Freyr - 01.03.1999, Blaðsíða 27

Ráðunautafundur 1999
Kornskurðarvélar
Inngangur
Kornrækt á Islandi hefur farið
nijög vaxandi undanfarin ár og
verður að líta svo á að hún sé
komin til að vera. Arið 1995 var
ræktað korn á um 500 hekturum,
1998 hafði sú landsstærð
þrefaldast og verður líklega
a.m.k. fjórföld árið 1999, þ.e.a.s.
2000 ha. Ef miðað er við að
uppskera sé 3,5 tonn/ha (85%
þe.) verða skorin 7.000 tonn
haustið 1999. í skýrslu Hagþjón-
ustu landbúnaðarins um hag-
kvæmni kornræktar á Islandi,
sem út kom á dögunum, kemur
fram að á Hagþjónustunni er
talið varlega áætlað að árið 2000
verði skorið allt að 12.000
tonnum af korni.
Eitt af vandasömustu verkum við
kornrækt er þreskingin. Þreskivélar
eru nokkuð flókin og vandmeðfarin
tæki sem mikilvægt er að beitt sé af
kunnáttu til þess að lágmarka kom-
tap og komskaða. Erlendis er oft
miðað við að ásættanlegt korntap
við þreskingu sé um 3-5%. Vegna
þess hversu hátt rakastig er í komi
hér á landi við skurð er hæpið að
ætla að við náum því marki en tap á
bilinu 6-10% ætti að geta verið
verðugt markmið. Rannsóknir
vantar á því hver raunveruleikinn er
hér á landi hvað korntap við þresk-
ingu varðar en athuganir Bjama
Guðmundssonar benda til að um
mun meira tap geti verið að ræða en
venjulegt er í nágrannalöndum
okkar. Það er því full ástæða til að
rannsaka þetta atriði nánar og leita
leiða til að bregðast við ef það
sannast að hér séum við að missa af
meiri verðmætum en efni standa til.
Framleiðendur þreskivéla láta
fylgja með vélunum upplýsingar um
hvemig haga skuli akstri og stillingu
vélanna miðað við aðstæður, t.d.
eftir
Lárus
Pétursson,
Rannsókna-
stofnun
landbún-
aðarins, bú-
tæknideild,
Hvanneyri
eftir korntegund, rakastigi koms og
kormhálm hlutfalli. Þegar framleið-
andi gefur upp afkastagetu vélar-
innar er yfirleitt miðað við að verið
sé að þreskja fullþroskað hveiti með
korn:hálm hlutfallinu 1:1 og að
korntap í þreskivélinni sjálfri
(þ.e.a.s. það sem tapast aftur úr vél-
inni) sé ekki yfir 2%.
Nútíma þreskivél byggir á mjög
gömlum grunnaðferðum við þresk-
ingu og hreinsun kornsins. Sú að-
ferð að skilja sundur korn og hálm
með því að láta þreskivöl snúast
mót þreskihvelfu er rakin allt aftur
til 1785 þegar Skotinn Andreas
Meikles kom fram með slíkan
búnað sem var á þeim tíma mikil
bylting í þróun á tækni við þresk-
ingu. Þrátt fyrir að mikið vatn hafi
runnið til sjávar síðan heldur
grunnhugmynd Meikles enn velli
og flestar vélar í dag eru með
þreskibúnaði sem byggir á hug-
mynd hans þó að ýmsar mismun-
andi útfærslur og endurbætur hafi
vissulega komið til sögunnar. Hér
á eftir verður farið í gegnum hvern-
ig venjuleg þreskivél af algengri
gerð er uppbyggð og hvernig hún
fer að því að skilja að kornið og
hálminn.
Þreskivélin
Fremst á þreskivélinni er ljár sem
klippir stönglana og sópvinda sem
leggur uppskeruna inn á skurðar-
borðið. Færisnigill skurðarborðs-
ins flytur uppskeruna að færistokki
sem flytur hana upp í vélina að
þreskibúnaði. Þreskillinn slær
kornin úr öxunum þannig að þau
falla niður í gegnum þreskihvelfuna
og skiljast þannig frá hálminum.
Hálmurinn heldur áfram um
hálmvindu aftur á hálmhristil en
honum er ætlað að hrista úr hálm-
inum þau korn sem ekki náðu að
falla niður um þreskihvelfuna og
slæddust með hálminum í gegn.
Hálmurinn hristist síðan aftur eftir
hálmhristlinum þar til hann fellur
aftur af vélinni og leggst þar í
streng á jörðina. Hægt er að velja
hvort hálmurinn fer heill aftur úr
vélinni eða hvort hálmsaxari kurlar
hálminn og jafnvel dreifir úr hon-
um aftan við vélina. Kornið sem
fellur niður um þreskihvelfuna og
það korn sem fellur niður úr hálm-
hristlinum safnast á kornplötu og
flyst af henni aftur á hreinsiverk.
Þar þarf kornið að falla niður um
efra og neðra sáld gegn loftstreymi
frá viftunni sem blæs aftur úr vé-
linni hálmleifum, rusli og kuski
sem kann að hafa fylgt með korn-
inu. Það korn sem telst fullhreinsað
er svo flutt með snigli í komgeymi
en sá hluti kornsins sem ekki telst
fullhreinsaður fer með öðrum snigli
(hratsnigli) aftur upp á þreskilinn
eða hreinsiverkið til frekari hreins-
unar. A mynd 1 eru sýndir helstu
hlutar einfaldrar þreskivélar af al-
gengri gerð.
Skurðarborð
Til skurðarborðs teljast sópvinda,
skurðbúnaður, snigill og færistokk-
ur, þ.e.a.s. þeir hlutar sem eru
framan á þreskivélinni. Skurðar-
borð geta verið af nokkrum gerðum
en það sem er allsráðandi í dag er
svokölluð T-gerð þar sem skurðar-
FREYR 2/99 - 27