Vera - 01.10.1989, Blaðsíða 31

1
>
NESTI
gæti ég ekki verið í þessu. Það væri fullkomlega
óbærilegt að starfa á þennan hátt ef við tryðum
ekki að við næðurn einhverjum árangri“.
Hvaða áhrif hefur það haft á Kvenna-
listann eða kvennahreyfinguna sem slíka
að fara inn í kerfið?
,,Það er náttúrulega engin ein hiið á því. Ég efast
um að það væri svona mikið starf í Kvennalist-
anum ef þessi hvati væri ekki til staðar, sem
þátttaka í kerfinu ber í sér. Við neyðumst til
þess að gera mjög margt, bregðast við á ýmsan
hátt vegna þess að við höfum fulltrúa inni í kerf-
inu, sem við þurfum að styðja við bakið á og
vinna með. Það er ekki hægt að ætlast til þess
að ein eða nein hreyfing sé sprelllifandi nema
að hún hafi einhver markmið, einhverja þörf,
virkilega þörf fyrir vinnuna. Þessi leið sem við
höfum farið heldur því hreyfingunni á vissan
hátt á lífi en hefur líka margt erfitt í för með
sér. Meðal annars það að konur í hreyfingunni
eru ekki eins jafnar og ella. Ákveðnar konur
verða meira áberandi en aðrar, sem er ekki í
samræmi við þá hugsjón að við séum jafnar og
eigum að hafa sem jöfnust tækifæri og
skipta ábyrgð og störfum sem jafnast. Það er
mikil tilhneiging, innan Kvennalistans og utan,
að láta þessar konur sjást og heyrast sem mest.
Þvf fylgir ákveðin hætta, sem við reynum að sjá
við með því að skipta um fulltrúa, endurnýja
I
í
í þessurn hópi sem er mest áberandi hverju
sinni. Það er ekki ennþá komin nógu mikil
reynsla á þessa reglu til þess að við séum end-
anlega búnar að koma okkur niður á það eina
rétta. Það er mjög mikilvægt að finna réttu leið-
ina til þess að endurnýja hæfilega, búa ekki til
forystukonur en líka að nýta reynsluna.“
Er sami broddur í hreyfingunni, Kvenna-
listanum, og þegar hún fór fyrst inn í kerf-
ið? Er þetta sama andófsaflið þegar það er
búið að vera inni í kerfinu í sex ár?
„Mér finnst ekkert hafa breyst í okkar áherslum
en það er eins og með allar slíkar
hugsjónahreyfingar — það er erfitt að klifa alltaf
á því sama og vera alltaf jafn sannfærandi og
áköf. Ávinningar liggja ekki daglega á borðinu
og baráttan er orðin hversdagslegri. Nýja-
brumið er kannski farið en það er mjög mikil-
vægt að það verði ekki til að við missum
sjónar á því sem við lögðum upp með. Mér
finnst ennþá heilmikill kraftur í Kvennalist-
anum og vegna þess að það er svo greinilega
þörf fyrir þessa hreyfingu lengi enn, þá trúi ég
að krafturinn endist okkur.“
„Mér finnst eiginlega að ég hafi verið að
leika hlutverk fyrir fullu húsi í sex ár og læra
það um leið.“
Hvernig áhrif hefur þetta haft á þig per-
sónulega?
,,Við erum nú svo uppteknar af því að standa
utan við alla persónudýrkun að við reynum
svolítið að fela okkar eigin persónur, víkja þeim
til hliðar. Það er auðvitað bæði gott og vont og
það verður enginn söm og jöfn eftir að hafa
unnið eitthvað af krafti í Kvennalistanum.
Þetta hefur verið mjög mikil reynsla, að mestu
leyti jákvæð. En ef ég á að reyna að lýsa
viðburðaríku lífi mínu þennan tíma þá finnst
mér eiginlega að ég hafi verið að leika hlutverk
fyrir fullu húsi í sex ár og læra það um leið.“
Sagt er að inni í þessu svokallaða kerfi
gildi hin hörðu lögmál karlaheimsins og
að konur þurfi að vera miklu harðari en
karlar ef þær ætla að komast áfram þar.
