Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.2005, Blaðsíða 23

DV Helgarblað
LAUGARDAGUR 30. APRÍL 2005 23
Fyrir rúmlega fjörutíu árum var
stofhuð verslun með bygg-
ingavörur í litlu húsnæði við
Sæból í Kópavogi. Bærinn var
ekki mjög stór en borgarbúar áttu
meðal annars griðastað í hlíðum
Kópavogs og dvöldu þar sumarlangt.
f kringum þá byggð, allt út í Kársnes,
niður í Fossvogsdal og austur fyrir
Digranes risu byggingar smátt og
smátt en byggð í Kópavogi var lengi
vel mjög dreifð og skipulag ekki
markvisst. Mágamir Guðmundur H.
Jónsson og Hjalti Bjamason sáu tæki-
færi í því að opna verslun með bygg-
ingavörur í bæ sem stöðugt óx og
hafði nægt landrými fyrir aukna
íbúðabyggð allt fram á nýja öld. Guð-
mundur var kvæntur önnu Bjama-
dóttur, systur Hjalta, en þau systkini
vom ættuð úr öndverðanesi í Gríms-
nesi. í byijun var verslunin við Sæ-
bólið en flutti tíu árum síðar í hús-
næði við Nýbýlaveg. Þar gátu við-
skiptavinir gengið að flestu því sem
þeir þörfnuðust við húsbyggingar á
einum og sama stað. Úrvalið jókst
enn þegar verslunin flutti á Breiddina
við Skemmuveg en segja má að nú sé
á boðstólum í BYKO allt sem þarf við
að byggja eitt hús frá grunni.
í byrjun ráku fjölskyldurnar tvær
og afkomendur þeirra fyrirtækið en
1995 var fyrirtækinu skipt upp og Jón
Helgi og móðir hans, Anna Bjama-
dóttir, keyptu hlut hinna og Jón Helgi
hefur síðan verið allt í öllu. Hann byrj-
aði á að koma BYKO upp úr miklum
öldudal en allt leit út fýrir að Húsa-
smiðjan, hans stærsti samkeppnisað-
ili sem var þá í mikilli sókn, myndi
hafa betur. Uppsveifla á bygginga-
markaði síðustu ár gerði það hins
vegar að verkum að svigrúm hefur
verið fyrir bæði fyrirtækin á markaði
og velta BYKO aukist jafnt og þétt.
Hélt sér til hlés og lítið fyrir að
trana sér fram
Jón Helgi er fæddur í maí 1947 en
hann var ekki gamall þegar fjölskyld-
an byggði sér hús í Kópavoginum en
þar er hann að mestu alinn upp.
Móðir hans, Anna segir hann frá upp-
hafi hafa verið ljúfan og prúðan dreng
sem ekki fór mikið fyrir. „Jón Helgi var
afskaplega eðlilegur drengur og með-
færilegur. Fyrir honum var Ktið haft,
hann hélt sér dáh'tið tii hlés og tranaði
sér ekki mikið fram,“ segir Anna en
það er reyndar enn einkenni á Jóni
Helga að vera lítið fyrir að láta bera á
sér og hann heldur einkalífi sínu utan
íjölmiðla. önnu er minnisstætt þegar
hann og faðir hans unnu við það
saman að girða lóðina í kringum hús-
ið. Hann hélt sér vel að verki en vinir
hans lögðu hart að honum að koma í
leik. „Þeir vom búnir að koma einu
sinni og hann sagðist ekki komast.
Þeir komu aftur en Jón Helgi ansaði
því engu en hélt áfram af krafti. Þeir
hættu ekki að nudda í honum en
hánn lét ekki undan. Loks tók honum
að leiðast þófið, leit upp og spurði
hvort þeir sæju virkilega ekki hvað
hann væri að gera. Þá fóm þeir og
feðgamir héldu áfram að girða," segir
Anna og bætir við að Jóni Helga sé
þama rétt lýst, hann hafi aldrei hlaup-
ið frá óunnu verid.
