Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.2005, Blaðsíða 35

TXV Helgarblað
LAUGARDACUR 30. APRÍL 2005 35
Maríanna Friðjónsdóttir horfir til baka
og ræöir árin fjórtán í Danmörku, heim-
komuna og það sem hér beið hennar.
Hún skoðar tilfinningar sínar í kjölfar
sárrar lífsreynslu sem hún hefur reynt
að nýta í jákvæðum tilgangi. Nú fram-
leiðir hún helst sjónvarpsefni sem gleð-
ur fólk og hefur þau áhrif að áhorfendur
fara ekki beint á eftir út á götu að berja
gamlar konur.
„Hringnum er lokað, ég er komin
heim aftur og það er mejra en nóg að
gera,“ segir Maríanna. Hún er að hvíla
sig eftir erfiða töm en að baki em
upptökur á fjömtíu þáttum af þættin-
um hans Hemma Gunn. „Það var lag-
ið“ sem ná allt fram í desember. Hún
segir að þannig eigi að gera sjón-
varpsefni, allur kostnaður verði mun
lægri og þáttur og upptökur hnitmið-
aðri sem aftur lýsi sér í meiri gæðum.
Eftir heimkonuna ffá Kaup-
mannahöfii fyrir nokkrum mánuð-
um hefur hún komið sér vel fyrir með
dönskum sambýlismanni sínum sem
hér er kokkur. „Við búum við Tjöm-
ina og það er dásamlegt. Á leið í þetta
spjall gekk ég í góða veðrinu og fylgd-
ist með gróðrinum sem er að taka við
sér og andaði að mér hlýju loftinu.
Mér finnst æðislegt að búa þama og
geta gengið í bæinn, fylgst með fugl-
unum á Tjöminni og mannlffinu í
bænum en það hefur ýmislegt breyst
síðan ég fór utan fyrir fjórtán árurn,"
segir hún hreystin uppmáluð, með
ijóðar kinnar og ljóma í augum.
Kraftakona
Maríanna hefur unnið við fjöl-
miðlun allt frá unga aldri. Hún var
komung þegar hún réðst sem skrifta
á fréttadeild Sjónvarpsins en þar sá
hún meðal annars um kosningasjón-
varp og stjómaði útsendingum á
leiðtogafúndinum. Hver man ekki
eftir lokaðri hurðinni á Höfða sem
Yngvi Hrafri talaði um og lýsti í heilan
dag, sællar minningar?
Á Stöð 2 var hún á frumbyggjaár-
um þeirrar stöðvar og þar kleif hún
margan erfiðan hjallann og stjómaði
umfangsmiklum beinum útsending-
um á hinum ýmsu viðburðum. Þeir
sem unnið hafa með henni bera
henni vel söguna. í höndum
Maríönnu varð það óframkvæman-
lega oft leikur einn... eða því sem
næst. En víst er að ef Maríönnu tókst
það ekki var það líklega ekki fram-
kvæmanlegt.
Flutti til Danmerkur með fjöl-
skylduna
í kringum 1990 flutti Maríanna til
Danmerkur með Birgi, manni sínum,
og sonunum Andra og Atla, en henni
bauðst starf hjá TV Danmark sem þá
hét reyndar Kanal 2. „Mér var boðin
vinna þar og ákvað að fara. Þau ár
sem þá fóru í hönd voru þau yndis-
legustu sem ég hef lifað. Það var gam-
an að takast á við ný verkefni og
koma sér fyrir í nýju landi. Ég ákvað
að leggja mig fram um að læra inn á
danskt þjóðfélag en dönskukunnátta
mín var eins og annarra íslendinga
sem lærðu hana í skóla. Sem sagt ekki
upp á marga fiska,“ segir hún skelli-
hlæjandi.
I byrjun var því töluð enska í vinn-
unni en Maríanna hlustaði vel á sam-
starfsfólk sitt tala málið. Þess utan
reyndi hún að tala það sjálf og bað
fólk að tala við sig á dönsku. „Eftir
þriggja mánaða starf sagði ég við fólk
að nú ætlaði ég að tala bara dönsku
og bað það að aðstoða mig. Það gekk
vel og upp frá því talaði ég ekki ann-
að í vinnunni. Ég hafði það út úr því
að nú tala ég góða dönsku og skrifa
hana þannig að ekki er að fundið.
