Vera - 01.10.2001, Blaðsíða 44

Arndís Guðmundsdóttir
Kvennabarátta
í kringum aldamótin 1900
Um orðræður og völd
I meistaraprófsritgerð minni í mannfræði og kynjafræðum við
Hóskóla Islands fró órinu 1999 fjalla ég um baróttu Bríetar
Bjarnhéðinsdóttur (1856-1940) og Ingibjargar H. Bjarnason
(1868-1941) fyrir bættri stöðu kvenna í íslensku samfélagi um
og eftir aldamótin 1900 og hvernig þær rufu þó þögn sem um-
lukið hafði konur fram að þeim tíma. Eg greini fró því ó hvaða
vettvangi þær létu til sín taka og hve langt þær komust í bar-
óttumólum sínum. Kenningu Michels Foucaults um skipan
orðræðunnar er beitt til þess að varpa Ijósi ó hvernig þaggað
hefur verið niður í konum. Eg sýni fram ó það hvernig Bríet og
Ingibjörg sköpuðu andóf sem leiddi til nýrrar orðræðu og
endurskilgreiningar ó stöðu kvenna sem virkra þótttakenda í
samfélaginu. Einnig varpa ég Ijósi ó hvernig þær fengu því
óorkað að ríkjandi valdahlutföll í samfélaginu tóku að breytast
og hve stóran þótt Bríet og Ingibjörg óttu í því að smóm saman
fór rödd kvenna að heyrast betur (valdbeiting - mótstaða - ný
orðræða - ný valdahlutföll). Eg færi rök fyrir því að í íslensku
samfélagi um aldamótin hafi skapast tækifæri fyrir konur til þess
að brjótast inn í ríkjandi orðræðu. Fjallað er um kvennafræðile-
ga ævisöguritun og hugmyndir Hélén Cixous um „kvenleg skrif",
écriture féminine, texta og tungumól. Lífshlaup Bríetar og
Ingibjargar er sett í samhengi við ríkjandi hugmyndafræði, íslen-
skt samfélag og kvennabaróttu ó þessum tíma og síðan greint út
fró femínísku sjónarhorni.
44