Á sumrin allt fram á unglingsár var
hann í sveit hjá föðurafa sínum og
ömmu norður á Molastöðum í Fljót-
um. Þeir vom miklir félagar, hann og
afi hans, en Jón Helgi var kominn á
menntaskólaaldur þegar hann fór að
dvelja sumarlangt syðra. Hann vann
meðal annars með föður sínum hjá
Timbursölu Sambandsins úti á
„Við systkinin vorum
alin upp við það að
bjarga okkur og alls
ekki moðað neitt und-
ir okkur umfram flest
önnurbörn."
Granda en þar vann Guðmundur
áður en hann stofiiaði BYKO. Eftir
það var Jón í vinnu við fyrirtækið í frí-
um og á sumrin en hann var þá
fimmtán ára.
Eftir landspróf fór Jón Helgi í MR
en þá var aðeins um að velja MR, MA
og Menntaskólann á Laugarvatni fyrir
utan Verslunarskólann.
Ýtustjóri hjá Vegagerðinni
Aldrei kom annað til greina en fara
í áframhaldandi nám eftir MR og lík-
lega hefur það legið beinast við að
fara í viðskiptadeildina. í deildinni
með Jóni Helga var mikið mannval.
Margir þeir sem stunduðu nám um
leið og hann hafa látið til sín taka í
þjóðfélaginu og gengt góðum stöð-
um. Margir þeirra sem voru í deild-
inni á svipuðum tíma halda enn hóp-
inn og hittast að minnsta kosti einu
sinni á ári. Þeirra á meðal em
Brynjólfúr Bjamason forstjóri Sím-
ans, Sigurður Helgason fyrrverandi
forstjóri Flugleiða, Kjartan Lámsson
ferðafrömuður og lengi forstjóri
Ferðaskrifstofu ríkisins, Halldór Guð-
bjamason fyrrverandi bankastjóri
Landsbankans sem nú er hjá VISA ís-
landi og Magnús E. Finnsson fyrrver-
andi framkvæmdastjóri Kaupmanna-
samtaka íslands en hann er nú fram-
kvæmdastjóri hjá Póst- og íjarsldpta-
stofiiun, svo nokkrir séu nefndir.
Þessi hópur ásamt fleirum sem út-
skrifuðust úr viðskiptadeildinni 1971-
73 hittist jafnan einu sinni á ári og
blótar þorra. Vel hefúr verið mætt í
gegnum árin, þrátt fyrir að yfir þijátíu
ár séu síðan þessir menn útskrifuð-
ust.
Jón Helgi vann ekki öll sumur á
skólaárunum hjá BYKO en hann var
meðal annars hjá Vegagerðinni en
þar var oft mikil vinna sem gaf vel af
sér fyrir unga námsmenn. Þar stjóm-
aði hann jarðýtu og þótti laginn en
Jón Helgi er mikill vinnuþjarkur og
hefur gaman af að vinna. í MR bar
ekki mikið á honum og tók hann h't-
inn þátt í skólahfinu. Það er í sam-
ræmi við persónuleika hans en það er
ekki hans stfll að vera í sviðsljósinu
eða láta mfldð á sér bera. Hann hefur
heldur aldrei verið mikið sam-
kvæmisljón og er ekki einn þeirra
manna sem fer á frumsýningar og
menningarviðburði þar sem hann er
myndaður í bak og fyrir. Vinir hans
segja að honum fari best að vera í
litlum hópi þeirra sem hann þekki vel
og þar njóti hann sín best.
