Freyr - 01.05.1999, Blaðsíða 71

aftur og aftur nema þegar ár-
talið er notað. Kosturinn við
að nota ártalið er að ekki þarf
að skipta um númer í ásetn-
ingsgimbrum. Hentar vel þar
sem fé er mjög margt og ekki
hægt að koma við tenginu við
ærnúmer.
Gallar: Lítil sem engin tenging
við ærnúmer sem torveldar
vinnu við lembingu á vorin og
fjárrag á haustin þar sem sífellt
þarf að fletta númeri lambsins
upp. Hentar því illa þeim sem
eru fjárglöggir og þekkja ærn-
ar á númerum. Sé ártalið not-
að þarf að kaupa ný núnrer á
hverju vori.
2) Númer sem byggja á númeri
móður:
Þetta kerfi byggir á þeim grunni
að lömbin hafí sama númer og
móðirin eða fósturmóðir og er
nátengt númerakerfum A og C í
ánum. Dæmi Lömb undan á nr.
97-701 verða þá bæði (öll) nr.
701. í upphafi gerði þetta kerfí
ráð fyrir því að fleiri en eitt lamb
sé með sama númer. Þegar farið
var að skila vorbókum og færa
fjárbókhald í Fjárvísi, svo að
ekki sé talað um vistvæna eða
lífræna vottun, var gerð krafa
um að ekkert lamb væri með
sama númeri. Þá þurfti að breyta
kerfínu til að aðgreina samstæða
tvílembinga. Reyndar hafa verið
nokkrar útfærslur til að leysa
þetta vandamál t.d. að hafa A
eða B, eða 1 eða 2, sem fyrstu
stafi af fjórum í lambsnúmeri.
Hvorug þessara útfærslna geng-
ur upp þar sem samstæðir tví-
lembingar koma ekki í númera-
röð 1 lambabókinni eða Fjárvísi.
Sú lausn sem gengið hefúr upp
er að bæta 1, 2 eða 3 aftan við
raðnúmer móður.
Dæmi: Ær nr 97-701 á tvö lömb
og fá þau númerin 7011 og
7012. Ær nr 96-600 er þrí-
lembd og gengur með þremur
lömbum og verða þá lömbin
nr. 6001, 6002 og 6003.
í þessu kerfi er gert ráð fyrir
að fósturlömb hafi sama númer
og fósturmóðirin.
Kostir: Kerfíð er mjög lýsandi
og þægilegt í notkun jafnt fyrir
fjárglögga sem aðra. Með því
að líta á lambsnúmerið er hægt
að sjá undan hvað á lambið er
og í mörgum tilfellum líka
hversu gömul móðirin er. Með
þvi að lesa númer lambsins
eiga sæmilega fjárglöggir
bændur að geta séð undan
hvað á það er án þess að fletta
upp í bókum. Hægt er að nota
lambsnúmerin aftur og aftur
eins lengi og þau endast og ær-
in er á lífi.
Gallar: Hentar ekki þar sem
mjög margt fé er sbr. lið C í
ærnúmerum. Nota verður skil-
yrðislaust aukastafi til að að-
greina tvílembinga til að kerfið
gangi upp í skýrsluhaldskerf-
inu. Sé það ekki gert koma
upp vandamál að hausti.
Komið hafa upp tæknileg
vandamál við framleiðslu
þessara merkja hjá Iðjulundi á
Akureyri sem er eini framleið-
andi sauðfjármerkja hér á
landi. Vandinn er fólginn í því
að handfæra þarf aukastafma
(1 og 2) þar sem ekki er um
samfellda röð að ræða. Þetta
veldur aukinni vinnu og kostn-
aði við framleiðslu merkjanna.
Því hefur verið gripið til þess
ráðs, til að leysa þennan vanda
tímabundið, að hafa aukastaf-
ina fremsta í númerinu í
lambamerkinu í stað aftast.
Dæmi: Ær nr 97-701 á lömb sem
í bókhaldi hafa númerin 7011
og 7012, en í eyrnamerkjunum
verða númerin 10701 og
20701. Tekið skal fram að hér
er um bráðabirgðalausn að
ræða og unnið er að tæknilegri
lausn á þessu vandamáli.
Eflaust eru mörg önnur lamba-
númerakerfi í notkun og þjóna
sínum tilgangi fullkomlega. En
grundvallaratriði er að kerfin séu
einföld, skýr og skili sem mest-
um upplýsingum til bóndans. Tel
ég að fyrir flesta bændur uppfylli
kerfí 2 þessi skilyrði. Hins vegar
hentar kerfí 1 betur fyrir þá sem
eru með margt fé (600-1000 fjár).
Til að lágmarka hættu á að ís-
lensku plastmerkin detti úr eyranu
eða brotni er mælt með því að þau
séu sett eins innarlega í eyrað og
hægt er og þau látin snúa aftur.
Hrútanúmer
Hrútanúmer eru eins og æmúm-
erin, fimm stafir og sýna tveir
fremstu stafimir fæðingarár og hin-
ir þrír eru hlaupandi númer frá 1-
999. Röðin frá 800-999 er frátekin
fyrir hrúta á sæðingarstöðvum,
þannig að röðin frá 1-799 er ætluð
hrútum í sauðfjárræktarfélögunum.
Engir tveir hrútar í sama Ijár-
ræktarfélagi mega hafa sama 5
stafa númer. Framkvæmd númer-
inga á hrútum hefur verið þannig
að ritari viðkomandi ljárræktarfé-
lags hefur úthlutað númerum til
félagsmanna sinna og séð um að
ekki væru um tvínúmeringu að
ræða. Á sumum svæðum hafa
viðkomandi sauðljárræktarráðun-
autar séð um númeraúthlutunina.
Það kerfi hefur sums staðar
verið tekið upp að úthluta hverju
býli, sem er með sauðfé, fastri
númeraröð, líkt og gert er i
hrossaræktinni. Kerfið virkar
þannig að hvert býli fær úthlutað
ákveðinni fastnúmararöð, 5-10
númerum, sem viðkomandi bóndi
notar síðan ár eftir ár.
Dæmi: Býli hefur fastnúmeraröð-
ina 1-5. Árið 1997 voru settirá
þrír hrútar og 1998 einnig þrír
hrútar. Númerin sem hrútarnir
fengu voru 97001, 97002,
97003, 98004, 98005 og
98001.
Þetta kerfí er einfalt og þægi-
legt í notkun, gefur til kynna frá
hvaða bæ hrúturinn er og gefur
möguleika á sameiningu sauð-
ijárræktarfélaga án þess að hætta
sé á samnúmeringum.
FREYR 5-6/99 - 71