Freyr - 01.03.1999, Blaðsíða 26

því hversu sendinn jarðvegurinn er.
Einnig hefur gerð jarðvegs áhrif á
vaxtarhraða og þroska kornsins.
Vextir eru breytilegir frá einum
tíma til annars. Heimsmarkaðsverð
á komi ræður í raun mestu um
hvenær íslensk komrækt telst hag-
kvæm, þar sem innflutt korn er sú
afurð sem íslenska kornræktin þarf
í raun að bera sig saman við. Gengi
íslensku krónunnar er einnig áhrifa-
valdur hvað varðar innflutt korn.
Sala á hálmi getur aukið hag-
kvæmni hjá hluta kornræktenda.
Þar er einnig sóknarfæri ef það
tekst að þróa nýja notkunarmögu-
leika. Skiptiræktun getur aukið
hagkvæmni kornræktarinnar, jafn-
framt því sem þar opnast leið til að
endurrækta tún með hagkvæmum
hætti. Reynsla kornræktenda getur
skipt máli, því að aukin þekking
leiðir jafnan til betri árangurs. Loks
getur veðurfar valdið því að upp-
skera bregðist, vegna óhagstæðra
veðurskilyrða á afmörkuðum svæð-
um eða jafnvel um landið allt.
Niðurstöður
Það er niðurstaða Hagþjónustu
landbúnaðarins að hagkvæmt sé að
stunda komrækt hér á landi sem
aukabúgrein miðað við votverkun,
enda stuðli ræktunin að bættri nýt-
ingu fyrirliggjandi jarðnæðis,
bygginga og vélakosts.
Með skírskotun til áður skil-
greindrar lágmarkseignar tækja og
búnaðar, og kostnaðarhlutdeildar
þeirra, var metinn kostnaður við
kornrækt á búum, sem hafa u.þ.b. 5
ha ræktun, út frá tveimur verkunar-
aðferðum, þ.e. votverkun í stór-
sekkjum og þurrverkun miðað við
aðkeypta þurrkun. Með hliðsjón af
þeim forsendum og miðað við
3.500 kg/ha meðaluppskeru (85%
þurrefni, hreinsað korn) reiknast
kostnaðarverð á íslensku vot-
verkuðu byggi 17,60 kr/kg saman-
borið við 20,20 kr/kg á innfluttu
byggi. Miðað er við að hvoru
tveggja sé komið í hús og tilbúið til
gjafar. Kostnaðarverð á íslensku
votverkuðu byggi reiknast því
26- FREYR 2/99
12,8% lægra en á innfluttu byggi.
Samkvæmt sömu forsendum reikn-
ast kostnaðarverð á íslensku þurrk-
uðu byggi 22,12 kr/kg samanborið
við 20,20 kr/kg á innfluttu. Kostn-
aðarverð á íslensku þurrkuðu byggi
er því 9,5% hærra en á innfluttu
byggi-
Nær allur kostnaður (m.v. að-
keypta þreskingu) er breytilegur,
eða 98%; þar af er 87% beinn
breytilegur kostnaður. Af þeim
sökum er bæði auðvelt fyrir bænd-
ur að hefja kornrækt og að hætta
kornrækt án mikillar fjárhagslegrar
áhættu.
Hagkvæmni kornræktar ræðst
einkum af uppskerumagni, verk-
unaraðferð og nýtingu fjármagns.
Hérlendis er algengast að korn-
bændur sái í minna en 5 ha lands.
Svo lítil framleiðsla stendur ekki
undir fjárfestingu í þreskivél og er
ekki hagkvæmt að fjárfesta í eigin
vél nema skornir séu a.m.k. 64 ha.
Hagkvæmni votverkaðs korns
greinist jákvæð við 3.050 kg/ha
uppskeru. Flestir bændur ná upp-
skerumagni yfir þessum mörkum
og er meðaltalsuppskeran, sem
notuð er í skýrslunni, 3.500 kg/ha.
Þeir bændur sem á annað borð hafa
möguleika til kornræktar eiga því
að geta aukið hagkvæmni á búum
sínum með því að rækta korn og
votverka til eigin nota. Ef þurrka á
kornið þarf uppskera hins vegar að
ná a.m.k. 3.800 kg/ha. I mörgum
tilvikum er þurrkun óhagkvæm, því
að aðeins hluti bænda nær nauðsyn-
legri uppskeru á hektara til þess að
þurrkun reiknist hagkvæm. Það
skal þó tekið fram að óvissuþættir í
rekstrarumhverfinu, svo sem
heimsmarkaðsverð á korni, gengi
íslensku krónunnar og veðurfar
geta hver um sig haft mikil áhrif á
núverandi stöðu komræktarinnar.
Neðanmálsgreinar
1. Miðað er við meðaluppskeru (85%
þurrefni).
2. Freyr. 5/1997, bls. 182. Kom og
kornrækt. Jónatan Hermannsson.
3. Bygg í fóðri mjólkurkúa af íslensku
kyni, Gunnar Ríkharðsson og Einar
Gestsson; Ráðanautafundur 1998 og
íslenskt bygg í fóðri mjólkurkúa,
Sigríður Bjarnadóttir; Ráðunauta-
fundur 1997.
4. Propionsyrekonservert eller tprt
korn til mjplkeku, Ashild T.
Randby, Institutt for husdyrfag,
NLH.
5. Hvað snertir forsendur kostnaðar-
greiningar vilja skýrsluhöfundar
taka fram að komrækt ber reiknaða
hlutdeild í föstum kostnaði sem
endurspeglar aukna hagkvæmni í
nýtingu fastafjármuna. Því má færa
rök fyrir þeirri skoðun að aukin
nýting véla vegna kornræktar auki
hagkvæmni búrekstrarins, enda
fræðilega séð rétt að kostnaður sé
gjaldfærður á þeim stað sem hann
fellur til.
6. Staðkvæmdarvara = staðgengils-
vara.
Molar
Ósáttir bændur
Bandaríska landbúnaðar-
ráðuneytið áætlar að tekjur
bænda þar í landi verði enn
lægri í ár en í fyrra. Þar er
m.a. haft í huga að opinber
framlög tii landbúnaðar muni
dragast saman um 4%. Þá er
ekki búist við að ástand á
mörkuðum í Suðaustur-Asíu
fyrir búvörur muni batna.
Margir bændur eru afar
ósáttir með þetta ástand.
Landbúnaðarráðherranum,
Dan Glichman, er það full-
ljóst. Um miðjan desember si.
ákvað hann að ráðuneytið
kannaði möguleika á að veita
styrki til að taka land úr
notkun árið 2000.
Þessi hugmynd er andstæð
landbúnaðarstefnu USA um
styrki til landbúnaðarins sem
þingið samþykkti fyrir þrem-
ur árum. Staða bænda er
hins vegar það alvarieg að
nauðsyn getur brotið lög.
(Bondebladet nr. 2/'99).