Freyr - 01.05.1999, Síða 67

Tafla 1. Samanburður beinna styrkja
ísland ESB
Beingreiðslur 3948 kr. 2162 kr.
Harðbýlisstyrkir 613 kr.
Hálendisuppbót 760 kr.
Ullamiðurgreiðslur 473 kr.
Samtals I ■■■■nBMnMBmMHBSMMMn 4421 kr. 3535 kr.
Tafla 2. Skilaverð til bænda
Verð í Bretlandi 178,31 kr.
Verð á íslandi 243,78 kr.
Meðalverð á mörkuðum ESB 268,95 kr.
með auka aðlögunarhæfni stéttar-
innar.
Mikil áhersla er lögð á umhverf-
ismál innan ESB. I samræmi við
það standa bændum til boða marg-
vislegir styrkir vegna verkefna sem
stuðla að bættu umhverfi og hreinni
afurðum. Þeir styrkir sem nefndir
eru í kaflanum skapa bændum
möguleika á að auka tekjur sínar
með því að takast á við styrkhæf
verkefni svo sem skógrækt, lífræna
ræktun og fleira.
Við vinnslu skýrslunnar vakti
það sérstaka athygli höfunda hve
hörð landbúnaðar- og byggðastefna
er rekin af hálfu ESB. Þar ríkir það
viðhorf að halda eigi sem flestum
svæðum í byggð, einnig þeim harð-
býlu. Reynt er að bæta bændum á
harðbýlum svæðum á borð við ís-
land það óhagræði sem af búset-
unni hlýst þannig að þeir geti stað-
ist samkeppni við landbúnað í frjó-
samari héruðum ESB.
Samanburður
Beinn samanburður þess kerfis
sem íslenskir sauðfjárbændur búa
við í dag og hins sem bændur í ESB
starfa eftir er mjög erfiður. Hægt er
að draga ýmsar ályktanir af saman-
burðinum en þær verður þó alltaf að
skoða í ljósi þeirra forsendna sem
gefnar eru.
Hvað aðra styrki en beingreiðslur
varðar er í höfuð-
atriðum ekki mikill
munur á stefnu ís-
lands og ESB. Eins
og sést í töflu 1 er
stærsti munurinn
sá að innan ESB
eru beingreiðslur
almennt lægri, en
veittir eru styrkir
til ákveðinna land-
svæða svo sem
harðbýlisstyrkir.
íslenskir sauðfjár-
bændur fá hins
vegar styrk sem
felst í niður-
greiðslu á ull en
slíkur styrkur virð-
ist ekki ekki standa bændum í ESB
til boða. Ungir bændur í aðildar-
löndum ESB fá sérstaka fyrir-
greiðslu til að hefja búskap og til
fjárfestinga en slík styrkveiting er
ekki fyrir hendi á íslandi, ekki er þó
tekið tillit til þess við útreikninga.
Bændur á íslandi og innan ESB
njóta fyrirgreiðslu í formi styrkja
og/eða vaxtaniður-greiðslna vegna
fjárfestinga, geymslu afurða,
vinnslu og markaðsstarfs, umhverf-
isvemdar, búloka og skógræktar.
Einnig er um einhver inn-
flutningshöft að ræða.
1 töflu 2 er yfirlit yfir kílóverð
dilkakjöts eftir mismunandi mörk-
uðum í september til október 1998.
Tekjur af sauðfjárbúskap byggjast
að langmestu leyti á dilkakjöts-
framleiðslu en nokkrar tekjur fást
einnig af ull, gæmm og slátri. Hér á
eftir verða sett fram dæmi þar sem
sýndar eru heildartekjur af íslenskri
dilkakjötsframleiðslu og tekjur af
hverri á miðað við gefnar forsend-
ur. Auk þess eru sýndar tekjur ís-
lensks sauðfjárbónda sem býr með
400 vetrarfóðraðar ær sem sú bú-
stærð sem notuð er við útreikninga
á verðlagsgrundvelli sauðfjárbúa.
Dæmin sýna aðstæður bænda í dag
og hverjar þær væm ef Island væri
aðili að ESB.
Skýrsluhöfundar telja ekki rétt að
bera saman aðrar afurðir en dilka-
kjöt þar sem upplýsingar um skila-
verð til bænda í ESB löndunum
fyrir aðrar afurðir liggja ekki fyrir.
Þó þykir rétt að taka tillit til
niðurgreiðslna á ull þar sem ein-
göngu íslenskir bændur njóta slíks
framleiðslustyrks. Áætla má að
greiðslur fyrir gæmr og slátur til
íslenskra bænda verði um 600
krónur á hverja á í haust. Dæmi 1
sýnir áætlaðar tekjur af sauð-
íjárbúskap á íslandi við núverandi
aðstæður.
Dæmið sýnir 7.472 kr. meðal-
tekjur af hverri vetrarfóðraðri á.
Ef styrkjakerfi ESB er yfirfært á
íslenskar aðstæður og tekið mið af
verði á erlendum mörkuðum hækka
tekjur bóndans. I dæmi 2 er miðað
við fimm vikna vegið meðalafurða-
verð á mörkuðum aðildarríkja ESB
í september og október 1998. Ekki
er gert ráð fyrir útflutningsskyldu
íslenskra bænda í þessu dæmi,
heldur gengið út ffá að bóndinn fái
sama verð fyrir allar afurðir.
Meðaltalsverð innan aðildarríkja
ESB er nokkuð hærra en á íslandi
og miðað við það verð myndu tekj-
ur íslenska bóndans hækka nokkuð
eða sem nemur 322 krónum á vetr-
arfóðraða á. Hins vegar, ef gengið
er út frá því að islenskir bændur fái
ekki hámarks hálendisuppbót,
lækkar verðið um sem nemur 445
kr. og niðurstaðan yrði þá sú að ís-
lenski bóndinn fengi örlítið meira
við núverandi aðstæður. Hér verður
að hafa í huga að gengið er út frá
gefnum forsendum.
Niöurstööur
Ekki er ólíklegt að skýrsla sem
þessi komi til með að vekja fleiri
spumingar hjá þeim sem hana lesa
en hún svarar. Skýrsluhöfundar
telja forsendur skýrslunnar raun-
hæfar en engu að síður er ljóst að
hinar raunvemlegu forsendur verða
ekki kunnar fyrr en að loknum
aðildarviðræðum ef af verður.
Byggðastefna er samtvinnuð
landbúnaðarmálum bæði á íslandi
og i ESB. Hins vegar er greinilega
lagt meira upp úr því innan ESB að
FREYR 5-6/99 - 67