Freyr - 01.06.2002, Blaðsíða 9

kenndar en toppur nýrrar sveiflu
hefiir ekki náð toppi þeirrar á
undan. Nettótekjur sauðíjár- og
nautgripabænda á erfiðari land-
búnaðarsvæðunum (aðallega
fjalla- og hálendisbyggðunum)
hafa farið niður á við allt frá ára-
mótunum 1977/1978 og náðu
lágmarki um áramótin
2000/2001.
Breytingar í breskum
LANDBÚNAÐI
Landbúnaður í Evrópu stendur
ffammi fyrir breytingum og verður
að svara þeim þrýstingi sem kem-
ur ffá bæði heima- og heimsmark-
aði. Evrópusambandið telur hið
flókna styrkjakerfi landbúnaðarins
hafa haft ákveðin vandamál í fbr
með sér. Vemdun landbúnaðar
með opinbemm styrkjum hefúr
ekki komið á eðlilegri þróun,
háðri markaðsaðstæðum, og óhjá-
kvæmilegar breytingar hafa í för
með sér sársaukafúllar aðgerðir.
Þróun síðustu ára er sú að
bændum og búum fækkar og þau
sem eftir eru stækka. Breyting-
amar snerta ekki aðeins bænd-
uma sjálfa því að síðastliðin tvö
ár hefúr störfúm innan landbún-
aðarins fækkað um 40.000 í Bret-
landi. Þróunin getur orðið til
þess að upp komi tvenns konar
bú, annars vegar stór, tæknivædd
bú sem keppast við að vera með
sem lægstan framleiðslukostnað
og mikla afkastagetu. Hins vegar
lítil sérstæð bú sem leggja mikla
áherslu á gæði og sérstöðu fram-
leiðslu sinnar (einmenningsbú,
hlutastarfsbú, tómstundabú), jafn-
vel í lífrænni ræktun eða með
einstakar búfjártegundir. Þegar
er farið að kræla á síðamefndu
búunum sums staðar á Englandi í
efnuðum hémðum til sveita.
Margir bændur þar taka sér eitt-
hvað allt annað, ótengt landbún-
aði, fyrir hendur.
Keðjuverkandi áhrif
OG MEIRI KOSTNAÐUR
Þrýstingur frá neytendum er
varðar fæðuöryggi hefúr aukist
jafnt og þétt frá árinu 1996 þegar
umræða um sjúkdómana varð há-
vær í þjóðfélaginu. Fyrir vikið
hefúr eftirlit með framleiðslunni
aukist til muna, öryggiskröfumar
hertar og gæðahandbækur notað-
ar. Frá því kúariðan kom upp
hefur eftirlitið enn verið hert, auk
þess sem nýting á aukaafurðum
minnkar. Þannig fást minni tekj-
ur fyrir afúrðimar og aukinn
kostnaður við eftirlit hefur étið
upp þá lækkun sem varð vegna
hagræðingar síðustu ára.
Þrýstihópar krefjast
BREYTINGA
Það em einkum fjórir mismun-
andi þættir sem hafa mikil áhrif á
hvemig afúrðum sauðfjárfram-
leiðslunnar reiðir af. Kröfur neyt-
enda skipta þar miklu máli og
jafnffamt þær neyslubreytingar
sem eiga sér stað í tímans rás. Þá
hafa styrkjakerfísbreytingar, auk
alheimsviðhorfa til framleiðslunn-
ar, mikil áhrif og einnig hvemig
til tekst með vömþróun og sam-
spil þeirra aðila sem að koma.
Neytendakröfur
Um 98% bresku þjóðarinnar
tengist ekki landbúnaðinum en
hafa ákveðin viðhorf til vörunnar
sem í boði er. Verðið ber þar
hæst, auk þess sem neytandinn
lætur sig æ meira varða fram-
leiðsluaðferðina - horfir til
dýravelferðar og afleiðinga fram-
leiðslunnar á umhverfið. Því til
viðbótar má nefna fæðuöryggi,
niðurgreiðslur og annað, s.s.
bragð, útlit og hversu langan tíma
tekur að matreiða vömna.
Stórar keðjur smásöluverslana
hafa mikil áhrif á neytendur og
ffamleiðendur verða að bjóða upp
á fjölbreytta vöm, hvað gæði og
verð varðar. Þá er sífellt meira um
það að fólk borði úti og rauða
kjötið er á undanhaldi miðað við
það hvita. Heildarkjötneysla
Breta hefúr aukist um 15% síð-
ustu 20 árin og fúglakjötið á þar
langmesta hlutdeild. A sama tíma
hafa áhugamál fólks breyst þar
sem margir hugsa meira um heil-
su sína, gæði matarins og mat-
reiðslumáta. Þróun nautgripa- og
kindakjöts hefur orðið sú að nú er
meira boðið upp á fínni, dýrari
vöðva og svo unnar vömr sem
fljótlegt er að matreiða.
Efnahagur neytenda
Þegar horft er til framtíðar eru
ýmis atriði að breytast og eiga
eftir að hafa mikil áhrif á fæðu-
val. Helst er þar að nefna auknar
tekjur heimilanna, einstaklings-
heimilin verða fleiri, þjóðin eldri,
fleiri konur sækja vinnu utan
heimilis, tæknin eykst, líftími
matar í umbúðum lengist, auk
þess sem vitund neytandans um
heilsu, mataræði og framleiðslu-
aðferðir verður áfram fyrir hendi.
Allt þetta hefur áhrif á hvað neyt-
andinn kaupir og matreiðir, við-
horf hans til vömnnar og hvort
hann borðar heima eða úti.
Ferskvöru- og
VINNSLUVÖRUMARKAÐUR
Með breyttum lífsstíl má ætla
að skipta megi kjötvömmarkaðn-
um upp í tvennt; annars vegar lít-
ið unnar vömr sem krefjast tíma
til matreiðslu og hins vegar unnar
vörur sem fljótlegt og auðvelt er
að matbúa. í fyrmefnda hópnum
koma fram miklar kröfur neyt-
enda til vömnnar um gæði en val
er óháð verði, meiru skiptir við-
horf kaupandans til framleiðslu
vömnnar. Gæðin byggja meira á
sjálfúm úrvinnsluaðila vömnnar
sem leitar eftir hráefni á sam-
keppnismarkaði. í þessum flokki
er lambakjötið.
Freyr 5/2002 - 9