Freyr - 01.05.1999, Page 7

Úr skýrslum
fjárræktarfélaganna árið 1997
Oflugt skýrsluhald í sauðfjár-
rækt á sér lengri sögu hér á
landi en í flestum öðrum
löndum. Mörg þeirra Ijárræktarfé-
laga sem starfa í dag eiga sér nær
fimm áratuga samfellda starfssögu.
Þessi starfsemi er grundvöllur að
öllu skipulegu ræktunarstarfi í
greininni síðustu áratugi. Þörfin á
að halda uppi öflugu og markvissu
ræktunarstarfi hefur aldrei verið
brýnni en nú þegar dilkakjötið á í
sífellt meiri samkeppni við aðrar
kjöttegundir á markaði. I þeirri bar-
áttu verður að beita öllum tiltækum
vopnum. Eitt þeirra er markvisst
ræktunarstarf sem i lengd á að geta
skilað greininni meiru í aukinni
hagkvæmni og auknum gæðum en
flestir aðrir þættir.
Hér á eftir verður gerð grein fyrir
nokkrum helstu niðurstöðutölum úr
skýrsluhaldi ijárræktarféiaganna í
landinu á árinu 1997. Það verður í
raun að teljast bagalegt að þessar
niðurstöðutölur skuli ekki liggja
fyrr fyrir en raun ber vitni. Um tveir
þriðju hlutar af félögunum höfðu
skilað skýrslum sínum i árslok
1997 og fengið þær uppgerðar en
síðan tekur ætíð ávallt mikinn tíma
að fá til uppgjörs síðasta hlutann og
raunar hafa þessar skýrslur verið að
berast til uppgjörs ffam á þennan
dag og vitað enn um skýrslur frá
haustinu 1997 fyrir á annað þúsund
ær sem munu koma til uppgjörs.
Á síðustu árum hefur verið nokk-
uð hröð þróun í þá átt að bændur
færi sjálfir skýrsluhald sitt í ljár-
ræktinni með forritinu Fjárvís. Á
þann hátt skapast fjáreigendum
auknir möguleikar til sívirkrar
notkunar á þeim upplýsingum sem
skýrsluhaldið safnar um búið og
eiga, ef rétt er að staðið, að geta
nýst á fjölbreyttan hátt í allri bú-
stjóm.
í töflu 1 er gefið yfírlit á hefð-
bundinn hátt um allar helstu
fjölda- og meðaltalstölur fyrir
hvert einstakt félag. Athygli er að
vísu vakin á því að Sf. Blævur við
ísafjarðardjúp, sem áður hefur
verið talið með Norður-ísafjarð-
arsýslu í slíkum töflum hefur nú
verið fært á sitt nýja búnaðarsam-
bandssvæði hjá Strandamönnum.
Þá eru eins og áður félögin tvö á
svæði Bsb. Eyjafjarðar, sem era í
Suður-Þingeyjarsýslu, talin á sínu
búnaðarsambandssvæði og i öll-
um yfírlitstölum um afurðir, en
þegar þátttaka í starfí er metin eft-
ir svæðum er miðað við sýslu-
mörk.
Til uppgjörs komu skýrslur úr
samtals 134 félögum árið 1997 eins
og taflan sýnir og hefur því eitt fé-
lag bæst í hópinn frá fyrra ári. Er
það Sf. Eskifjarðar, en á því svæði
er þessi starfsemi að hefjast, þar
hefur ekki verið starfandi fjárrækt-
arfélag síðustu áratugi.
Árið 1997 eru gerðar upp fyrir
fullorðnu æmar skýrslur frá 974
(956) búum. Allar svigatölur sem
fram koma í þessari grein era sam-
bærilegar tölur frá árinu áður 1996.
Búum með skýrsluhald fjölgar því,
þrátt fyrir fækkun Qárbúa í landinu
með hverju ári. Skýrslur eru um
samtals 147.999 (143.399) full-
orðnar ær og 30.629 (27.014)
veturgamlar ær. Fjölgun er því í
báðum aldurshópum og samtals eru
skýrslur yfír 178.628 ( 170.413) ær
sem er því fjölgun um 4,8% frá
fyrra ári.
Eins og um langt árabil er það fé-
lag, sem hefur flestar ær skýrslu-
færðar, Sf. Öxfírðinga þar sem
skýrslur vora um samtals 4.976 ær,
sem er að vísu örlítil fækkun frá ár-
inu 1996. Einn af jákvæðu þáttun-
um við þróun síðustu ára er að
skýrsluhald hefur verið að eflast í
mörgum af stærri fjársveitum
landsins og skýrslufærðum ám því
að fjölga þar. Þannig fjölgar félög-
um þar sem eru yfir þrjú þúsund ær
skýrslufærðar og félög sem ná
þeirri stærð á árinu 1997 til viðbót-
ar því, sem þegar er talið, eru; Sf.
Kolbeinsstaðahrepps í Hnappadal,
Sf. Logi í suðurhluta Dalasýslu,
bæði félögin í Miðfírði, Sf. Fremri-
Torfustaðahrepps og Sf. Ytri-
Torfustaðahrepps, Sf. Kirkju-
hvammshrepps í Vestur-Húna-
vatnssýslu, Sf. Sveinsstaðahrepps í
Austur-Húnavatnssýslu, Sf. Háls-
hrepps í Suður-Þingeyjarsýslu, Sf.
Þistill í Norður-Þingeyjarsýslu, Sf.
Vopnfírðinga, Sf. Jökull á Jökuldal,
Sf. Fljótsdals, Sf. Drífandi í Vestur-
Skaftafellssýslu og að síðustu Sf.
Hrunamanna í Árnessýslu.
Vandhöld ánna frá haustdögum
til sauðburðar eru þau að á þeim
tíma ferst 2.271 af fullorðnu ánum
og 273 af þeim veturgömlu. Þetta
era öllu lægri tölur en voru árið áð-
ur. Þegar reiknaðar era afurðir fyrir
einstakar ær er þessum ám að sjálf-
sögðu sleppt í öllum slíkum út-
reikningum.
Mesta þátttaka í starfi
fjárræktarfélaga
Um nokkurt árabil hefur verið
gerð tilraun til að leggja mat á hlut-
fallslega þátttöku í þessu starfi með
því að bera saman fjölda fullorð-
inna áa á skýrslu í hverju héraði og
FREYR 2/99 - 7