Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1966, Síða 54

78
TlMARIT VFl 1966
4. Notkun sem burðarefni t. d. fyrir skordýra-
eitur, nítróglyserín og acetylen.
5. Sem hjálparefni í málningu og lökkum.
6. Til húðunar á áburði.
7. Sem burðarefni fyrir hvata og í steininn á
eldspýtum.
8. Sem slípi- og fægiefni.
9. Sem síunarefni.
Heimsframleiðslan á kísilgúr er nú talin vera
um 1,5 milljón tonn. Af því framleiða Banda-
ríkin 500.000 tonn, Ráðstjórnarríkin um 350 þús,
Danmörk 200 þús., Frakkland 150.000 og Þýzka-
land um 100.000 tonn. Önnur ríki framleiða mun
minna og flest engan kísilgúr.
Nú skulum við aftur skipta fyrrnefndum notk-
unarflokkum niður í tvær deildir, þ. e. ódýran,
lítið unnin gúr, og verðháan og mikið unninn gúr.
1 fyrri flokkinn fellur þá eindregnast gúr til
einangrunar og áburðarhúðunar og í þann seinni
síunarefni. 1 öðrum tilvikum fer verðið mjög
eftir hæfni gúrsins.
Markaðskönnun okkar leiddi snemma í Ijós,
að kísilgúr framleiddur í Evrópu var mestmegn-
is notaður til áburðarhúðunar og í einangrun, en
að síunarefnaframleiðslan var sáralítil. 1 Banda-
ríkjunum var þessu hins vegar þannig háttað, að
um helmingur heildarframleiðslunnar var síunar-
gúr og verulegt magn af þeim gúr var selt til
Evrópu. Jafnframt þessu sýndu athuganir hér,
að ósennilegt þótti, að við gætum flutt út gúr í
lágum verðflokkum vegna hárra farmgjalda.
1 himnn hærri verðflokkum er síimargúrinn
hins vegar sá þáttur, sem verður að vera megin-
framleiðslan. Þannig stendur á því, að við höf-
nm nærri eingöngu lagt síunargúr til grimdvall-
ar gagnvart framleiðslu við Mývatn í 10 undan-
farin ár.
Á þeim tíma, sem við byrjuðum, voru það að-
eins tvö fyrirtæki í Evrópu, sem fram-
leiddu nokkuð teljandi magn af síun-
argúr og svo er enn með Vestur-
Evrópu. Þau munu nú framleiða til
samans 25—40 þús. tonn af síunargúr.
Hins vegar hefir markaður fyrir síun-
argúr aukizt mjög ört þarna á þessum
tíu árum og er hann nú 80—100.000
tonn. Mismunurinn mun mestmegnis
vera fluttur inn frá Bandaríkjunum.
I Bandaríkjunum munu framleidd um
250.000 tonn af síunargúr nú og gizka
má á að öll heimsframleiðslan sé
300—350 þús. tonn. Hugmyndin er
að framleiðslan við Mývatn nái 24.000
tonnum eftir nokkur ár og nái 30.000 tonnum
með fyllstu nýtingu véla.
Þetta takmark á sér að sjálfsögðu mikinn að-
draganda því að til skamms tíma var gert ráð
fyrir, að verksmiðjan ynni 10—12.000 tonn.
Hins vegar fannst við áætlunargerð, að tvöföld
afköst aðalvinnslusamstæðunnar höfðu sáralítil
aukafjárútlát í för með sér, og að lokum opnað-
ist öruggur markaður fyrir allt þetta með með
tilkomu Johns-Manville, svo að nú er takmarkið
það, sem greint var frá, innan nokkurra ára.
Síunargúr
Nú vil ég minnast örlítið á síunarefni út frá
almennu sjónarmiði. Þau eru yfirleitt ekki not-
uð nema þar sem síun er erfiðleikum bundin, eins
og t. d. ef óhreinindin í vökvanum eru slímkennd.
Slík óhreinindi stífla fljótt venjulegan síudúk.
Þegar síunarefni eru notuð, eru þau sjálf hin
eiginlega sía. Síudúkurinn eða síunetið er notað,
í þessu tilfelli, aðeins til þess að síunarefnin geti
hlaðizt á dúkinn eða netið, en möskvastærð skipt-
ir ekki máli, svo fremi að síunarefnin sjálf fari
ekki í gegn.
Nú eru síunarefni notuð aðallega á tvennan
hátt. 1 fyrsta lagi má blanda þeim saman við
þann vökva, sem á að sía, og hlaðast þau þá á
netið um leið og vökvinn fer í gegn. 1 öðru lagi
má byggja upp þykkt lag af þeim í hverfisog-
síum og skafa síðan hið óhreina yfirborð af jafn-
skjótt og þörf er á.
Nú er kísilgúr ekki hið eina síunarefni, sem
notað er. 1 sumum tilfellum má nota asbest, við-
arkvoðutrefjar, þanirm bikstein og fleira. Hins
vegar er ekkert síunarefni á markaðiniun, sem
er svo jafnhliða sem kísilgúr, og mun meira er
notað af honum en öllum öðrum síunarefnum
til samans.
Til þess að mæta mismunandi kröfum, er fram-
Mynd 2. KísilgúrverksmiSjan. TJtlitsteikning af verksmiSjunni og
umhverfi.