Enda hef ég unnið við skriftir í Dan-
mörku,“ segir hún ánægð með að
hafa lagt sig fram við dönskuna strax
í stað þess að festast í enskunni. „Það
hefði verið mjög einfalt," útskýrir
hún og bætir við að það sé ekki hægt
að vinna við að búa tíl dagskrárefni ef
kunnátta á tungumáli og þekking á
þjóðlífi er ekki til staðar.
Orkan í að hugsa um börnin
í Danmörku gekk allt vel. Birgir
vann á sömu sjónvarpsstöð og Marí-
anna en jafnframt gerði hann efrii
fyrir sjónvarp hér heima. Þau bjuggu
með strákana sína í samfélagi sem
ekki þekkist hér á landi og Maríanna
er afar hrifin af.
„Það má rekja það tii hippamenn-
ingarinnar en það voru 26 hús sem
byggð voru saman í ferhyming með
garði í miðju. Þar var stórt hús þvert í
gegn og var sameiginlegt rými fyrir
íbúana. Hugmyndafræðin á bak við
þetta er að orkan fari í að hugsa um
bömin okkar í stað þess að eyða
henni í bíða í röð í matvörubúðinni á
hveijum degi, elda mat og vaska
upp,“ útskýrir hún og segir að líkja
megi þessu formi við frumumar í lík-
amanum sem styðji alltaf hver við
aðra. „Þær safna aldrei að sér orku
nema sem dugar í þrjár sekúndur í
einu því ef ein deyr, þá koma aðrar til
hjálpar," bendir Maríanna á.
„Á hverjum degi borðuðu allar
fjölskyldumar saman í sameiginlegri
borðstofu en við skiptumst á að elda.
Það kom í hlut hvers og eins á sex
vikna frestí. Þess á milli gátum við
sinnt bömunum og hvert hús var öll-
um hinum bömunum opið. Þannig
gátu stundum verið tíu, fimmtán
böm inni hjá mér eða mínir strákar
inni hjá einhveijum öðrum. Orkan
fór í að halda utan um hvert annað og
bömin en sá sem eldaði þann daginn
þurftí að vera kominn heim klukkan
þrjú á daginn og taka ámótí bömun-
um þegar þau komu heim úr skólan-
um. Maður þurftí aldrei að hafa
áhyggjur ef maður vann lengur þess á
milli og þama var samhjálpin í fyrir-
rúmi," segir hún og vildi gjaman að
þetta form væri meira notað hér á
landi. „í raun þekkist þetta ekki hér
og það er miður, það fylgja þessu svo
miklu fleiri kostir en gallar. Ég skil
raunar ekki hvers vegna svona hús
hafa ekki verið byggð hér. Ég er alveg
klár á að fólk kynni að meta þetta,"
segir hún ákveðnum rómi og hag-
ræðir sér í stólnúm.
Óskaplega sorgmædd
Á sumrin fór Birgir heim og vann
hér á Stöð 2 en Maríanna var útí í
sinni vinnu. Strákamir vom oftast hjá
Birgi hér heima og Maríanna kom
þegar hún gat heim og áttí með þeim
góðar stundir. „Ég vil helst ekki tala
mikið um skilnað okkar Bigga," svar-
ar hún þegar ég spyr hvemig það hafi
borið að. Líklega muna menn ýmis-
legt frá þeim tíma sem var Maríönnu
mjög erfiður. Hún sleppur samt ekki
alveg, þetta gerðist og það fór ekki
fram hjá fólki sem þekktí þau. „Jú,
það var áfall," segir hún síðan og
bætír við að það segi sig sjálft. „Það er
óskaplega sárt að taka höfnun en ég
var aldrei reið - bara sorgmædd.