Búinn öllum kostum
athafnamanns
Kjartan Lámsson kynntist Jóni
Helga fljótlega eftir að þeir hófú nám
við viðskiptadeildina og varð þeim
strax vel til vina. Hann segir Jón Helga
vera mfldnn vin vina sinna og gott tfl
hans að leita. „Við höfum allar götur
síðan haldið sambandi en við störf-
uðum einnig saman um tfrna. Hann
var þá fyrir mína tflstilh stjómarfor-
Heimili Jóns Helga 1 Arnarnesinu Jón Helgi
, hefur búið lengi f þessu húsi sem ekki iætur mikið
^ yfir sér og ber þess ekki merki að I þvf búi auðmaður.
maður Ferðaskrifstofu rfldsins. Þá
kynntist ég hinni hhðinni á Jóni Helga
og varð sannarlega ekki fyrir von-
brigðum. Athafnamaðurinn Jón Helgi
er miklum kostum búinn en það sem
gerir hann sérstakan er hve fljótur
hann er að átta sig á hlutunum. Nálg-
un hans á viðfangsefninu er afar
markviss og aðferðafræðin er skýr.
Þegar kemur að síðasta þrepinu,
sjálfri ákvarðanatökunni er hann
ömggur," segir Kjartan um vin sinn
og skólabróður. Hann bætir við að
hann hafi fljótt áttað sig á þessum
kostum hans sem athafnamanns. „Ég
furða mig ekki á að hann skuh vera
þar sem hann er enda búinn öllum
kostum afburða athafnamanns. Þess
utan er Jón Helgi skemmtilegur,
greiðvfldnn og ákaflega heiðarlegur,"
segir hann.
Lyfti BYKO úr öldudal
Eftir að Jón Helgi hafði lyft BYKO
upp úr miklum öldudal á fýrri hluta
síðasta áratugs fór hann að hta í
kringum sig. Aður hafði hann keypt
timburverksmiðjur í Lettlandi sem
selja ekki einungis timbur hingað tfl
lands, heldur um afla Evrópu.
Nýr áfangi í rekstri Jóns var opnun
ELKO í Smáranum skömmu fyrir
aldamót en svo stór raftækjaverslun
sem seldi vörur á mun lægra verði en
áður hafði ti'ðkast var þá nýmæh hér á
landi. Síðan hefur Eignarhaldsfélagið
Norvik verið stofriað en það á í raun
BYKO auk fleiri fyrirtækja og félaga.
Má þar nefna Kaupás en undir því er
Húsgagnahöllin og Intersport auk
Krónunnar og fleiri smásöluverslana
sem hafa verið í miklu verðstríði við
stóra risann á markaðnum, Bónus, og
tengdar verslanir. Jón á auk þess í KB
banka og er einn stærsti hluthafi í
íslandsbanka. Steinunn dóttir hans á
einnig stóran hlut sem hún fékk í
skiptum á búi þeirra Hannesar en
hún er þar í bankaráði.
Ljóst er að gríðarleg umsvif eru í
höndum Jóns Helga og ferst honum
vel að halda utan um og reka öll þau
fyrirtæki sem hann kemur beint að.
Hagnaður hans á síðustu árum er
umtalsverður en þar kemur tfl fram-
sýni og aðrir eiginleikar hans en fyrst
og fremst er Jón Helgi afburða rekstr-
armaður.
í fjárfestingar með Hannesi
Smárasyni
Jón Helgi er kvæntur Bertu Braga-
dóttur kennara en þau kynntust í MR.
Þau Berta eiga saman þrjú böm en
þeirra elst er Steinunn innanhúss-
arkitekt sem gift var Hannesi Smára-
syni framkvæmdastjóra. Þegar hann
flutti tfl landsins eftir nám ytra gerð-
ust þeir Jón Helgi viðskiptafélagar og
komu víða við. Kunnugir segja að
Hannes hafi verið prönusmótor í íjár-
festingum þeirra sem þeir högnuðust
vel á en Jón Helgi hafði áður einbeitt
sér að BYKO en hann er fyrst og
fremst mikill rekstrarmaður. Það
kann að vera að tilkoma Hannesar
hafi ekki ráðið úrshtum um það að
þeir félagar fóm í jafiiríkum mæh og
raun ber vitni út í fjárfestingar. Allar
lflcur em á að Jón Helgi hefði séð
tækifærin þegar hann gat snúið sér að
þeim eftir að hafa komið BYKO á
auðan sjó.
