Akranes - 01.07.1952, Qupperneq 26

SÉRA FRIDRIK FRISRIKSSðN:
STARFSÁRIN III.
maður í alla staði og væri í miklu og góðu áliti hjá öllum lýð.
Kardináliim spurði um álit manna á siðferði hans og framkomu.
Ég gaf honum hin beztu meðmæli i því efni, eins og verðugt
var, og sagði, eins og satt var, að ég hefði verið í allmiklum per-
sónulegan kimningsskap við hann, frá þvi fyrst er hann kom til
íslands, og hefði hann ávallt reynzt mér sem góður vinur. Ég
gaf þerma vitnisburð blátt áfram og af fullri sannfæringu, eins
og ég vissi bezt og sannast, og langt frá að segja meira en ég fyr-
ir sjálfum mér gat staðið við. Aðeins býst ég við, að ég ef til
vill hafi notað, að sið latinunnar, efsta stig lýsingarorða meira
en ég hefði gjört á íslenzku, en það var latinunni að kenna
en ekki mér, enda er ég viss um, að kardinálinn hefur skilið það
þannig. —
Eftir að við höfðum nokkra stund talað um þetta efni, sagði
hann, að ég mætti þá þegar skrifa Meulenberg það, að hann
mundi koma til Islands, en ég skyldi ekki hafa orð á þvi í
Róm. —
Síðan sagði kardinálinn mér, að það hefði komið til tals í
ráði páfans að útnefna. einhvem af hinum þremur biskupa-
legu dýrðlingum Islands og „kanonisera" hann. Kardinálinn
spurði, hvort ég héldi að það yrði tekið illa upp af alþýðu Islands.
Ég svaraði því á þá leið, að ég byggist ekki við, að það yrði illa
upp tekið af nokkrum manni. Flestir mundu láta sér á sama
standa, án þess að skipta sér af, hvað kathólska kirkjan gjörði
við sína menn, þar að auki væru Islendingar svo miklir sög-
unnar menn, að þeir mundu skilja, að það væri í samræmi
við biskupasögur vorar fyrir siðaskiptin, og í þriðja lagi mundu
margir verða glaðir við það, af því að það yrði til að kynna
ísland og hið endurreista unga ríki vort víða um heim. ef shk
„kanonisering“ færi fram i Rómi. — Þá spurði kardínálinn mig
að því, hvern af þessum helgu biskupum ég teldi bezt fallinn
til slíkrar yfirlýsingar. Sem svar gaf ég kardinálanum aðal-
drættina úr sögu biskupanna. Ég hafði nú mest að segja um
heilagan Jón ögmundsson, því að frá barnæsku var hann mér
kærastur, og svo hef ég talsvert oft haldið erindi um hann og
lífið á Hólum um hans daga, svo ég býst við, að ég hafi verið
nokkuð hlutdrægur í frásögn minni, en ég sagði samt, að ver-
ið gæti að Þorlákur helgi stæði nær hinum kathólsku dýrðlings-
hugsjón en hinir. Ég sagði lika frá Jóni biskupi Arasyni, en þrátt
fyrir dýrðlegan dauða hans, fannst mér, að kardínálanum fynd-
ist full mörg vera böm hins dýrðlega biskups. — Ég var að velta
fyrir mér meðan á samtalinu stóð, einkum þegar fór að teygjast
úr þvi, hvemig ég ætti að fara að, hvort ég yrði of þaulsætinn,
og ef til vill ætti að sýna á mér fararsnið, eða biðia þangað til
honum þóknaðist að gefa merki um að samtalinu væri slitið.
En svo fannst mér, að honuin sem hinum tigna manni bæri að
ákveða það. Svo er lokið var að tala um dýrðlingana, fannst mér
að samtalið væri á enda, og við stóðum samtímis upp. Svo fylgdi
kardinálinn mér fram að dymm og þakkaði mér fyrir kom-
una og gaf mér blessun sina, hlýja og elskulega. Svo opnuðust
dyrnar og skrifarinn kom inn til að fylgja mér til dyra. Hann
var mjög skrafhreifinn og vingjarnlegur. Þegar ég var kominn
út og dymar höfðu lokazt, leit ég á klukkuna og sá, að samtalið
hafði tekið nær því klukkutima. Ég var hrærður og hrifinn. I
sögunni hafði ég lesið um kardinála og litið upp til þeirra, nú
hafði ég setið við hlið eins af þessum „prinsum“ kirkjunnar
og spjallað við hann, þannig, að hann lét mig gleyma, að við
værum ekki jafningjar. Hann var hámenntaður og sanngöfugur
maður.
Daginn eftir kom kammerherra de Paus til min á hótelið.
Hann sagði, að kardinálinn hefði verið glaður yfir samtali okkar
og spurði mig, hvort ég vildi gefa sér fáeina drætti og ártöl úr
lífi þessara heilögu biskupa, sem ég hefði lýst fyrir kardinál-
anum. Ég lofaði því, og samdi svo um nóttina ofurlítinn út'
drátt úr sögu þeirra.
