Tímarit Verkfræðingafélags Íslands


Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1966, Qupperneq 20

Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1966, Qupperneq 20
44 TÍMARIT VPl 1966 1. mynd. Isskrið í Þjórsá við Búrfell. ar kæliflöt árinnar og þar með ísmagnið. Hin breytilega íslenzka veðrátta veldur því, að þessi ísbrynja fær sjaldan að standa lengi. Stór hluti árinnar er þess vegna oftast óvarinn fyrir frosti og vindum. Ismyndunin er mest þegar norðan rok með hörkufrosti skellur á ána auða. Is myndast þá hvar sem vatn er að finna. 1 hverjum læk og í hverri á safnast ís fyrir í farveginum í mis- munandi myndum, og víða myndast stærri og smærri ísstíflur. Þessi ummyndun vatns í ís, sem að nokkru leyti verður eftir í farveginum, ásamt vatnssöfnun bak við ísstíflur, veldur því, að rennslið minnkað verulega. Á sama tíma er mikið ísskrið í ánni. Þó frost haldist, kemst rennslið í eðlilegt horf strax og jafnvægi hefur myndazt í ánni. Jafnframt minnkar ísskriðið vegna minnkunnar á kælifleti árinnar. Ástandið er því verst fyrstu einn eða tvo dagana eftir veðrabrigðin. Þær áætlanir og athuganir, sem gerðar hafa verið á krapamagninu, benda til þess að það geti orðið allt að 15 t/sek af hrein- um ís. Þetta mundi jafngilda 40—50 m3/sek af lauspökkuðum ískrapa. Þegar þess er gætt að ísskriðið er hvað mest á sama tíma og rennslið er lítið, er hægt að gera sér grein fyrir þeim tæknilegu erfiðleikum sem við er að etja. Á nokkrum stöðum í Þjórsá safnast ísinn fyrir og myndar stóra ísbunka. Þekktustu staðirnir eru neðan við Urriðafoss og neðan við Búrfell. Geysimikið magn safnast fyrir á báðum þessum stöðum. Athuganir á síðustu árum sýna að rúm- mál ísbunkans neðan við Búrfell getur skipt tug- um milljóna teningsmetra. Búrfellssvœðið Norðan og austan við Búrfell rennur Þjórsá á hrauni í breiðum en grunnmn farvegi, unz hún fellur í fossinum Tröllkonuhlaupi í gljúfur, sem mynda sveig um suðurenda Búrfells. 1 þeim rennur áin um flúðir og fossa og er Þjófafoss þeirra mestur. Skammt fyrir neðan hann kemur áin úr gljúfrunum vestan Búrfells, breiðir úr sér til vesturs, en rennur þvínæst til suðvest- urs, með sem næst sömu stefnu og frá upp- tökum. Á leið sinni um Búrfell fellur Þjórsá um 120 m. Mynd 2 er loftmynd af Búrfellssvæðinu. Búrfellssvæðið er mjög fjölbreytilegt að jarð- myndunum. Milli Búrfells og Sauðafellsöldu hafa sjö Þjórsárhraun runnið, en milli hraun- laganna eru misþykk lög af vikri og sandi. Ytri- Rangá, sem á upptök sín á þessu svæði, renn- ur milli Sauðafellsöldu og Þjórsárhrauna að austanverðu, en Bjarnalækur milli Búrfells og hraunanna að vestan. Ofan við Tröllkonuhlaup rennur Þjórsá miðsvæðis á efsta hraunlaginu, og er vatnsborð hennar þar talsvert hærra en ánna til beggja handa. Fossinn brýtur ánni far- veg niður úr fyrsta hraunlaginu. Við Þjófafoss fellur áin fram af þriðja hraunlaginu og í gegn- um það og fjórða hraunlagið. Hraunin eru yngstu jarðmyndanir við Búrfell, en áður en
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74

x

Tímarit Verkfræðingafélags Íslands

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Verkfræðingafélags Íslands
https://timarit.is/publication/860

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.