Þeir Hannes keypm þeir í
Búnaðarbanka íslands, íslandsbanka
og Flugleiðum. Eftir skilnaðinn við
Steinunni dóttur Jóns Helga skfldu
einnig leiðir þeirra Hannesar. Skiptar
skoðanir em á því með hvaða hætti
þeirra viðskilnaður var en sumir segja
það hafa verið í mesta bróðemi en
aðrir að þá hafi hrikt verulega í
stoðum og hthr kærleikar séu með
þeim Jóni Helga og Hannesi enda
skilnaður þeirra Steinunnar sár. Það
hefur væntanlega ekki bætt ástandið
þegar Hannes keypti stóran hlut í
Eignarhaldsfélagi Húsasmiðjunnar
A stóran hlut í fslandsbanka
Steinunn elsta dóttirJóns, situr i
stjórn ísiandsbanka fyrir fjölskylduna
sem er stærsti samkeppnisaðfli
BYKO-veldisins. Hannes þekkir bygg-
ingavörumarkaðinn vel eftir að hafa
starfað með fyrrum tengdaföður sín-
um í Byko. Sú reynsla nýtist honum
vel í stjórn Húsasmiðjunnar.
Önnur böm Jóns em Iðunn, fram-
kvæmdastjóri verslunarsviðs BYKO,
en hún er viðskiptafræðingur eins og
faðir hennar og Guðmundur Halldór
er þeirra yngstur. Hann stjómar
Smáragarði sem sér um þær fasteign-
ir sem tengjast fyrirtækjum föður
hans og aðrar slíkar eignir í hans eigu.
Iðunn Jónsdóttir hefúr starfað hjá
BYKO allt frá unglingsaldri en hún var
aðeins fjórtán ára þegar hún fékk
vinnu í timburdeildinni. Hún segir
föður sinn vera mikinn fjölskyldu-
mann, afar jarðbundinn og alþýðleg-
an. „Við systkinin vorum alin upp við
það að bjarga okkur og ahs ekki moð-
að neitt undir okkur umfram flest
önnur böm. Við fengum vinnu við
fyrirtækið og þurftum að sjálfsögðu
að standa okkur eins og aðrir sem þar
störfuðu," segir Iðunn.
fleira fólki en við förum yfirleitt í eina
góða ferð á sumri á fjöll eða í eyði-
byggðir. Jón Helgi er mjög skemmti-
legur maður, spilar til dæmis bæði á
píanó og harmonikku og er lifandi og
fjömgur í htlum hópi vina. Hann er
lí'tið fyrir að láta bera á sér og hafa sig
í frarnmi, er sérstaklega traustur mað-
ur, gengur ahtaf hreint og beint til
verks, eins og Bretinn myndi segja
„no nonsence man“. Hann skoðar
hlutina af skynsemi og er fljótur að
taka ákvarðanir."
Umgengst alla eins
og jafningja
Fleiri en Sigurður em á því að Jón
Helgi sé traustur en hann er sagður af
gamla skólanum að því leyti að það
sem hann segir stendur hann við og
þyrfti, ef á reyndi, enga pappíra því til
staðfestingar. Vinir hans hafa fengið
að njóta hjálpsemi Jón Helga og
stendur hann fast við bak þeirra sem
hann telur til vina. Þar gilda þau
gömlu orð, að lengi skuh manninn
reyna. Sigurður tekur undir orð ann-
v-
KHímNAN
Fyrirtæki Jóns Helga undir
nafni móðurfélagsins Norvik
Elko/Húsgagnahöllin, Intersport, BYKO-LAT l Lettlandi,
Nóatún,Krónan, II -11,Smárgarðurfasteignafélag,Axent,
Expo, stón/erslun DEPOI Lettlandi og Wayland Timber I Bret-
landi. Starfsmennsam'stæðunnar eru á þriðja þúsundið.
