Freyr - 01.03.1999, Blaðsíða 12

1. mynd. Áhrif sláttutíma eða heygœða áframlegð á kúabúi, niðurstöður
úr líkantilraunum með reiknilíkan af kúabúi 1979. Dœmið á við bú sem
hefur framleitt 110 þús lítra afmjólk (FR=110) en gœti þuift að minnka
framleiðsluna ( 100 eða 90 þús lítra. Myndin sýnir að bændur, sem ekki
hafa aflað eins góðs fóðurs og frekast er kostur, eiga að geta mœtt
nokkrum samdrœtti á framleiðslu án þess að arður minnki með því að slá
fyrr og/eða bœta heyverkun, og þvífremur sem kjamfóðurverð er hœrra,
þ.e. 150 í stað 100 kr./kg. Rannsóknir hafa leitt í Ijós að áhrif sláttutímans
eru töluvert minni en gert var ráð fyrir 1979, þó ekki svo að
meginniðurstaðan raskist.
niðurstöður af öllum búum, þar
með talin 49 sk. blönduð bú.
Saman fer að nokkru aukin
bústærð og aukin nyt á bú-
reikningabúum, en einfalt sam-
hengi milli nythæðar og fram-
legðar, finnst samt ekki. Hlutdeild
mjólkur í búgreinatekjum er óháð
nythæð.
Að baki þessum tölum liggur
margt og ekki sjá allir hið sama.
Vel má reyndar leiða að því rök
að þessi gögn séu allsendis
ónothæf til að draga af nokkrar
ályktanir um tengsl búskaparhátta
og afkomu, einkum vegna þess að
upplýsingar vantar um ýmsa
þætti, eins og frjósemi túns, sem
geta verið ráðandi um hag-
kvæmni búskapar. Vanti slíkar
breytur, sem má ætla að geti
ráðið miklu um hagkvæmni,
verða allar niðurstöður aðhvarfs-
greiningar einfaldlega rangar
nema sérstaklega standi á. Oft
treysta menn þó á að niður-
stöðurnar séu varla nema pínu-
lítið vitlausar. Þórarinn Lárusson
telur skýringanna að leita í
bókhaldinu, þeir sem fái arð af
búinu með því að fóðra til afurða
leiti að kostnaðarliðum til að
draga frá skattskyldum tekjum.
Ekki skal það dregið í efa, en
Þórarinn tiltekur þó aðallega
fasta kostnaðarliði og þeir ættu
ekki að raska útreikningum á
framlegð. Það sem við mér blasir
er að sambærilegur árangur geti
náðst með ólíkum búskapar-
háttum, einkum ef menn eru ekki
nálægt því að fullnýta afkasta-
getu búsins vegna þess að fram-
leiðslurétturinn er takmarkaður.
Af tölum um ærgildi á ha í 2.
töflu má ráða að mjólkin er
framleidd á minna túni þar sem
nytin er hæst. Þetta er það sem
við mátti búast, kýrnar verða
færri og viðhaldsfóður því minna.
Ef tún er stórt má slá snemma
þótt það verði á kostnað magns,
áburð má nota heldur í hófi, og
það getur borgað sig að fóðra
fleiri gripi ef viðhaldsfóðrið er
ódýrt og húsrými leyfir.
Bændur búa við ólík skilyrði og
með mismunandi hætti. Viðfangs-
efni leiðbeinenda hlýtur að vera
hvernig þeir geti hver um sig bætt
hag sinn. Augljósasta leiðin, og sú
sem virðist helst farin, er að
stækka búin með því að kaupa
framleiðslurétt. Afleiðingin er að
byggðin dregst saman. Þetta er
aðferð sem byggist á fjármagni og
orku fremur en þekkingu og eykur
erfiði bænda. Atvinnutekjur af
landbúnaði minnka hins vegar því
12- FREYR 2/99