Óskaplega sorgmædd. Biggi og strák-
amir vom fjölskylda mín og það þarf
ekki að lýsa því fyrir neinum hve sárt
var að sjá á eftír þeim hingað til ís-
lands og sitja eftir ein. Þetta var 1996
en við vorum búin að eiga sex yndis-
leg ár útí. Ég gaf eftir forræði drengj-
anna sem þá vom 10-11 ára og þeir
fluttu heim,“ segir hún og bætir við
að reyndin hafi nú orðið sú að þeir
hafi verið heilmikið útí hjá henni.
Reynir að snúa neikvæðri
reynslu í jákvæða
Maríanna segist ekki vilja velta sér
upp úr þessu tímabili. Það er að baki
en hún hafi lært það að allri nei-
kvæðri reynslu sé hægt að snúa upp í
andhverfu sína. „Það er ómögulegt
að segja hvað er tilviljun og hvað
ekki,“ segir hún og bendir á að hún
hafi verið að enda við að horfa á þátt
Opruh þar sem hún talaði við Lance
Amstrong íþróttamann sem fékk
krabbamein ungur.
„Hann sagði að það besta sem
komið hefði fyrir hann hefði verið að
veikjast af kxabbameini. Já, hvers
vegna? Hann útskýrði það þannig að
það hefði orðið til þess að styrkja
hann og gera að miklu betri íþrótta-
manni. Þetta segja margir sem lenda
í sárri h'fsreynslu því ef fólk tekur ekki
dýfur þá þekkir það ekki samanburð-
inn og kann ekki að meta lífsgæðin
sem það lifir við," segir hún ákveðin
en víst þekkir Maríanna þann sam-
anburð.
Hætti á TV2 og fór til Afríku
Maríanna vann áfram á sama stað
og segir að það sem bjargaði henni
hafi veríð göngutúrar og aftur göngu-
túrar. Yngri sonur hennar var mikið
útí hjá henni en tveimur árum síðar
kynntíst hún Stig sem hún býr með
enn. „Okkur líður vel saman. Erum
sálufélagar og vinir. Ég held að hann
hafi verið víkingur í fyrra lífi og kom-
ið hingað því hann kann vel við sig.
Verður uppi í Grímsá í sumar og
vinnur þar á veitingastað sem Steinar
Berg er að opna. Óskaplega skemmtí-
legur staður," segir Maríanna.
Eftir átta ár á TV2 hætti Maríanna
og fór að gera heimildarmyndir. „Ég
fór meðai annars til Afríku og þangað
fór Atli meðal annars með mér. Síðan
vann ég í lausamennsku við hitt og
þetta sem tengist fjölmiðlun," segir
Maríanna og bætir við að netíð og öll
þau tækifæri sem því fylgja séu mikið
áhugamál hjá henni. Breytíngarnar
hafi orðið miklar frá því hún fór út á
vinnumarkaðinn á sínum tíma. Hún
útskýrir að nú séu möguleikamir svo
margir til að koma efninu frá sér.
„Sjáðu til, fólk vill getað ráðið því
hvenær það sest niður og horfir. Ef
það vill fá ensku mörkin, svo dæmi sé
tekið, í símann sinn og horfa á þau
þar í stað þess að sitja í sófanum
heima hjá sér á ákveðnum tíma þá á
að vera hægt að fá þau þangað. Nú er
svo komið að það er hægt að uppfylla
óskir manna á þessu sviði," segir hún
áköf og útskýrir að hennar vandi sé
að allar þær hugmyndir sem hún fái
skilji menn ekki alltaf fyrr en löngu
síðar. „Fólk veit ekkert hvað ég er að
tala um og loks þegar það skilur, þá
hef ég fengið nýjar og aftur veit eng-
inn hvað ég er að tala um. Þetta er svo
óskaplega heillandi heimur, fjölmiðl-
ar í hvaða formi sem þeir eru,“ segir
hún og hlær.
Hélt að hún ætti ekki eftir að
líta glaðan dag
Fyrir rúmi ári síðan taldi Maríanna
að hún ættí ekki eftír að h'ta glaðan
dag að nýju. Sá dagur hófst ósköp
venjulega, rétt eins og aðrir dagar.
