Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1966, Blaðsíða 45

TlMARIT VFl 1966
69
stöðulónum, sem birtist í Verkfræðingatímarit-
inu, 4.-7. hefti 1964.
8Jf Jarðsveiflumœlingar.
Til könnunar á þykkt lausra jarðlaga ofan á
berggrunni er mest notaður Borro-bor, en einnig
hafa verið notaðar jarðeðlisfræðilegar mælingar
svo sem jarðsveiflu- og jarðviðnámsmælingar.
Jarðsveiflumælingarnar byggja á mælingu hljóð-
hraða í jarðlögum, en hann er miklu meiri í bergi
en lausum lögum. Jarðviðnámsmælingar byggja
á því, að rafmagnsviðnám í jarðlögum er mjög
mismunandi. Jarðsveiflumælingar henta betur til
mælinga á þykkt lausra jarðlaga og hafa lang-
mest verið notaðar. Yfirleitt er ekki hægt með
jarðsveiflumælingum að finna þykkt lághraða-
laga undir lögum með hærri hraða. Það var þó
reynt við Búrfell að finna þykkt millilagsins
undir fyrsta hraunlagi og var það gert með því
að sprengja dínamit niðri í holum, sem náðu
niður í millilag. Niðurstaða fékkst, sem nægði
til að leiðbeina frekari borunum, sem var tilgang-
ur þessarar mælingar.
8.5 Borro-boranir.
Borro-bor er lítill höggbor og eru stálstangir
reknar með honum niður á fast berg. Fast berg
er þá skilgreint á því dýpi, sem Borro-borinn
kemst. Að sjálfsögðu hefur þetta sínar takmark-
anir, því borinn getur stöðvast á stórum steini
og einnig getur smáharðnað niður á fast þannig,
að engin skörp skil séu milli fasts bergs og jarð-
vegs. Við borun með Borro er höggaf jöldinn tal-
inn þannig, að talin eru höggin, sem þarf til
að slá borinn niður hverja Vá m færu. Högg-
talningalínurit gefa verðmætar upplýsingar um
jarðlög þau, sem borað er í gegnum. Bæði eru
þau til hjálpar við greiningu þeirra og einnig má
nota höggtalningalínurit til þess að reikna út
skriðhorn og fá vissar hugmyndir um burðar-
þol og fleira. Á mynd 11 eru sýnd meðaltöl
höggtalningarlínurita í nokkrum mismunandi
jarðlögum við Búrfell.
8.6 Könnunargryfjur.
Til þess að bæta upp niðurstöður Borro-boranna
og annarra mælinga á þykkt lausra jarðlaga
henta könnunargryfjur mjög vel, því í þeim er
unnt að gera athugun á berginu undir og einnig
að fá örugga greiningu á lausu jarðlögunum.
Þetta var töluvert gert við Búrfell, sérstaklega
á stíflustæðunum. Voru sumar holurnar hand-
grafnar, en þó flestar grafnar með jarðýtu.
Mynd 11. Höggtalningarlínurit fyrir Borro-boranir. 1. er
sandur frá ísaldarlokum; 2. er yfirborðslag hraunanna,
sem er sand- og vikurblandið hraungjall og molar; 3.
er sama, en liggur þar undir þykku vikurlagi; 4. skrið-
ur við Sámsstaðamúla, aðallega vikur; 5. vikur, mjög
stórgerður, sem liggur ofan á 3.
Figure 11. Blow count in Borro soundings. 1. Finiglacial
sand; 2. The surface layer on the postglacial lava flows,
which is sand and pumice mixed with scoriaceous lava
fragments; 3. is the same but is underlaying thick
pumice layer; 4. Talus at Sámsstaðamúli, mainly pumice;
5. Very coarse pumice overlaying 3.
8.7 RannsóJcnarjarðgöng.
Rannsóknarjarðgöngin, sem gerð voru við