Freyr - 01.03.1999, Blaðsíða 21

Ráðunautafundur 1999
Hagkvæmni
kornræktar á íslandi
Inngangur
Hér á eftir fer útdráttur úr
skýrslu sem unnin var hjá
Hagþjónustu landbúnaðarins
á árinu 1998 að beiðni land-
búnaðarráðuneytisins. Við-
fangsefni þeirrar skýrslu var
greining á stöðu og framtíðar-
möguleikum kornræktar hér
á landi miðað við aðstæður í
árslok 1997. Vegna takmark-
ana á lengd þessa útdráttar er
mörgum efnisþáttum sem
fram koma í þeirri skýrslu
sleppt og öðrum ekki gerð
fullnægandi skil. Má þar til
dæmis nefna úttekt á hag-
kvænmi skiptiræktunar, um-
fjöllun um ræktunarskilyrði
og rannsóknir á korni, reynslu
bænda af kornrækt, áhrif
kornræktar á tekjur kúabúa
og umfjöllun um korn-
ræktarstyrki hjá öðrum þjóð-
um.
Á undanförnum árum hafa
bændur í auknum mæli tekið upp
ræktun á korni sem aukabúgrein;
jafnan sem þátt í fóðuröflun á eigin
búi og er sá háttur hér lagður til
grundvallar. Ólíkt því sem gerist í
öðrum löndum hefur kornræktin
ekki notið teljandi opinberra styrkja
hér á landi um árabil. Samkeppnis-
staða íslenska kornsins gagnvart
innfluttu korni er því erfiðari en ella
og mikilvægt fyrir bændur að leita
leiða til að halda kostnaði við fram-
leiðslu og verkun í lágmarki. I
skýrslunni er leitast við að greina
þennan kostnað með það að mark-
miði að upplýsingamar getið nýst
við áfranthaldandi uppbyggingu
greinarinnar.
eftir
Jónas
Bjarnason
og fj i
Sigurð Inga 0K
Leifsson,
Hagþjónustu . v
landbún-
aðarins
Umfang framleiðslunnar
Sú korntegund sem hérlendis
hefur nær eingöngu verið ræktuð er
bygg. Þar sem aðstæður eru hvað
bestar hefur einnig verið ræktað
lítilsháttar af hveiti og höfrum. Um-
fang kornræktar hefur aukist mikið
það sem af er þessum áratug, sér-
staklega frá árinu 1995. Á árinu
1990 var korn ræktað á 200 ha
lands, á árunum 1993-1995 á 500-
600 ha og á árinu 1996 á 900 ha
lands. Talið er að 1.100 ha lands
hafi verið skomir til koms á árinu
1997 og að uppskeran hafi numið
allt að 4.200 tonnum.1 (Neðan-
málsgreinar, sjá bls. 26).
Helstu
kornræktarsvæðin
Kjöraðstæður hér á landi til korn-
ræktar eru þar sem vorar snemma,
meðalhiti sumars er hár og lítil
hætta á næturfrostum síðsumars.
Möguleikar til kornræktar ráðast
því að stórum hluta af veðurfari. 1
góðurn árum er hægt að stunda
kornrækt um nær allt Iand, en ein-
stök svæði eru betur fallin til rækt-
unar en önnur. Mest reynsla er
komin á kornrækt í Rangárvalla-
sýslu, Skaftafellssýslum og á
Fljótsdalshéraði. Korn er nú einnig
ræktað með góðum árangri í innan-
verðum Eyjafirði, Skagafirði,
Borgarfirði og í ofanverðri Árnes-
sýslu. Fleiri staðir em taldir koma
til greina þar sem jarðvegur þykir
hentugur.2
Gæðasamanburður
á íslensku og
innfluttu korni
Hér á landi hafa verið gerðar að
minnsta kosti tvær tilraunir þar sem
íslenskt ræktað bygg er borið
saman við innflutt.3 Markmið til-
raunanna var að bera saman fóður-
virði og hvaða áhrif byggið hefur á
prótín. orkujafnvægi, orkunýtingu
og þunga mjólkurkúa og hvort mis-
munur væri á afurðatekjum eftir
mjólkurkú. í báðum tilraununum
var gerður samanburður á þurrkuðu
íslensku byggi, votverkuðu ís-
lensku byggi og innfluttu þurrkuðu
byggi. Niðurstöður beggja tilrauna
sýna að nær enginn munur kom í
ljós hvort sem um var að ræða inn-
flutt bygg eða íslenskt; hvort heldur
það íslenska var þurrkað eða vot-
verkað. Verkun byggsins hefur þó
áhrif á eiginleika prótíns í bygginu
og er nýting þess háð því fóðri sem
gefið er með. Það sem athyglisvert
er við þessar tilraunir er að þær
staðfesta annars vegar að fóðurvirði
íslenska komsins er það sama, óháð
verkunaraðferð, og hins vegar að
íslenskt bygg stenst fyllilega gæða-
samanburð við innflutt. Nýlegar
rannsóknir frá Noregi á norsku
byggi sýna mjög svipaðar niður-
stöður hvað varðar samanburð á
fóðurgildi votverkaðs og þurrkaðs
byggs.4
FREYR 2/99 - 21