Nóttina þar áður fórst Atli, yngri son-
ur hennar og Birgis, í lestarslysi í Dan-
mörku aðeins m'tján ára gamall. ,Atli
bjó útí hjá mér en hafði nýlega flutt
inn í Kaupmannahöfn. Hann var yfir
sig hrifin af stelpu sem hann fór að
búa með en svo slitnaði upp úr því.
Hann bjó þegar þetta var hjá vinum
sínum og hafði farið út að skemmta
sér. Við Stíg vorum heima hjá okkur
og vissum ekki annað en allt væri í
lagi þegar vinur hans hringdi og sagði
að hann væri ekki kominn heim.
Spurði hvort hann væri hjá okkur. Atíi
var þannig að hann skilaði sér alltaf
heim og ég vissi að eitthvað hlytí að
hafa komið fyrir fyrst hann var ekki
kominn heim og hafði ekki látíð vita
af sér," útskýrir hún.
Man'anna fór strax af stað og
hringdi í alla sem þekktu drenginn og
hún vissi um en án árangurs. Þá leit-
aði hún til lögreglunnar og á slysa-
deildir en ekkert kom út úr því. „Þá
fékk Stíg hugboð en hann hafði lesið
í blaði að ungur maður hefði orðið
fyrir lest. Hann hringdi strax á rit-
stjómina og fékk nánari upplýsingar.
Þaðan fór hann til lögreglunnar sem
hafði með málið að gera og það kom
í ljós að þetta gætí hafa verið hann.
Við vorum kölluð til að bera kennsl á
hann," segir hún, þagnar og horfir
niður f kaffibollann sinn.
Lítui' síðan upp og svarar að sú al-
hæfing að himinn og jörð hafi hrunið
yfir hana eigi svo sannarlega við.
Hræðileg lífsreynsla að missa
barn
„Það er ekki hægt að lýsa þeirri
líðan. Það að missa barnið sitt skil-
ur enginn nema sá sem hefur reynt
það. Etí það geta allir skilið hve
stutt er í að maður missi vitið. Og á
meðan á þessu stendur hefur mað-
ur enga trú á að maður eigi nokkru
sinni eftir að geta lifað eðlilegu lffi á
ný,“ segir hún alvarleg. Bætir síðan
við: „Það liðu margir mánuðir þar
til ég reis upp en ég á tvo aðra syni
og gat ekki bara gleymt þeim. Góð
vinkona mín kenndi mér einu sinni
að ef maður gæti ekki meikað það
yrði maður að feika það. „ If you
don’t make it you have to fake it.“
Mér varð hugsað til þeirra orða og
ég ákvað að gera það og halda
áfram að lifa. Eg veit ekki hvort ég
er búin að ná mér en ég býst samt
við að maður nái sér aldrei alveg.
Þetta er spurningin að lifa með
þessu og eins og ég hef sagt, þá hef
ég reynt með þetta áfall eins og
önnur, að nýta mér það á jákvæðan
hátt," segir hún, réttir úr sér og
brosir.
Maríanna segist ekki vera viss
Það er ekki hægt að lýsa þeirrí
liðan. Það að missa barnið sitt
skilur enginn nema sá sem hef-
ur reyntþað. En það geta allir
skilið hve stutt er í að maður
missi vitið. Og á meðan á þessu
stendur hefur maður enga trú
á að maður eigi nokkru sinni
eftir að geta lifað eðlilegu lífi á
um að þetta atvik hafi orðið til þess
að hún flutti heim. Kannski hefði
eitthvað annað komið til sem hefði
orðið til að hana langaði heim.
Þroskað fólk en ekki steríó-
týpur
„Ég vissi að lífið beið eftir mér
þarna útí og göngutúramir í skógin-
um komu mér af stað á ný. Að sjá
blómin spretta upp úr moldinni og
lífið allt í kringum mig þegar fór að
vora. Ég fann á þessum tíma að fólk-
ið mitt og flestir vinir vom héma
heima og ég fann að ég þyrftí á því að
halda. Ég sé ekki eftír að hafa flutt
heim. Vinnan beið eftír mér hjá Saga
film og það var ofsalega gaman og er
yndislegra en ég hafði ímyndað
mér," segir hún og brosið nær upp til
augnanna.
