Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1951, Síða 107

lenzkur maður fylgzt jafnvel með í því, sem gerSist
í andlegu lífi umheimsins, auk þess sem hann kynnti
sér vandlega flest merkisrit fyrri tíma andans manna,
þau, er fjölluðu um trúmál, heimspeki og bókmenntir
— og höfuðrit stórskálda ýmissa þjóða. Og þrátt
fyrir þröng kjör fór hann ellefu sinnum utan og
dvaldist stundum leng'i erlendis, ekki aöeins á NorS-
urlöndum, heldur og í Englandi — og eitt sinn i
Norður-Ameríku. Hann hitti andans menn að máli,
hvar sem hann kom, og hann átti bréfaviðskipti við
ýmsa slika menn erlendis. Til dæmis um það, hvað
miklum mönnum fannst til hans koma, má nefna, að
Georg Brandes skrifaðist á við hann og hafði yndi
af að ræða við hann — og var þó Matthias um mörg
höfuðatriði Brandes ósammála, en Brandes var sitt-
hvað betur gefið en umburðarlyndi við andstæðing'a.
En það var nú síður en svo, að séra Matthías fyrir
lestur erlendra rita frá ýmsum tímum og kynni sin
af útlendum andans mönnum vanrækti islenzkar
menntir eða umræður um andleg nauðsynja- eða
vandamál með þjóð sinni. Hann var þaullesinn í ís-
lenzkum fornbókmenntum og svo samlifaður anda
hins forna skáldskapar, að þó að Jónasi færist vel
að taka upp i kvæði setningar úr fornum islenzkum
kveðskap, þá var sá vandi, sem liann þar fyrir smekk-
visi sína leysti með snilli, litill hjá þeim, er var
séra Matthíasi leikur einn á sama sviði, þá er andinn
var í essinu sínu. Hann las og vandlega íslenzkar
bókmenntir siðari tíma, gaf sér jafnvel tóm til að
lesa viðvaningslegar bækur hagyrðinga eða byrjenda
á sviði bókmenntanna. Hann las lika handrit slikra
manna, sá flestum betur veilur og vankanta, en
reyndi ávallt að leita uppi eitthvað, sem örvað gæti
höfundinn og hresst hann — og benti siðan á það
— ýmist bréflega, i samtali eða í riti. Hann brann
og af ástríðu til að gera landa sina hluttakendur í
þeim andlega auði utan úr veröldinni, sem hann
(105)