Freyr - 01.03.1999, Blaðsíða 9

landinu og gera áætlanir um
nýtingartilraunir á þeim. Út frá
slíkri kortlagningu mætti hugsan-
lega grófflokka landsvæði m.t.t.
þess hversu vel þau henta til hverar
tegundar lífræns búskapar að þessu
leyti. Fagráð í lífrænum búskap
tekur hins vegar enga afstöðu til
niðurstöðu slíkrar flokkunar.
Þessu til viðbótar er geysilega
mikilvægt að hefja rannsóknir á
efnaferlum innan ræktunarkerfis
(býlis). Þó að hver bóndi reyni að
haga búskap sínum þannig að sem
minnst tapist af næringa-r-efnum
þá er mikilvægi þessa þáttar enn
meiri hjá lífrænum bændum
sökum þess hversu takmarkaða
möguleika þeir hafa á að afla sér
áburðar samanborið við hina
hefðbundnu. Þess vegna er áríð-
andi að átta sig á hvernig t.d. nítur
berst um ræktunarkerfið, hvar það
safnast upp og hvernig það tapast
helst. Þessu má ná með rann-
sóknum á einstökum býlum,
líkanareikningi og einnig með því
að hag-nýta erlendar rannsóknir
sem mikið er til af. Fagráðið
leggur áherslu á að skoða þarf
önnur næringarefni og efna-
sambönd með sama hætti.
Það er mikilvægt að ítreka að
áhrif búfjáráburðar, og annars líf-
ræns áburðar, eru langtímaáhrif.
Tilraunir á þessu sviði verða því að
vera langtímatilraunir.
2. Ekki þarf að fara mörgum
orðum um mikilvægi belgjurta í líf-
rænum ræktunarkerfum. Nú þegar
er verið að vinna að rannsóknum á
þessu sviði, verið er að gera stofna-
prófanir, prófa nýjar tegundir og
mæla N-bindingu þeirra og upp-
skeru svo að dæmi séu nefnd. Það
er ástæða til að styðja við allar
þessar rannsóknir og jafnframt að
skoða fleiri nýtingarleiðir, t.d.
óbeina notkun þeirra sem áburð
(grænn áburður, lúpína o.fl.) og
jafnframt vinna markvisst að því að
kynna notkun þeirra fyrir bændum.
Einnig mætti huga að rannsóknum
á áburðarþörfum mismunandi belg-
jurtategunda.
3. Bændur hafa öðast töluverða
reynslu í endurræktun og sáð-
skiptum. Þessari reynslu þarf að
safna saman og þennan ræktunar-
þátt þarf að efla og styðja með til-
raunum og rannsóknum. Islend-
inga skortir mikið á að hafa yfir
sömu jarðræktarþekkingu að ráða
og nágrannaþjóðir okkar. Kanna
þarf með hvaða hætti best er að
koma belgjurtum inn í slíka endur-
ræktun og hvaða svarðamauta á að
nota þannig að langtímaáhrif verði
sem best og rannsaka þarf áburðar-
þarfir við endurræktun. Jafnframt
þarf að skoða við hvaða aðstæður
endurræktunar er þörf.
B) Hagrœnar rannsóknir
Góð þekking á markaðinum er
nauðsyn hverjum framleiðanda.
Litlar sem engar rannsóknir eða at-
huganir hafa farið fram á þessu sviði
hérlendis og því að mestu um
óplægðan akur að ræða. Þess vegna
leggur fagráðið rnikla áherslu á
þennan flokk rannsóknaviðfangsefha.
1. Lítið hefur verið tekið saman
af fyrirliggjandi upplýsingum um
hagkvæmni lífræns búrekstrar þó
að skýrsluhald þessara býla sé að
jafnaði mjög gott. Fagráð leggur
því áherslu á að slfkum upplýs-
ingum verði safnað saman og við
þær aukið með athugunum og
rannsóknum á lífrænum býlum.
Þær rannsóknir yrðu grunnur að
hagræðingu og þar með aukinni
framleiðni innan greinarinnar.
Eitt allra mikilvægasta rannsóknar-
efnið á þessu sviði er um-
hverfiskostnaðurinn sem fylgir
landbúnaði og hversu miklu munar
þar á lífrænum og hefðbundnum.
Umhverfiskostnaður er m.a. skil-
greindur sem efnatap úr einhverju
ákveðnu landbúnaðarkerfi, það er í
raun hinn duldi kostnaður við ffam-
leiðsluna. Með efnatapi getur verið
átt við efni á borð við næringarefni, en
einnig jarðveg eða annað slíkt, sem
vissulega er auðlind.
2. Fagráð í lífrænum búskap leggur
áherslu á mikilvægi þess að
markaðskönnun verði gerð svo að
framleiðendur fái grunnupplýsingar
um þann markað sem þeir selja sínar
afurðir á. Slík rannsókn þyrffi að
beinast að því t.d. hveijir kaupa
lífrænar vörur, af hverju, hve oft,
hvaða þekkingu þeir hafa á lífrænum
ffamleiðsluaðferðum og hvað það er
sem þeir telja sig vera að kaupa með
því að kaupa lífrænar vörur. Fyrir
slíkri könnun má færa ýmis rök, en til
að telja einhver upp þá má benda á að
íslenski markaðurinn er
heimamarkaður íslenskra lífrænna
vara og er þannig sá markaður sem
ffamleiðendur þurfa að treysta fyrst
og fremst á. Þó eru að koma í ljós
sóknarfæri í útflutningi, t.d. varðandi
dilkakjöt. Erlendir markaðir eru hins
vegar ótryggir vegna mikillar
samkeppni og viðskiptahindrana sem
geta risið. Þá hefur komið í ljós
erlendis að neytendur vilja fyrst og
fremst kaupa innlendar lífrænar
vörur. Innfluttar vörur njóta því
trúlega mun minni velvildar en
innlendar. Vegna þessa þarf að rækta
heima-markaðinn vel og afla þekk-
ingar á honum.
3. I ljósi þess sem sagt er hér á
undan, er full ástæða til að efla
fræðslu meðal almennings á því hvað
er lífræn ræktun og í hveiju hún er
frábrugðin hefðbundnum búskap.
Slík ffæðsla gæti einnig tryggt stöðu
innlendra vara á heimamarkaði, komi
til innflutnings erlendra lífrænna vara
sem kepptu við íslenska ffamleiðslu.
Nú þegar er um nokkum innflutning
lífrænt vottaðra vara að ræða.
C) Ýmislegt (nýting engja, illgresi,
sjúkdómavarndir og húsakostur)
I þessum flokki em ýmis við-
fangsefni sem falla ekki undir þá sem
að framan greinir. Mikilvægi þeirra
er þó síst minna.
1.1 lífrænum búskap eykst landþörf
frá því sem er í hefðbundnum búskap
jafn stórra býla. Þetta stafar fyrst og
fremst af því að uppskera á
flatareiningu minnkar að jafnaði
FREYR 2/99 - 9