Það var auðvitað lengst og ýtarlegast um Jón ögmundsson.
Ég fór með það næsta dag til kammerherrans. Hann var ekki
heima, og lét ég leggja það á borð hans. Hann kom stundu seinna
til min og þakkaði fyrir, en sagðist þvi miður ekki vera latínu-
lærður, en hann væri glaður yfir þvi. Svo skrifaði hann upp
hjá sér helztu ártölin. Þann 20. marz tók kammerherrann mig með
sér upp í Vatikanið og kynnti mig á skrifstofunni þar, og dftir það
fór ég að skoða Vatikansafnið. Gekk i gegnrnn langa og skraut-
lega sali með fornum myndastyttum á báða bóga. Ég tók lengstan
tímann til að skoða etrúska menningarsafnið, en Etrúrar voru
menningarþjóð á Italíu, áður en Rómverjamenningin kom
til sögunnar. Mecenas, velgjörðamaður og vinur Hórazar skálds,
var kominn af fomum Etrúrahöfðingjum. Þannig hélt ég nú
áfram og mettaði sál mína með hinni gömlu list. Að lokum
komst ég inn i hina frægu Sixtinsku kapellu, sem alsett er með
listaverkum Michelangelos. Ég hafði ávallt hlakkað til að sjá
hið stórkostlega málverk „Dómsdaginn,“ en ég var orðinn svo
þreyttur, að allt rann út í móðu fyrir mér, svo ég flýtti mér út
í sólskinið fyrir utan.
Daginn eftir, kl. 8*4 um morguninn, bað ég dyravörðinn á
hótelinu að útvega mér vagn. Hann spurði mig, hvert ætti að
segja vagnstjóranum að halda skyldi. Ég sagði: „Upp að aðal-
dyrrnn Vatikansins.“ Þegar þangað var komið, tóku við mér
varðmenn úr svissnezka lífverðinum, og var mér fylgt inn i
afarstóran biðsal, og sat þar fjöldi manna. Ég hafði afhent skil-
ríki mín við dyrnar. Eftir örfáar mínútur kom inn prestur og
kallaði sá upp nafn mitt. Ég stóð upp, og hann bað mig að koma
með sér. Ég fylgdi honum gegnum stóra sali. Stór málverk
héngu á veggjunum; fá voru húsgögn í sölum þessum, en skraut-
leg þau, er voru. Ég taldi salina, sem við fórum í gegnum; þeir
voru fjórir. Nú komum við inn í fimmta salinn, þar voru loks
menn fyrir. Fólk það stóð í hálfhring, alls staðar einsett röð.
Mér var skipað við endann á röðinni. Varla var leiðsögumaður
minn genginn frá mér, er annar kom og tók mig þaðan og
leiddi mig aftur fram að dyrunum, sem ég hafði komið inn um,
svo sem tvo metra frá hálfhringnum. Þar stóð stóll, sá einasti,
sem ég sá þarna inni. Mér var boðið sæti þar. Ég settist þó ekki,
þvi ég sá, að allir stóðu. Dauðaþögn ríkti í salnum. Fram við
gluggana stóðu nokkrir menn í afarskrautlegum einkennisbún-
ingum. Þóttist ég vita, að það væru kammerherrar páfans, þvi
ég sá þar vin minn, greifa de Paus, í sams konar búningi. Hann
ktom til min og rétti mér höndina og spurði, hvort ég vildi ek-ki
sitja. Ég afþakkaði það kurteislega; ég kynni betur við mig stand-
andi eins og hinir. Ég furðaði mig á, hvers vegna mér hefði verið
valinn staður út af fyrir mig; hvort það væri af því, að ég væri
prótestanti. Ég heyrði, að verið væri að raða upp fólki í næsta
salnum. Það var svona nærfellt 20 mínútna bið.
Greifinn kom aftur til mín og sagði fáein vingjarnleg orð og
sagði, að sér þætti vænt um, að ég hefði komið svo snemma. Ég
hneigði mig en hugsaði: „Skyldi þetta vera sneið til Islendinga.14
Litlu síðar komu inn tveir menn og þeyttu básúnur. Ég sá, að
allra augu störðu að innri dyrum salarins. Ég var að hugsa um,
hvað ég ætti nú að gjöra, er páfinn sjálfur kæmi inn, átti ég að
krjúpa niður eða ekki? Ég fann, að mér myndi líða illa að standa
aleinn eins og merkikerti, ef allir krypu. Svo kom mér í hug,
hve eldgömul og æruverð þessi stofnun væri, og hvað sem
því liði, að páfinn væri jarl Krists á jörðinni, þá væri hitt víst,
að Kristur væri höfuð allrar kirkju sinnar, og báðir værum við
98
AKRANES