Freyr - 01.12.1971, Blaðsíða 18

Útsýni vestur Hjaltadal,
kirkjan og kirkjugarSur-
in fremst á myndinni en
Tindastóll Iengst í vestri.
sem Sigurður hafði gert. Mun garðurinn í
öllum aðaldráttum vera með því sniði,
sem hann var hugsaður þá. Það vor var
og gróðursett talsvert af birki í norður-
kinn gróðrarstöðvarinnar. Var lögð sérstök
alúð við að fylla í eyðurnar í þeim röðum,
sem settar höfðu verið næsta vor á undan.
Nokkur brögð voru að því, að úr þeim
hefði fallið.
Vorið 1918 voru starfshættir á Hólum í
öllum aðaldráttum eins og vorið 1917. Það
væri lítil ástæða til að rifja þetta upp, ef
hér lægi ekki annað að baki en minningar
gamals manns. En hér er á fleira að líta.
Þegar þessu er velt fyrir sér, kemur fram,
að þessir félagar mínir munu vera síðustu
lærisveinarnir á Hólum, sem beinlínis var
kennt að rista ofan af túnbýfi- Flokkarnir,
sem sendir voru út á túnið á Hólum vorin
1917 og 1918, með undirristuspaðann að
vopni gegn þúfunum, hinum illræmdu ó-
vinum heyöflunar frá upphafi byggðar á
íslandi, eru hinir síðustu í þeirri sögu.
Mönnum kann að finnast fáránlegt að rifja
þetta upp. Enginn saknar undirristuspað-
ans. Þó var hann gripur, sem varð í reynd
furðulega róttæk framför frá pálnum, enda
hvíldi á honum meginhluti túnabóta tvegg-
ja fyrstu áratuga aldarinnar og raunar allt
að fjórum tugum hinnar 19. Og það gat
orðið íþrótt að beita honum. En svo verður
um flest verk, sem unnin eru af kostgæfni.
En það er einmitt nú fyrir hendi dálítil
átylla til að rifja þessa sögu upp. Það varð
einmitt hlutskipti Sigurðar Sigurðssonar,
sem hafði ofanafristuspaðann í sínum fulla
heiðri vorin 1917 og 1918, að kveða hann
svo greipilega niður aðeins þrem árum síð-
ar, að hann á aldrei afturkvæmt sem slík-
ur. Sumarið 1921 tókst honum með full-
tingi og fjárhagsaðstoð, er Magnús Guð-
mundsson, sem þá var fjármálaráðherra,
útvegaði, að fá þúfnabanann fluttan hingað
til lands. Hann kom fyrst til vinnu á ís-
lenzkum reit, er til ræktunar skyldi taka
26. júlí 1921. Þar með voru íslenzkar rækt-
unarlendur lagðar undir þá óhemjuorku,
sem aflvélar samtíðarinnar búa yfir.
Reynslan hefur orðið sú, að það er þessi
orka, sem saxað hefur þúfurnar, malað þær
niður í slétta grund. Það er orka þúfnaban-
ans. En vissulega kom hún ekki fullbeizluð
í honum, enda ósýnt, að hún sé fullbeizluð
í dag. En hálfrar aldar afmæli þessa ein-
stæða atburðar í íslenzkri ræktunarsögu
gleymdist.
482
F R E Y R