BYKO
Náttúra, útivist og heilbrigt líf-
erniáoddinum
Hún bætir við að minningar frá
æskuárum tengist gjaman útivist og
ferðum með foreldrunum en Jón
Helgi er mikill útivistarmaður og nátt-
úmunnandi. Hann spilar bæði körfú-
bolta og tennis með vinum sínum,
ræktar hkamann og lifir heilbrigðu og
reglusömu ltfi. „Uppeldi okkar systk-
inanna var heiðarlegt og heilbrigt og
við fengum þann stuðning sem við
þurftum en faðir minn gerir miklar
kröfúr en hann er alltaf sanngjarn,"
segir Iðunn og jánkar því að gott sé að
vinna með honum. „Hann er bæði
drífandi og kraftmikill, ég tel að hann
gefi sínu samstarfsfólki tækifæri til að
njóta sín, hverju á sínu sviði. Ég hef
líka lært mikið af pabba og á ömgg-
lega eftir að geta nýtt það sem vega-
Ásdís Halla nýráðin forstjóri Það var
snjall leikur hjá Jóni Helga að fáhana til
starfa hjá sér. Hann ætlar að tíkindum að
einbeita sér meira að verkefnum erlendis.
nesti í framtíðinni," segir Iðunn.
Sigurður Amalds verkffæðingur er
samstúdent Jóns Helga. Hann segist
ekki hafa umgengist Jón' mfldð á
skólaárunum en konur þeirra séu
góðar vinkonur. „Kunningsskapur
okkar hefur ágerst með árunum og
við eigum oft góðar stundir öll saman.
Emm til dæmis í gönguhópi með
arra sem lýsa Jóni Helga að í viðskipt-
um eigi hann auðvelt með að átta sig
á tækifærum og hafi þann kost að sjá
lengra en margir aðrir. „Hann hefði
ekki getað skapað það stórveldi sem
BYKO er ef hann hefði ekki alla þá
kosti sem hann býr yfir. Mér hefur lflca
verið sagt að gott sé að vinna fyrir
hann og ég veit að það er ekki tfl í Jóni
hroki en hann umgengst starfsmenn
sína, alveg sama hvaða stöðu þeir
gegna, eins og jafiflngja," segir Sig-
urður.
Jón Helgi er mikið á ferðinni og
fylgir Berta kona hans honum eins og
hún getur í þær ferðir. Hún kenndi í
Kópavogi en hefur nú látið af störfum
til að geta notið tímans með manni
sfnum.
Auðæfi upp á annan
tug milljarða
í vikunni var tilkynnt að Jón Helgi
hefði stigið úr forstjórastól BYKO og
stjóm fyrirtækisins og hefði ákveðið
að ráða Ásdísi Höllu Bragadóttur,
bæjarstjóra í Garðabæ, sem forstjóra
byggingavörurisans. Jón Helgi sýnir
þama enn á ný framsýni og dirfsku
því Ásdís Halla hefúr lengi verið talin
með hæfustu stjómendum í hinu
póhtíska umhverfi sem flestir bjugg-
ust við að ætti eftir að verða meðal
ffamti'ðarleiðtoga Sjálfstæðisflokks-
ins. Jón Helgi hefur hins vegar skynj-
að áhuga Ásdísar Höllu á að taka þátt
í atvinnuhfinu, losa sig undan öllum
póhtískum kvöðum og komast nær
hinu raunverulega valdi markaðarins.
Þessi framsýni Jóns Helga hefúr síð-
ustu áratugi fært honum og íjölskyldu
hans verulegan auð. Fyrirtækin hafa
aldrei verið skráð á markað en vöxtur
þeirra hefur verið rnfldll á síðustu
árum auk þess sem Jón Helgi hefur
hagnast vel á sölu bréfa sinna í Flug-
leiðum og í verslunarmiðstöðinni
Smáralind sem hann átti stóran hlut í.
Erfitt er að meta auðæfi Jóns Helga,
en lfldegt er að verðmæti eigna hans
slagi upp í á annan tug mflljarða.
bergljot@dv.is