað er orðið um allt okkar starf?
Til hvers eru konur hvarvetna að
berjast fyrir því að gera konur og
verk þeirra sýnileg þegar konur
taka svo þátt í því að gera þetta
ósýnilegt aftur? Til hvers að
bjóða karlveldinu byrginn og
senda tugi kvenna inn í stjórnkerf-
ið á forsendum kvenna þegar
konur láta svo eins og þetta hafi
ekki átt sér stað? Hvernig má það
vera að þær nýti ekki þá svipu sem
þær þó hafa til að hreyfa flokkana
í átt til aukins kynjajafnræðis? Við
hvað eru þær hræddar?
Heftið varð mér tilefni margvís-
legra vangaveltna og væri hægt að
skrifa um það langt mál. Það verð-
ur þó ekki gert hér heldur aðeins
minnst á þá staðreynd sem vakin
er athygli á í heftinu, að 43%
þeirra kvenna sem eru aðalfulltrú-
ar í sveitarstjórnum ætla ekki að
gefa kost á sér til endurkjörs og
36% eru óákveðnar. Með öðrum
orðum, aðeins um 20% eru á-
kveðnar í því að fara aftur í fram-
boð. Þá kemur fram að 76%
kvenna f sveitarstjórnum árið
1986 sátu þar sitt fyrsta kjör-
tímabil. Þessar tölur sýna okkur
svart á hvítu það sem við kannski
vitum, að konur og hefðbundin
stjórnmálastörf eiga stutta og
brösótta samleið. Á þessu má
finna ýmsar skýringar en líklegast
þykir mér þó að rótina sé að rekja
til þess að gildismat kvenna og
hugmyndir þeirra um mannleg
samskipti stangast á við allt sem
viðtekið er í almennu stjórn-
málastarfi. Spurningin er svo aftur
sú, hvort vinna eigi að því að
lengja almennt setu kvenna eða
stytta þaulsetu karla? Er ekki hugs-
anlegt að hugmyndir Kvennalist-
ans um 6-8 ára hámarkssetu í
stjórnkerfinu falli nokkuð vel að
lífshrynjandi flestra kvenna? Og ef
svo er, mættu flokkarnir þá ekki
eitthvað af því læra?
Ég get ekki sagt að þetta hefti
hafi glatt mig en ég vil engu að
síður geta þess sem gott er og eitt
af því er kraftmikil útgáfustarfsemi
Jafnréttisráðs að undanförnu.
Vona ég að ráðið haldi áfram á
þeirri braut og höfundar gæti þess
að láta ekki flokkspólitík verða
kvennapólitík yfirsterkari.
isg.
Barnamyndatökur
ÖLL ALMENN LJÓSMYNDUN
TÖKUM EFTIR GÖMLUM MYNDUM
LJÓSMYNDIR
Ljósmyndastofa
í húsi Málarans Grensásvegi 11.
SimÍ 680150. RUT HALLGRÍMSDÓTTIR
UÓSMYNDARI
39