Vera - 01.10.1989, Blaðsíða 10

Ekkert svar
Ég œtlaöi aö skrafa viö skylduna orö
þaö skeöur þá loksins nú.
„Ég saka þig um minnar sálar morö.
Hverju svarar þú?"
„Er grauturinn soöinn,
er bótin bœtt,
eru burstaöir allir skór?
Eru bónuö gólfin,
er brauöiö œtt,
og fest þessi tala sem fór?"
— Minnar sálar morö, — var ei svara vert.
Og svo hef ég ekkert gert.
Guörún Árnadóttir
Frá Oddsstööum.
Ljóöiö birtist í Ijóöabókinni Gengin spor sem
kom út áriö 1949. Tilefni útgáfunnar var andlát
uppkomins sonar hennar.
hið gamla því það lítillækkar allar
konur og mæður þar með. Nýtísku-
klerkar fara að segja mæðrum fyrir
verkum með tilkomu fræðigreina eins
og uppeldisfræði og sálarfræði. Hinir
gömlu klerkar voru tengiliðir við guð
upp á himnum en hinir nýju „klerk-
ar“, fræðimennirnir, eru tengiliðir við
nýja guði. Þeir eru að túlka sann-
leikann, túlka vilja guðs, það sem er
satt og rétt. Þeir ,,vita“ hlutina í krafti
fræðimennsku sinnar sem við konur
höfum engan aðgang að, hvað þá all-
ur almenningur.
Þessi nýji guð segir konum: ,,Þið eruð
hættulegar ykkar eigin börnum“. Ail-
ar kenningarnar um að taugaveiklun
eigi sér rætur í barnæsku, og jafnvel
í frumbernsku hjá ómálga börnum,
gera konur svo geysilega óöruggar.
Þær hafa ekki lengur neinn þráð til að
halda sér í. Áður vissi tegundin maður
nokkurn veginn hvernig hún átti að
ala upp næstu kynslóð en á þessari öld
er klippt á þetta með þessum sál-
fræðikenningum. Dætur hætta að
sækja til mæðra sinna eftir fyrir-
myndum og aðstoð við uppeldi barn-
anna en halla sér að fræðimönnum.
Þetta vanmat á móðúrinni sem upp-
alanda hefur svo í dag færst yfir á for-
Helga Sigurjóns-
dóttir: „Hinir gömlu
klerkar voru
tengiliöir viö guö
upp ó himnum en
hinir nýju klerkar,
frœðimennirnir, eru
tengiliðir viö
nýja guöi.... Þessi
nýji guö segir
konum: „Þiö eruö
hœttulegar ykkar
eigin börnum.“
eldrahlutverkið. Það er ákveðinn
sérfræðingshroki hjá uppeldis-
menntuðu fólki í garð foreldra. Þetta
fólk heldur því jafnvel fram að það
viti betur en foreldrarnir hvað barn-
inu er fyrir bestu, sem er auðvitað hin
mesta firra því enginn þekkir barnið
betur en foreldrarnir. Þetta hefur
líka alið á óörygginu og sektar-
kenndinni.“
Það sem gerir val nútímakvenna oft
svo erfitt og sektarkennd þeirra svo
flókna er að þær vita sem er, að ef þær
sinna ekki starfsferli og félagslegri
þátttöku þá takmarka þær möguleika
sína í lífinu og aðgang kvenna að sam-
félagslegu valdi. Um leið vita þær svo
vel að í samvistum við börnin liggja
raunveruleg lífsgæði og þær langar til
að vera virkir þátttakendur í lífi
þeirra á mismunandi æviskeiðum. Og
til þess þarf tíma. í þessari pattstöðu
eiga konur fátt annað úrkosta en að
reyna að finna sér tíma til að rækta
bæði sjálfar sig og börnin, starfið og
heimilið. Þetta er auðvitað erfitt og
krefst heilmikils skipulags eins og
Guðfinna Eydal bendir á í viðtali hér
annars staðar í blaðinu. Sjálfstæðar
mæður eiga ekki annarra kosta vöi en
að setja í herðarnar og treysta á sjálf-
stendur þeim til boða meðan börn eru
ung. Hinar sem eru í sambúð verða að
leiðrétta þá hugsanaskekkju að þær
eigt fyrst að gera kröfur til sjálfra sín,
síðan til samfélagsins og síðast til
sambýlismannanna. Þær hafa ekki
tíma til að bíða eftir að samfélagið taki
við sér auk þess sem það mun seint
taka tilfinningalega ábyrgð á einstak-
lingunum. Konur verða því — ekki
bara í orði heldur líka á borði — að
gera sömu kröfur til karlmanna og
þær gera til sjálfra sín. Að öðrum kosti
hafa þær um tvennt að velja: Fórna
sér og verða píslarvottar og ala þar
með á sektarkennd hjá maka og börn-
um, eða rembast eins og rjúpan við
staurinn við að leysa hið óleysaniega
og verða smám saman fórnarlamb eig-
in sektarkenndar.
Þetta síðast nefnda gera flestar konur
í dag og eins og Helga Sigurjónsdótt-
ir benti á, þá minna aðstæður þeirra
að ýmsu leyti á söguna af Kráku t
Ragnars sögu loðbrókar. í lauslegri
endursögn er hún á þessa leið:
Ragnar Loðbrók var staddur í Noregi
að heimsækja vini sína og frændur.
Kvöld nokkurt kemur hann á skipi
sínu í höfn eina litla og er bær þar
skammt frá. Morguninn eftir sendir
hann menn sína að bænum til að
baka brauð. Húsmóðirin á bænum
lánar þeim dóttur sína Kráku (sem í
raun var Áslaug í hörpunni dóttir
Sigurðar fáfnisbana og Brynhildar)
þeim til aðstoðar við baksturinn. Var
hún mjög fögur og gátu þeir vart haft
af henni augun enda fór það svo að
öll þeirra brauð brunnu. Segja þeir
Ragnari frá henni og hann lætur
senda eftir henni. En við sendimenn
sína sagði hann: ,,Ef yður líst þessi hin
unga mær svo væn sem oss er sagt,
biðjið hana fara á minn fund, og vil
ég hitta hana; vil ég, að hún sé mín.
Hvorki vil ég, að hún sé klædd né ó-
klædd, hvorki mett né ómett, og fari
hún þó eigi ein saman, og skal henni
þó enginn maður fylgja.“ Bera
sendimennirnir Kráku þessi boð og
segist hún munu koma næsta morgun.
Snemma næsta morgun segir Kráka
karli föður sínum að hún ætli til
fundar við Ragnar. ,,En þó mun ég
verða að breyta búnaði mínum nokk-
uð; þú átt urriðanet, og mun ég það
vefja að mér, en þar yfir utan læt ég
falla hár mitt, og mun ég þá hvergi
ber. En ég mun bergja á einum lauk,
og er það lítill matur, en þó má það
kenna, að ég hefi bergt. Og ég mun
láta fylgja mér hund þinn og fer ég þá
eigi ein saman, en fylgir mér enginn
maður.“
Þar með hafði hún uppfyllt nauðsyn-
leg skiiyrði til að vera Ragnari loð-
brók þóknanleg. Hún hafði leyst hið
óleysanlega. Eftir stendur spurningin:
Ætla konur að halda þessu áfram?
isg.
10