Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1966, Blaðsíða 18

42
TlMARIT VFl 1966
urskilyrði eru hagstæðust. Fjarlægð þessara
staða frá Urriðafossi er 30 km, þótt krækt sé
um umferðamiðstöðina Selfoss, sem sennilegt er
að gert verði. Landið er flatt og járnbrautar-
lagning verður þarna ódýr og fljótgerð. Ef bíða
ætti eftir lagningu járnbrautar til Reykjavíkur,
til að koma upp virkjununum, yrði það til mik-
illa óþæginda og tafa. Þess vegna er þessi styttri
brautarlagning og umbætur á nefndum höfnum
nauðsynleg. Og þessa braut geta allar virkjanir
í Þjórsá notað.
Þótt þessi járnbraut sé lögð vegna virkjan-
anna ætti ekki að vera þörf á að lagning hennar
til Reykjavíkur yrði kostuð af þeim, heldur af
iðnaðinum, sem þar verður komið upp.
Deildarstjóri norsku ríkisjárnbrautanna, O.
Berner, hefir gert áætlun um kostnað við járn-
braut frá Eyrabakka um Selfoss að Þjórsárbrú
30 km og áfram upp með Þjórsá til aflstöðv-
anna þar. Áætluð sporvídd er 1,06 m (venjulegt
norskt mjóspor), teinaþungi 18 kg og sömu kröf-
ur um halla og hugsað hefir verið á járnbraut-
inni til Reykjavíkur, þannig að orðið geti sam-
starf beggja þessara brauta. Lengd brautarinn-
ar frá Þjórsárbrú upp til Búrfells með stuttum
hliðarbrautum til aflstöðvanna er 63 km. Þá eru
32 km áfram að Tungnaárvirkjun. Þetta er áætlað
á samtals 3.909.000 kr. Þar við bætast hafnar-
bætur við Eyrabakka á 491.000 kr. Samtals 4,4
millj. kr.
Orkuflutningurinn. Ráðgert er að nota 110 kv
spennu á öllum línum. Spennutapið er áætlað
8—14%, að meðaltali 10%, og orkutapið 6—9%,
að meðaltali 7,5%. 1 taugar eru notaðir 70 og
95 mm2 eirstrengir, lagðir á stálstólpa með 200
m hafi og með 15 m bili milli stólparaða. Hver
stólparöð er gerð fyrir tvöfalda línu. Á 1 km
bili og í öllum hornum línanna eru fastastólpar,
en að öðru leyti sterkir burðarstólpar.
Frá Búrfellsvirkjun einni eru hugsaðar 6
stólparaðir við fyrsta virkjunarstig með tvö-
földum línum, þ. e. 6 x 70 mm2 eirstrengjum.
Við fullvirkjun þarf 4 slíkar raðir til viðbótar.
Línukostnaðurinn er áætlaður 16000 kr. á km
með einfaldri línu 3x70 mm2, en 29000 kr. á
km með tvöfaldri línu 6 x 70 mm2.
Nokkrar afspennistöðvar verða byggðar við
Reykjavík með 10.000 volta eftirspennu. Þær eru
ekki hliðtengdar í rekstri, en tengja má þær
saman, ef þarf til vara. Gert er ráð fyrir að
nota 3 einfasa spenna saman sem þrífasa ein-
ingu með 22000 KVA afli, alls 12 spenna, og auk
þess einn til vara fyrir þá alla. Þetta er sam-
tals 264000 KVA eða 284.000 rafhestöfl (210.000
kw) í afspennistöð af 317.200 rafhestöflum í
aflstöð.
Stofnkostnaöur virkjunarinnar er sundurliðað-
ur í skýrslunni, en niðurstöðutölurnar eða heildar-
kostnaður við fyrsta virkjunarstig er 63 millj.
kr. með áspenningu við aflstöð og við fullvirkj-
un 75 millj. kr. Allur kostnaður er miðaður við
verðlagið á fyrra hluta árs 1914 að viðbættum
50%. Við þennan virkjunarkostnað bætist orku-
flutningurinn til Reykjavíkur og afspenning í
10 kv. Er það 23,1 millj. kr. við 1. virkjunarstig
og 38, 4 millj. kr. við fullvirkjun. Hér er hlutdeild
virkjunarinnar í járnbrautarkostnaði, hafnar-
bótum og miðlunarvirkjun meðtalin í virkjunar-
kostnaði. Verður þá heildarkostnaður við 1.
virkjunarstig 86,1 millj kr. og við fullvirkjun
113,4 millj. kr. Þetta er kostnaður án vatns- og
landréttinda.
Að lokum er reiknaður út árlegur aflkostnaöur
frá rafölum og við Reykjavík, hvort tveggja á
10 KV spennu og í einingunni rafhestafl
(0,736 kw.)
Við 1. virkjunarstig: Við aflstöð kr. 18,30
(24,80 á kw).
Við 1. virkjunarstig: Við Reykjavík kr. 30,30
(41,00 ákw).
Við fullvirkjun: Við aflstöð 7 mán. afl. kr.
12,60 (17,00 á kw).
Meðalárshestafl kr. 15,20 (20,60 á kw).
Við Reykjavík kr. 29,00 (39,20 á kw).
Eftirmáli. Síðan þessi áætlun var gerð, hafa
orðið miklar tæknilegar framfarir, sem einkum
lýsa sér á þessu sviði í því, að vélaeiningarnar
eru orðnar miklu stærri. Vatnshverflar á lóð-
réttum ásum eru nú orðið einráðir við stórar
vélar. Hafa þeir verið byggðir fyrir 150.000
hestöfl á einu hjóli og jafnvel þar yfir hin síð-
ustu ár. En við Búrfellsvirkjunina voru hugsuð
tvö hjól á láréttum ási í hverri samstæðu eða
13.750 hestöfl á hjól. Stíflulokur eru og breyttar,
hólklokur eru ekki notaðar lengur, en virðast
hafa verið uppáhald á þeim tíma í flóðgáttir.
Hið margfalda öryggi með tvöföldum lokum og
dælum á mörgum stöðum hefir reynzt kostnað-
arsamt og flókið í rekstri. Hefir hvert tæki
sjálft verið gert svo traust að spara má vara-
tæki að miklum mun. Sérstakar hjálparvélasam-
stæður eru sjaldan settar upp til varanlegs
rekstrar enda raforkan víða tiltækileg nú orðið.
Við orkuflutninginn myndi nú vera notuð hærri
spenna, gildari taugar og færri stólparaðir, en
þó ekki færri en svo, að varalínur séu tiltækar
til viðgerða og eftirlits.