Frá því Maríanna kom hefur hún
haft nóg að gera. Hún hefur verið að
vinna að „Allt í drasli" á Skjá einum
og „Það var lagið" fyrir Stöð 2. Hún
segir það bæði skapandi og skemmtí-
legt að búa til þættí sem fólk hafi
gaman af. Jákvætt sjónvarp sem hef-
ur góð áhrif á fólk. Hún útskýrir að
það neikvæða við fjölmiðla sé að þeir
hafi flutt ofbeldið heim í stofu. Sama
marki séu fyrirsagnir dagblaðanna
brenndar. „öll þessi umræða um of-
beldismenn er ekki til annars en að
auka á ofbeldið," segir hún áköf og
tekur dæmi af þáttunum sem hún
hafi tekið þátt í að gera sem séu á já-
kvæðum nótum. Spyr síðan hvort lík-
ur séu á að þeir sem sitji heima í stofú
og horfi á Hemma Gunn fari út og
lemji gamlar konur eða gangi í skrokk
á einhverjum.
„Fólk speglar sig í því sem það
horfir á, þannig er það bara því við
erum öll mannleg," segir hún og
heldur áfram: „Nei, þessir þættir eru
aðeins til áð gleðja og það er gaman
að eiga þátt í því. Ég er líka ofsalega
þakklát fyrir að báðar þessar sjón-
varpsstöðvar skuli hafa samþykkt þær
tillögur okkar að vera með þroskað og
eðlilegt fólk í stað allra steríótýpanna.
Fólk vill nefnilega hafa þetta svona og
þannig getur það speglað sjálft sig,"
segir hún með áherslu.
Gaman á hverjum degi
Ýmislegt er á döfinni hjá Marí-
önnu. Hún hefúr nóg að gera og sím-
inn hefúr oftar en einu sinni truflað
samtalið. Símtölin fjalla um að
ákveða fundartíma og Maríanna er í
essinu sínu. Hún neitar að hún vilji
einhverju breyta þrátt fyrir allt.
„Við getum ekki breytt því að lífið
tekur dýfúr og það er engin rós án
þyrna. Það er óhjákvæmilegt að
stínga sig annað slagið en það kenn-
ir okkur að njóta góðu stundanna,"
segir Maríanna spekingslega. „Ég
myndi engu vilja breyta enda hef ég
þrátt fyrir allt verið ákaflega lánsöm
í lífinu. Ég hef ánægju af vinnu
minni og það er gaman á hverjum
degi. Já, kannski er summa erfiðleik-
anna konstant. Þegar upp er staðið
fær maður bara því meira af
skemmtilegum smndum," segirhún
skellihlæjandi og réttir úr sér.
Höfnunartilfinningin erfið
Hún svarar því hvort hún hafi hitt
fyrrverandi mann sinn síðan hún
kom heim neitandi. „Hvort ég elska
hann enn? Það er ekki hægt að svara
svona spurningu," segir hún en bæt-
ir síðan við eftír nokkra umhugsun:
„Hættir maður nokkru sinni að elska
þann sem maður hefur einhvern
tíma elskað? Ég veit það ekki," segir
hún og útskýrir að höfnunartilfinn-
ing sé afar erfið við að eiga. Þeir sem
verða fyrir henni trúi óhjákvæmilega
að þeir séu ekki nógu góðir og sjálfs-
traustið minnkar.
„Það tekur langan tíma að vinna
sig út úr því. Samferðarfólkið vill líka
skilgreina tilfinningar manns og
segir: þér líður svona og hinsegin og
maður fer að trúa að það sé satt,
jafnvel þó að manni líði ekkert
þannig eins og það segir. Því hefur
verið haldið fram að ég hafi verið
reið en ég var ekki reið. Ég var sorg-
mædd, alveg ógurlega sorgmædd.
Ég veit það nú að það er tilfinningin
sem ég upplifði," segir hún og
stendur upp. Smá kona og nett, hlý
og elskuleg. Sjónvarpsáhorfendur
eiga án vafa eftír að finna að Marí-
anna er komin heim. Hringnum er
lokað. bergljot@dv.is