Litli Bergþór - 01.12.1988, Blaðsíða 30

F erðaþankar
Jón H. Sigurðsson
Þegar ég sem þetta rita var beðinn um
að skrifa um þau ferðalög sem ég hef tekið
þátt í hjá Umf. Bisk., hélt ég að það væri
auðvelt mál. Ég kemst fljótt að því að svo
er ekki. Það er svo með minni manna að
því er oft illa að treysta vikur eða mánuði
aftur í tímann, hvað þá tvo - þrjá áratugi.
Ég ætla því ekki að vera að eltast við
ártöl á þeim ferðum sem ég nefni, né taka
fram fjölda þátttakenda upp á mann. Til
þess vantar mig heimildir og treysti ekki á
minni. Ég ætla því aðeins að skýra frá
hvert var farið og hvemig ég upplifði
þessar ferðir.
Fyrsta ferð sem ég man eftir var ferð
á hestum í Brúarárskörð upp úr 1950. Þá
var ég of lítill til að vera þátttakandi en
horfði á fjöldann fara inn Götur og þótti
mikið til koma. Gísli Bjamason festi þá
ferð á filmu og er hún nú ómetanleg heim-
ild um skemmtiferð Ungmennafélagsins.
Það er dálítið merkilegt að það er eina
ferðin sem til er kvikmynd af. Margar
seinni ferðir geta tæpast státað af
ljósmynd hvað þá meira.
Fyrsta ferðin sem ég var þátttakandi í
var farin vestur í Borgarfjörð laust eftir
1960. Þátttakendur voru á að giska 20-30.
Lagt var af stað snemma á laugardegi og
ekið sem leið lá niður Grímsnes, út á
Þingvöll umUxahryggi íLundareykjadal.
Guðmundur Ingimundarson var
leiðsögumaður og var nánast sama hvar
ferðast var, hann kunni örnefni,
bæjamöfn og sögur allsstaðar. Fyrri
daginn var ekið upp að Hraunfossum,
snúið þar við og gist í félagsheimilinu
Logalandi í Reykholtsdal. Um kvöldið
var farið á ball í Brún í Bæjarsveit. Seinni
daginn var ekið vestur í Mýrarsýslu allt
vestur í Bifröst, þar sem matur var
snæddur. Gengum á Brábrók og
skoðuðum fossa í Norðurá. Síðan haldið
heim.
Ólafur Ketilsson keyrði rútuna
sjálfur og hélt margan fyrirlesturinn um
vegagerð og man ég ekki úl að nokkurs
staðar væri vegaspotti á allri leiðinni sem
hlyti hrós og keyrði hann eftir því.
í endurminningunni er mér þessi ferð
stórkostleg. Ég hafði heyrt og lesið um
Jón H. Sigurðson.
mörg ömefni og staði á þessari leið og
þarna gafst tækifæri til að berja þá augum
og fá heildarmynd af þessu fallega svæði
undir góðri leiðsögn. Þessi ferð jók svo
sannarlega við þekkingu mína.
Næsta ferð var farin í Landmanna-
laugar. Þátttakendur vom nú miklu fleiri
en í þá fyrri og var farið á tveimur rútum.
Ekið var austur í Holt, upp Land og farin
nyrðri brautin inn í Laugar. Engar
virkjanaframkvæmdir voru þá hafnar á
Þjórsársvæðinu og voru því vegir mjög
ógreiðfærir. Þoka og rigningarsuddi juku
enn á auðnina sem er alveg nóg þama
fyrir. Skyggni því lítið. Það var komið
kvöld þegar tjaldað var í Landmannalaug-
um. Kristinn á Brautarhóli var
leiðsögumaður og fór á kostum eins og
hans var von og vísa. Ég stend enn í þeirri
trú að þær Landmannalaugar sem við
heimsóltum þama séu allt aðrar Land-
mannalaugar en ég hef komið í síðan.
