Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Side 129

Tœkniannáll 1998/99 127
Aukningin á árinu 1998 stafaði ekki síst af virkjanaframkvæmdum í tengslum við
byggingu orkufreks iðnaðar, byggingu álvers og framkvæmda við Hvalfjarðargöng. Einnig
jókst ijárfesting í fiskveiðum og fjárfesting í tækjum vegna fjarskipta auk þess sem vöxtur
var í byggingarstarfsemi.
Með breyttu viðhorfi og opnun íjármagnsmarkaða hefur fjármögnun fjárfestinga breyst
til muna. Hlutur erlendra aðila í íslensku atvinnulífi hefur aukist hratt á undanförnum árum.
Bæði álverið í Straumsvík og álverið á Grundartanga eru alfarið í eigu erlendra aðila og
meirihluti járnblendiverksmiðjunnar er nú í eiiendri eigu. Þá hafa erlend fyrirtæki íhugað
kaup á hlutum í nokkrum íslenskum fyrirtækjum og nokkur íslensk fyrirtæki eru skráð á
erlendum hlutabréfamörkuðum. Á sama tíma hafa íslensk fyrirtæki í æ ríkari mæli fjárfest í
fyrirtækjum erlendis. Fyrirtæki hafa fjárfest í dótturfyrirtækjum um heim allan og fjárfesting
Islendinga í erlendum hlutabréfum hefur aukist mjög hratt á allra síðustu árum.
Sjávarútvegur: Heildarafli landsmanna á árinu 1998 var 1.690 þúsund tonn samkvæmt
bráðabirgðatölum Fiskistofu. I tonnum talið dróst afli saman um 510 þúsund tonn frá árinu
1997, en þá nam aflinn 2.200 tonnum. Loðnu- og síldarafli dróst saman um 590 þúsund tonn
frá árinu áður en loðnuaflinn árið 1997 var sá mesti á einu ári á Islandsmiðum frá því þessar
veiðar hófust. Á föstu verði dróst heildaraflinn saman um 5,8%. Breyting á afla einstakra
tegunda var þó æði misjöfn.
Afli af fjarmiðum jókst að verðmæti á milli ára. Áætla má að samanlagt útflutnings-
verðmæti þessa afla hafi verið um 8 milljarðar króna samanborið við 7 milljarða á árinu
1997. Þessi fjárhæð er um 8% af verðmæti útflutningsframleiðslu sjávarafurða.
Á árinu 1998 lönduðu erlend fiskiskip 216 þúsund tonnum til vinnslu hér á landi saman-
borið við 107 þúsund tonn árið áður. Áætla má að íslensk fyrirtæki hafi ffamleitt úr þessu
hráefni verðmæti sem nemur 4 milljörðum króna eða sem svarar 4% af útflutningsfram-
leiðslu sjávarafurða á árinu 1998.
Á árinu 1998 var verðmæti útfluttra sjávarafurða 99,3 milljarðar króna og jókst um 6%
frá árinu 1997. Verðlag sjávarafurða hækkaði nokkru meira eða sem nemur 11,9% og því
telst magn útfluttra sjávarafúrða hafa minnkað um 5,3%.
Afkoma sjávarútvegs: Mikill og vaxandi munur hefur verið á hagnaði sjávarútvegs-
fyrirtækja af reglulegri starfsemi og hagnaði eftir að tekið hefur verið tillit til óreglulegra
tekna og gjalda. Munar þar mest um söluhagnað af sölu fastaljármuna, einkum skipa og
kvóta. Hagnaður af rekstri allra sjávarútvegsfyrirtækja í úrtakinu fyrir tekju- og eignarskatta
nam 6,1% af tekjum, hagnaður hreinna vinnslufyrirtækja 2,9%, hreinna útgerðarfyrirtækja
10,1% og blandaðra fyrirtækja 6,3% af tekjum.
Vinnumarkaður
Árið 1998 einkenndist af mikilli cftirspurn eftir vinnuafli og hefur atvinnuþátttakan ekki
verið meiri síðan 1990. Atvinnuleysið mældist 2,8% á árinu 1998 og hafði þá lækkað um 2,2
prósentustig frá árinu 1995 er það náði hámarki.
Atvinnuþátttaka og atvinna: í atvinnukönnun Hagstofunnar er atvinnuþátttaka skilgreind
þannig að sá sem vinnur meira en eina klukkustund í viðmiðunarvikunni telst þátttakandi,