Freyr - 01.05.2002, Qupperneq 40

Tafla 1. Ýmis áhrif mismunandi fóðrunar á átog afurðir
fyrstakálfs kvígna og eldri kúa.
A B C Meðaltal
Át
Rýgresi, kg þe. 2,6 2,8 2,3 2,6
Rúlluhey, kg þe. 4,8 4,8 4,0 4,5
Þurrhey, kg þe. 2,1 2,1 2,8 2,0
Kjarnfóður kg þe. 6,3 6,3 7,0 6,5
Alls át, kg þe. 15,7 15,9 15,0 15,6
Alls át, FEm/kg þe. 14,7 14,9 14,4 14,7
Orkujafnvægi FEm/dag 1,3 1,4 1,0 1,2
Afurðir
Mjólk, kg/dag 22,1 22,2 22,1 22,1
Fita, % 3,49 3,50 3,43 3,47
Prótein, % 3,16 3,17 3,14 3,16
Úrefni mmól/l 4,41 4,42 4,26 4,40
eldri kýr á fyrri hluta mjalta-
skeiðs. I upphafi tilraunar voru
að meðaltali liðnir 29 dagar frá
burði hjá kvígunum en 60 dagar
hjá kúnum. Þrjár fóðrunaraðferð-
ir voru prófaðar:
A: Gróffóður gefið aðskilið og
ósaxað, hver tegund einu sinni
á dag.
B: Gróffóðrið saxað og tegundun-
um blandað saman, gefíð tvis-
var á dag.
C: Gróffóðrið saxað, tegundunum
blandað saman og kjamfóðr-
inu blandað þar saman við,
gefið tvisvar á dag.
Dagsskammti kjamfóðurs var
skipt upp og hann gefinn fjórum
sinnum á dag í A og B-liðum.
Þegar um var að ræða hányta kýr
í C-lið var þeim gefið kjamfóður
til viðbótar því sem var í heil-
fóðrinu og því skipt upp á fjórar
gjafir yfir daginn. Allar kýr próf-
uðu alla fóðmnarmáta og var
horft til átgetu, nytar, þunga og
efnasamsetningar mjólkur.
Hráefnið og meðhöndlun þess
Gróffóðurgerðimar vom þurr-
hey, rúlluhey og sumar- og vetr-
arrýgresi, verkað í ferböggum.
Um 70% vallarfoxgrass var í
heyinu og þurrefnisinnihald þess
þurra var 89% en rúllnanna 35%.
Fóðurgildi þurrheysins var 0,76
FEm/kg þe. og rúlluheysins 0,80
FEm/kg þe. Þurrefhi rýgresisins
reyndist vera 21% og fóðurgildi
þess 0,88 FEm/kg þe. Með gróf-
fóðrinu var gefin kjamfóður-
blandan K20 (alhliða blanda) frá
Fóðurblöndunni hf. með 90%
þurrefnisinnihald og 1,12
FEm/kg þe.
Við heilfóðran er talið æskilegt
að um 80% gróffóðursins fái
blað- og strálengd á bilinu 3-7
cm. Lengdin er háð því hversu
lengi söxunin í fóðurvagninum er
látin ganga og heilfóðurvagninn
Dual mix frá Lydersens Maskin-
fabrik A/S gekk í 20 mínútur til
söxunar og blöndunar á tilrauna-
gróffóðrinu. Þannig náðist fín-
leikinn að jafnaði niður í 5 cm. I
lið C, þar sem kjamfóðrinu var
bætt út í gróffóðrið, var það gert
að loknum þessum 20 mínútum
og vagninn látinn ganga þrjár
mínútur til viðbótar að því loknu.
Blandað var fyrir tvo daga í einu
í tilrauninni.
Gripir í lið A fengu þurrhey að
morgni, rýgresi í hádeginu og
rúlluhey að kvöldi. Gripir í lið B
og C fengu saxaða og blandaða
fóðrið kvölds og morgna. Magn,
sem hver gripur fékk, miðaðist við
10-15% leifar en hlutfall fóður-
gerða við blöndun var metin út frá
þurrefnisprósentu fóðurgerðanna.
Gróffóðrið hélst nokkuð jafnt á
tilraunatímabilinu en helst var
meltanleiki rýgresisins breytileg-
ur. Þá kom það fyrir að rýgresið
væri moldarmengað.
Niðurstöður
Hjá mjólkurkúnum var hlutfall
hinna ýmsu fóðurgerða í heildar-
skammtinum var svipað í A og B
en hlutfall kjamfóðurs reyndist
hærra á kostnað hinna fóðurgerð-
anna í C. Fyrir vikið mældist
marktækur munur á kjamfóður-
magni þar sem mjólkandi gripir í
C fengu meira kjamfóður og inn-
byrtu jafnframt örlítið meiri orku
í samanburði við A og B. í töflu 1
má sjá hin ýmsu áhrif fóðranarað-
ferðanna á át og afúrðir hins
ýmsu atriði hjá fyrsta kálfs kvíg-
unum og eldri kúnum. At og nyt
haldast í hendur þar sem kýmar
éta eðlilega meira en fyrsta kálfs
kvígumar og mjólka einnig meira.
Ekki var munur á heildaráti milli
fóðranaraðferða en gripimir vora
að éta frá 15,0-15,9 kg af þe. á
dag. Það er gott, miðað við það
hversu snemma þeir era á mjalta-
skeiðinu. Átið var yfir þörfúnum
fyrir orku og próteini og gott bet-
ur.
Fyrstakálfs kvígumar og eldri
kýmar bættu við þyngd sína á til-
raunatímabilinu, óháð hvaða
fóðran var viðhöfð. Miðað við
hversu snemma fyrsta kálfs kvíg-
umar era á mjaltaskeiðinu hefði
mátt búast við því að þær mjólk-
uðu af sér. Sú varð ekki raunin
en innbyrt fóður var líka mikið
og vel yfir þörfúm, bæði hjá
kvígunum og kúnum. Ekki var
heldur munur á nyt og efnainni-
haldi mjólkur milli fóðranarað-
ferðanna.
j 40 - Freyr 4/2002