Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1878, Page 65

v°ru f Kirkjubæ á Síðu (1186) og á Stað í Reyninesi í Skaga-
firði (1296). Benedikt ábóti var af greifa-ættum, og var fædd-
ur í Nursia á Ítalíu, í því ríki, sem þá heyrði undir páfans
vald, og var kallað kirkjuríki. Hann var ekki eldri en 14 vetra,
í>egar hann tók sig frá veröldinni, og tók sér bústað í helli
uokkrum á eyðimörku, nokkrar mílur frá Rómaborg. Þar var
hann í einsetu um hríð, þar til múnkar í klaustri einu þar í
nánd völdu hann sér til ábóta. Fljótt kom þar, að þeirn þótti
hann harður í stjórn sinui, og urðu leiðir á reglu hans, svo
þeir leituðu færis að fyrirkoma honum, en hann gat forðað sér
og flúði aptur í helli sinn. Þar kom að lyktum, að honum
annaðhvort leiddist einsetan, eða hann hugðist mega gjöra meira
gagn með því, að stofna múnklífi. Hann tók sig þá saman við
nokkra aðra, sem höfðu verið með honum á eyðimörkinni, og
féðust þeir á hof nokkurt, sem var helgað Apolló og var 1
nánd við Neapel, og tóku hofið. Þar bygði Benedikt klaustur
eitt, sem hann kallaði Monte-Cassino, og setti þar múnka til
gaezlu ár 499; síðan gaf hann þeim reglur 529, og þar eð
tnönnum þótti þær skynsamlegri og þarflegri en þær, sem áður
höfðu verið, þá voru þær teknar bráðlega í lög í mörgum
klaustrum. Benedikt vildi umfram alt venja múnkana á starf-
semi og varna þeim við iðjuleysi. Þess vegna setti hann í
feglu sína, að þeir skyldi stunda kennslu únglínga í að lesa,
skrifa og reikna, kenna kristinn lærdóm, vinna ( höndunum og
gæta bús í klaustrinu. Hann stofnaði einnig bókasafn, og lagði
svo fyrir, að gamlir uppgjafa-múnkar skyldi skrifa upp nyt-
samar bækur handa því. Þar með eru mörg rit komin í hend-
Ur seinni mönnum, sem annars væri glötuð. Það er kunnugt á
Islandi, hversu merkilegar ritsmíðir voru bæði í Þíngeyra klaustri
og á Múnkaþverá, svo að vér höfum enn frá báðum þessum
klaustrum mörg rit og merkileg, svo sem eptir Karl ábóta
Jónsson, Gunnlaug Leifsson, Odd Snorrason, Berg Sokkason
o. fl. — Nunnurnar á Kirkjubæ og á Stað í Reyninesi voru
fraegar hannyrðakonur, og þannig vitum vér með vissu, að
Benediktsmúnkar, og nunnur af þeirri reglu, áttu ekki minni
frægð skilið á íslandi fyrir bóklegar og verklegar nytsemdir
en annarstaðar. — Um Benedikt frá Monte-Cassino er Iángt
skeið ritað í Dialogis, eða samtölum Gregorius páfa (Árn. Magn.
Nr. 239 í arkarbroti) og af Benedikts sögu er brot í skinnbók
í safni Árna 655 í fjögra blaða broti, en sagan er heil á
skinnbók í Stokkhólmi (Nr 2 fol.) og er rituð þar líklega með
hendi Orms Loptssonar hins rika, á fimtándu öld.
(Framhald síðar.)
Reglur um meðferð á saltfiski.
Til þess að fá góðan saltfisk og vel verkaðan, ríður á,
að fylgja þessum reglum:
1. Skera skal fiskinn á háls, og hleypa úr honum blóðinu
(63)