Margret Thatcher er oft tekin sem dæmi
um konu sem er orðin harðari en nokkur
karl. Finnst þér þú hafa harðnað?
„Það hefur harðnað á mér skrápurinn þannig
að ég er ekki jafn viðkvæm og ég var í upphafi.
Eflaust er ég lfka orðin eitthvað hvassari í máli
en það er þó frekar annarra að dæma um það.
Það væri auðvitað ofurmannlegt ef maður
varðveitti allan sinn uppruna. Maður hlýtur að
taka töluverðan lit af umhverfi sínu sama hvers
konar starfi maður gegnir. Ég ætla að vona að
þetta hafi líka verið á hinn veginn, að öðruvísi
framkoma kvenna hafi líka áhrif á framkomu
karla á vinnustöðum. Það væri undarlegt ef
okkur tækist ekki líka að hafa einhver áhrif á
þá eða á reglurnar sem fyrir eru.“
Konum hefur gengið misvel að hafa áhrif
á umhverfi sitt og ýmsar útskýringar til á
því. Helen Caldicott, ástralski læknirinn
og friðarsinninn sem heimsótti íslenskar
konur í vor talaði um að ef konur væru
fáar, færri en 30% af heildarfjölda ein-
staklinga innan stofnunar, samlöguðust
þær umhverfi sínu. Ef þær væru fleiri en
30% þá hefðu þær meiri möguleika á að
hafa áhrif á og breyta umhverfi sínu. Eru
konur nógu margar á Alþingi til að hafa
verulega áhrif til iengdar?
„Nei það held ég hreint ekki. Þetta er langt frá
því nægilegur fjöldi kvenna og raunar fáránlegt
að þær séu aðeins 14 af 63 þingmönnum. Það
kann að virðast sæmilegur árangur enda erum
við illu vön og aðeins 6 ár síðan þingkonur voru
bara 3 talsins'. Þegar farið er að skipta þessum
hópi, t.d. í nefndir þar sem aðalstarf þingsins
fer í raun og veru fram, þá eru konurnar aldeilis
komnar í minnihluta. Þær eru yfirleitt bara ein
og tvær í hverri nefnd stundum jafnvel engin.
Og það er afskaplega erfitt að vera eina konan
í nefnd. Karlar telja sér skylt að koma fram við
konur af einhverri teprulegri kurteisi og svolit-
lu yfirlæti. Segja „góða mín“ og allt það. Það
tekur tíma að berjast fyrir því að vera tekin gild
og þetta er eitt af því sem gerir útskiptaregl-
una okkar erfiða í framkvæmd, þvf þar með
setjum við sífellt nýjar konur í þessa stöðu. Ég
var lengi að komast yfir þetta yfirlæti sem
manni er sýnt meðvitað eða ómeðvitað. Áhrif
kvenna verða aldrei mikil fyrr en þær eru
orðnar töluvert fleiri. Ég get vel trúað því að
þessi 30%þröskuldur sé raunveruleg viðmiðun
og mér finnst konur vera lítillátar ef þær láta
sér það nægja. En við megum heldur ekki
gleyma því að það er ekkert markmið í sjálfu
sér að fjölga konum. Þær eru misjafnar eins og
karlar og ef þær leggja ekki áherslu á kvenleg
gildi og á að bæta kjör og aðstæður kvenna, sem
svo sannarlega hallar á í þjóðfélaginu, þá er mér
alveg sama hvort það situr kona eða karl á
einhverjum stóli.“
„Það verður erfiðara að varðveita hugmynd-
irnar og vinnubrögðin inni í ríkisstjórn“
„Konur í Kvennalistanum byrja í raun og veru
á núlli í stjórnmálabaráttu. Við ýtum til hliðar
31