Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1898, Page 38

mesta kappi, og var það þó þá miklum örðugleikum Ijundið,
af því að góðar oröabækur vantaði og sömuleiðis nákvæm-
ar útgáfur af mörgum fornritum. Avöxturinn af þessu starfi
Maurers kom first í ljós í hinu ágæta riti hans »Um upp-
haf allsherjarríkis á Islandi og stjórnarskipunar þess«, sem
kom út á þísku árið 1852 og er það eina af hinum stærri
vísindalegu ritum Maurers, sem þitt hefur verið á islensku
(af Sigurði Sigurðarsini og gefið út af bókmentafjelaginu í
Eeikjavík 18ö2). Eit þetta lísir svo nákvæmri og djúpri
þekkingu á máli voru og fornritum, á lögum vorum og
stjórnarskipun, að það er alveg óskiljanlegt, hvernig svo
ungur maður hefur getað aflað sjer slíkrar þekkingar suð-
ur á ÍPískalandi á þeim timum og með þeim hjálparmeðöl-
um, sem þá voru til. Með þessu riti leggur Maurer firstur
manna grundvöllinn til sannrar og rjettrar þekkingar á
stjórnarskipun Islands á þjóðveldistímanum og á hinni elstu
sögu vorri, og sá grundvöllur stendur í öllum aðalatriðum
óhaggaður enn í dag. Eám árum síðar gaf hann út stórt
rit og engu ómerkilegra enn hið firra, um kristnisögu Nor-
egs og Islands, í tveim þikkum bindum (»Die bekehrnng
des norwegischen stammes zum christenthumec I—II. Miin-
chen 1855—1856). 1 firra bindinu segir hann »hina itri
sögu kristnitökunnar«, eða lísir, með öðrum orðum, þeim
sögulegu viðburðum, sem urðu til þess, að kristnin vann
sigur á heiðninni. Enn í síðara bindinu er sögð »hin innri
saga kristnitökunnar« — þar opnar hann firir oss hin dipstu
filgsni í sálum forfeðra vorra og sinir oss, hvernig kristnin
og heiðnin báðu einvíg í hjörtum þeirra og huga, svo að
insum veitir betur, uns kristnin að lokum verður ofan á,
og öllu þessu lisir hann með ótal dæmum, teknum úr sög-
uin vorum, þeim er gerast á þessum mikla biltingartíma.
Detta rit er og verður altaf undirstaðan undir öllum hinum
síðari rannsóknum um kristnisögu Noregs og Islands. Um
sama leiti kom út hið ágæta rit P. A. Munch’s, »Saga
hinnar norsku þjóðar«, og gat Maurer haft tvö hin
firstu hindi þess til hliðsjónar, enn samt er rit Maurers að
öllu leiti sjálfstætt og óháð riti Munch’s í öllum aðalatrið-
um. Eins og þetta rit er snildarlegt og fjörugt að orðfæri,
(26)