Árbók VFÍ - 01.06.1992, Síða 361
Lághitasvæði Hitaveitu Reykjavíkur 359
ingarkerfi, þar sem varmanám á sér stað djúpt í því en uppsöfnun varma á tiltölulega litlu dýpi.
Áður en vinnsla hófst á Elliðaársvæði árið 1968 er talið, að þrýstingur í djúpum æðum hafi
nægt til að lyfta vatni í 75 m yfir sjó. I grynnri æðum, sem eru í tengslum við víðáttumikinn
kaldan grunnvatnsgeymi, var þrýstingur nokkru lægri, eða nægilegur til að lyfta vatni í um 40 m
yfir sjó. Því hafði vatn úr djúpum æðum tilhneigingu til að streyma upp og inn í grunnar æðar.
6.1.4 Vatnsæðar
Jens Tómasson (1988) flokkaði leiðara á Elliðaársvæði í þrjá hópa: A-leiðara á 300-500 m
dýpi með 40-90 °C vatni, B-leiðara á 500-1300 m dýpi með 110 °C tungu og umlukinn kaldara
vatni og C-leiðara neðan 1300 m dýpis, þar sem hiti er 75-115 °C. Skipting í leiðara B og C
byggðist á þeirri túlkun hitamælinga, að hitaferlar séu viðsnúnir. Sú túlkun er ekki einhlít og
því ekki gerður hér greinarmunur á leiðurum B og C. Vatn í leiðara A virðist vera í greiðum
tengslum við víðáttumikinn grunnvatnsgeymi með frjálst vatnsborð. Eins og á Laugarnes-
svæði er líklegast, að lekt í Elliðaársvæði tengist ungum sprungum með norðaustlæga stefnu
og jafnvel einnig A-V sprungu, sem er líklega hluti af öskjubroti Viðeyjareldstöðvarinnar.
6.1.5 Irennsli
Bragi Ámason (1976) mældi tvívetni í vatni úr borholum á Elliðaársvæði. Gildin voru nokkuð
breytileg, á bilinu -59,1 til -64,4%o. Bragi Ámason (1976) og Jens Tómasson (1988) telja, að
breytilegt tvívetnisinnhald í vatni á Elliðaársvæði stafi af því, að tveir vatnsstraumar af ólíkum
uppruna og með ólíkt tvívetnisinnihald blandist saman. Sum sýnin voru tekin skömmu eftir að
borun lauk og því nokkur hætta á, að þau séu blönduð skolvatni, en slík blöndun getur haft
áhrif á tvívetnisinnihaldið.
Mælingar á tvívetni í úrkomu á Rjúpnahæð, sem gerðar voru á tímabilinu 1958-65 sýna
mjög breytileg gildi fyrir mánaðarleg meðaltöl (Bragi Árnason, 1976). 1 ljósi þess verður ekki
sagt með vissu hvaðan jarðhitavatnið á Elliðaársvæði er ættað. Það gæti hafa fallið í gosbeltinu
fyrir sunnan og suðvestan við svæðið eða verið staðbundin úrkoma.
Á grundvelli jarðfræði og grunnvatnsfræði er líklegast, að náttúrulegt írennsli í Elliðaár-
svæðið sé úr suðvestri, aðallega eftir virkum lóðréttum sprungum, en að öllum líkindum á
grunnt írennsli sér einnig stað úr suðaustri gegnum Reykjavíkurgrágrýtið.
6.2 Virknilíkan
6.2.1 Breytt írennsli
Langvarandi dæling hefur breytt rennsli í Elliðaársvæðinu. Upphaflega hafði vatn úr leiðara B
tilhneigingu til að streyma upp og út í leiðara A. Vinnslan hefur leitt til þrýstilækkunar í
leiðara B en haft lítil áhrif á leiðara A. Nú streymir vatn niður úr leiðara A í leiðara B. Þegar
dæling er stöðvuð í vinnsluholum á sér stað niðurrennsli í þeim úr leiðara A í dýpri leiðara,
a.m.k. í þeim holum, sem hafa hitt á æðar bæði í grunnum og djúpum leiðurum.
6.2.2 Kæling
Vatn í vinnsluholum á Elliðaársvæði hefur kólnað um allt að 20 °C frá því að vinnsla hófst
fyrir rúmum 20 árum. Að meðaltali er kælingin um 10 °C á þessu tímabili. Þær holur, sem
mest hafa kólnað, liggja inni á miðju vinnslusvæðinu.
Lækkun á styrk uppleysts kísils og flúors og uppleyst súrefni í vatni úr vinnsluholum á
svæðinu benda til ákafs írennslis á köldu vatni í svæðið (mynd 13). Kælingin stafar ekki af því,
að innrennsli í borholur á vatni úr leiðara A hafi aukist tiltölulega miðað við heitara vatn úr
dýpri æðum (sjá mynd 14). írennslið í svæðið kemur vissulega úr leiðara A, sem er 40 °C