Freyr - 01.05.2002, Blaðsíða 45

Búskaparhættlr
kúabanda í Interbull
löndunum
r
IUppsölum í Svíþjóð starfar
stofnunin Interbull (Inter-
national Bull Evaluation Ser-
vice), sem hefur það verk með
höndum að gera kynbótamat á
nautgripum í 24 löndum, sem
eru leiðandi á sviði mjólkur-
framleiðslu í heiminum. Hefur
þetta fjölþjóða kynbótamat
verið framkvæmt síðan 1994.
Vitað er að búskaparhættir eru
býsna frábrugðnir milli og inn-
an þessara landa, en þessi mun-
ur getur orsakað víxlverkunar-
áhrif milli arfgerða og um-
hverfís. Þeim má lýsa þannig
að ef til eru arfgerðir A og B og
umhverfi C og D, arfgerð A
reynist vel (afurðamikið) í um-
hverfi C en illa í D, B reynist
vel í D en illa í umhverfi C, þá
er sagt að víxlhrif séu milli arf-
gerðar og umhverfis.
Mikill munur innan landanna
Fyrir nokkru birtist grein í vís-
indatímaritinu Joumal of Dairy
Science þar sem greint er frá
niðurstöðum rannsókna á víxl-
verkunum (e. interaction) milli
arfgerðar nautgripa og umhverf-
isþátta í 17 af aðildarlöndum
Interbull. I inngangi greinarinnar
er greint frá því að í áðumefndu
kynbótamati Interbull er gert ráð
fyrir að þessi víxlhrif séu ekki
fyrir hendi innan landa, heldur
aðeins á milli þeirra. Höfundar
benda þó á það að gríðarlega
mikill munur sé á hirðingu og
fóðrun gripa innan stærstu mjólk-
urframleiðslulandanna, t.d.
Bandarikjanna. Vart sé hægt að
bera saman 40 kúa hjörð í Ver-
mont, sem er á beit talsverðan
hluta ársins, og 5000 kúa hjörð í
Arizona, sem er á “húsi” árið um
kring. A móti má svo segja að
ekki sé mikill munur á aðstæðum
í Hollandi og Belgíu. Því má
segja að ekki sé alls kostar rétt að
flokka hjarðir eftir löndum ein-
göngu, þegar reiknað er fjölþjóða
kynbótamat.
Efniviður og aðferðir
I rannsókninni voru notuð gögn
ffá 17 löndum sem em í Evrópu,
N-Ameríku, Asíu, Eyjaálfu og
Afríku. Efniviður hennar var
rúmlega 130 milljónir eins dags
mælingar (test day records) á
16,4 milljónum 1. kálfs Holstein
Friesian (HF) gripa sem voru á
tæplega 234 þúsund búum, á
tímabilinu 1. janúar 1990 til 31.
desember 1997.
Þrettán stærðir voru reiknaðar
til að gefa mynd af mismun milli
búa varðandi fóðrun og hirðingu,
umhverfi og arfgerð.
Hœsta dagsnyt, reiknuð sem
meðaltal hæstu dagsnytar allra
gripa á búinu. Mikill breytileiki
var á þessari stærð, sem sýnir vel
mismun í fóðrun og hirðingu
milli búa.
Dagar til hæstu dagsnytar,
reiknuð sem fjöldi daga frá burði
þar til toppi í dagsnyt er náð.
Þessari stærð er ætlað sýna mis-
mun á hirðingu og heilsufari kúa
í geldstöðu og um burð.
Mjólkurþol (e. persistency),
hversu vel kýmar halda á sér.
Reiknuð sem nyt við u.þ.b. 240
daga frá burði, deilt með nyt við
u.þ.b. 60 daga eftir burð.
Bústærð, skilgreind sem íjöldi
burða 1. kálfs HF kvígna innan
búsins. Bústærðin getur gefið
óbeina mynd af framleiðsluað-
stæðum milli búa, básafjós era
t.d. almennt miklu minni en
lausagönguljós í þessum löndum.
Burðardagur. Burðardagur var
skilgreindur sem breyta sem að-
greinir framleiðslukerfí sem
byggir nær eingöngu á beit, þar
sem flestar (allar) kýmar bera á
stuttu tímabili (e. seasonal calv-
ing), frá framleiðslukerfí þar sem
kýmar bera árið um kring.
Staðalfrávik nytar. Nokkur
munur er á lengd mjaltaskeiðs
kúnna í löndunum sem um ræðir.
Því var miðað við 270 daga
mjaltaskeið á Nýja-Sjálandi, 290
daga í Ástralíu, írlandi og Suður-
Freyr 4/2002 - 45 |