Freyr - 15.02.1952, Blaðsíða 22

68
FREYR
um röð að völsum af sérstakri gerð (sjá
mynd), en við það splundrast fituagnirnar
svo, að stærð þeirra verður ekki meiri en
1—2 micronur. Hefir þetta í för með sér
að fituagnirnar geta ekki runnið saman og
myndað stærri agnir aftur. Af þessum sök-
um myndast ekki rjómalag ofan á mjólk-
ina, og hún verður því öll jafn feit. Geta
húsmæðurnar þá t. d. ekki lengur veitt
rjómann ofan af til þess að hafa hann með
kaffinu, og sá, sem fær síðustu mjólkina úr
mjólkurbrúsunum, fær heldur ekki hálf-
gerða undanrennu í stað nýmjólkur. Auk
jafnari dreifingar fitunnar eru helztu
kostir jöfnunar þessir:
a. Mjólkin verður bragðbetri.
b. Mjólkin verður auðmeltari.
c. Mjólkin verður betur fallin til mat-
reiðslu.
Jafnaða mjólkin er bragðbetri vegna
þess að mönnum þykir hún vera fitumeiri
en venjuleg mjólk. Stafar þetta af því að
við jöfnunina stækkar samanlagt yfirborð
fituagnanna margfalt, t. d. verður ein fitu-
ögn, sem að þvermáli er 5 micronur að
stærð, að 125 fituögnum, en hver þeirra
verður 1 microna að þvermáli eftir jöfn-
unina.
Jöfnuð mjólk-er talin auðmeltari. Hinn
fitukljúfandi hvati (enzyme) meltingar-
færanna vinnur betur á hinum sundruðu
fituögnum; mjólkurdraflinn, sem myndast
Mjólkurstraumurinn kemur
ur með þrýstingi eins og
örin sýnir, lendir á þrepnm
valsanna og fitukúlurnar
tvistrast.
er mjólkin hleypur í maganum, verður fín-
gerðari og mýkri, og eggjahvítan verður
einnig auðmeltari en ella; þetta atriði hefir
sérstaka þýðingu fyrir börn og unglinga.
Að lokum er svo betra að nota jafnaða
mjólk til matargerðar. Það myndast t. d.
næstum engin skán ofan á jöfnuðu mjólk-
ina við suðu, en mikið fitumagn fer for-
görðum ef slík skán er veidd ofan af og
henni hent, sem oft vill verða.
Helztu ókostir jafnaðrar mjólkur eru
hins vegar þessir:
a. Hún er dýrari en venjuleg mjólk.
b. Jafnaðri mjólk er hættara við auka-
bragði en venjulegri mjólk.
c. Vilji maður skilja mjólkina, er það
mun erfiðara eftir jöfnunina.
Ekki verður hjá því komist að jöfnunin
hafi einhvern kostnað í för með sér; þó er
jöfnuð mjólk í Bandaríkjunum sums stað-
ar seld á sama verði og venjuleg mjólk.
Ef jöfnuð mjólk er látin standa í sól-
skini eða sterkri birtu, myndast fljótt
hvimleitt aukabragð, sem líkist einna helzt
pappa- eða trébragði.
Ef öll jafnaða mjólkin selzt ekki sam-
dægurs, en mjólkurbúið hyggst skilja hana
og nota fituna, er erfitt að ná úr mjólkinni
nema 60—70% af fitunni.
Auðvelt er þó að sigrast á síðast nefnd-
um ókostum með því að hafa ekki á boð-
stólum meira af jafnaðri mjólk en örugg-
lega selzt upp dag hvern, og með því að
dreifa henni til útsölustaðanna í lokuðum
f lutningj atæk j um.
★
Það er ekkert nýmæli að vitamínum,
einu eða fleirum, sé bætt við fæðutegund-
ir; t. d. hefir smjörlíki hér á landi verið
bætt með A og D vitamínum um margra
ára skeið. Til þessa hefir ekki verið hafizt
handa um að vitamínbæta mjólkina okk-
ar; þess er þó full þörf að mínu áliti.
Eins og eftirfarandi tafla ber með sér, þá
er nýmjólkin okkar, a. m. k. vetrarmánuð-
ina, ákaflega snauð af þeim vitamínum,
sem mannslíkamanum eru mikilvægust.