Bæði er að þær vora svo langt í burtu og
ekki síður hitt að þær snéru alveg öfugt.
Ég upplifði þama í fyrsta sinn að verða
áttavillturogsvovarmeðokkurflest. Um
morguninn sá til sólar og þá hófust deilur
um áttir á þessum stað og ekki bar öllum
saman. Kristinn var látinn skera úr og þá
sagði einhver maður í hópnum með
efasemdatón: “Er þá suður þama fyrir
norðan sólina?” Fyrir hádegi var gengið
um svæðið og skoðuð öll sú fjölbreytta
litadýrð sem náttúran hefur sett þar saman
í aldanna rás. Andstæðurnar eru miklar,
skaflar í giljum annars vegar, kraumandi
leirpyttir hins vegar. Eldar, ís, vinjar með

háfjallagróðri, auðnir.
Á heimleiðinni var ekin
Dómadalsleið. Þar var skárri vegur, meiri
gróður, en á nyrðri leiðinni og sauðfé víða
á beit en það fannst okkur stritbændum
ómissandi til að lífga upp á náttúrana. Áð
var við Landmannahelli, þaðan ekið í
byggð og niður Rangárvelli í Gunnarsholt
og Keldur og margt skoðað. Þetta var
ágæt ferð og stækkaði
sjóndeildarhringurinn til muna.
Ýmsir í Umf. Bisk., fyrst og fremst
þeir sem sátu heima, höfðu fengið þá
skoðun að þessar tveggja daga ferðir væru
drykkju og slarkferðir. Auk þess gætu
ekki allir sem vildu farið í tveggja daga
ferð. Því var næsta ferð eins dagsferð og
nú var farið í Surtshelli. Ein rúta fylltistaf
fólki eða um 40 manns tóku þátt í ferðinni.
Ekið var um Gjábakkahraun, Þingvöll og
Kaldadal í Kalmannstungu. Þar var áð og
m.a. gömlu heyin skoðuð. Ekki var neinn
með í ferðinni vel kunnugur þessu svæði
svo það varð á ráði að reyna að fá
Guðmund Pálsson á Húsafelli sem
leiðsögumann og varð hann góðfúslega
við þeirri bón. Það var ómetanlegt fyrir
okkur að fá hans lýsingu á ömefnum á
svæðinu og sögu Surtshellis. Hann
lóðsaði okkur yfir urð og grjót í munn-
anum og inn í leyndustu afkima hellisins
þar sem útilegumenn höfðust við fyrrum
og beinahrúgur bera nú vitni um. Við
höfðum haft kyndla með okkur og nú
komu þeir í góðar þarfir. Af þeim var
nægilegt ljós til að rata um hellinn en það
kom bræla af þeim sem var til óþæginda.
Einnig fór Guðmundur með okkur í
Stefánshelli, sem er alveg hjá Surtshelli,
og x jarðfræðilegum skilningi eru þeir einn
og sami hellirinn. Stefánshellir er frekar
vandfundinn, opið lítið og oft hamlar ís og
snjór för inn í hann. Hann ermiklu sléttari
að innan en í honum eru margir ranghalar
og því verra að rata um hann en Surtshelli.
Eftir hellaskoðunina var farið í
Húsafell og afl reynt við Kvíahellu Snorra
prests. Hellan er um 180 kg á þyngd og
erfitt að ná taki á henni. Það eru því aðeins
heljarmenni sem ná henni ffá jörðu.
Margirreyndu að ná henni á loft án árang-
urs, en Guðni Lýðsson hóf hana upp fyrir
beltisstað. Á heimleiðinni var ekið um
grösugar sveitir Borgarfjarðar, sem komu
okkur, sem þátt tóku í fyrri ferðinni, kunn-
uglega fyrir sjónir. Þama sá ég hve mik-
inn fróðleik ferðir sem þessar geta veitt
manni. Öllum fannst þessi ferð heppnast
hið besta.
30
Litli Bergþór