Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Page 135
Tœkniannáll 1998/99 133
Fjármál sveitarfélaga: í áætlunum um fjármál sveitarfélaga er gert ráð fyrir að tekjuhalli
þeirra hafi orðið ríflega 3< milljarður króna á árinu 1998 sem er um 7% af tekjum þeirra. Til
samanburðar var tekjuhalli ársins 1997 um 3 milljarðar króna eða rúmlega 6% af tekjum.
Gert er ráð fyrir að ijárfesting sveitarfélaganna hafi numið nálægt 1 OVá milljarði króna á
árinu 1998 og verði um einum milljarði króna meiri en árið á undan og 3'A milljarði króna
meiri en árið 1996.
Með flutningi grunnskólans og fleiri verkefna frá ríki til sveitarfélaga hafa heildarútgjöld
sveitarfélaganna vaxið umtalsvert og er nú áætlað að þau hafi verið rúmlega 57 milljarðar
króna árið 1998 eða 9,7% af landsframleiðslu. Að sama skapi hafa tekjumar vaxið en þær
eru taldar nema ríflega 53 milljörðum króna á því ári. Umfang sveitarfélaga í búskap hins
opinbera mælist nú 28%.
Fjármál hins opinbera: Aætlanir benda til að tekjuafkoma hins bera í heild hafí verið
jákvæð um ríflega tvo milljarða króna á síðasta ári eða sem nemur 0,4% af landsframleiðslu.
Til samanburðar var tekjuafkoma ársins 1997 neikvæð um 100 milljónir króna. Jákvæð
tekjuafkoma í rekstri hins opinbera hefur ekki verið hér síðan árið 1984. Afkomubatinn
skýrist m.a. af mikilli raunaukningu tekna og auknum umsvifum í þjóðarbúskapnum. I
krónum talið hækkuðu tekjur hins opinbera um 22 milljarða króna áranna 1998 og 1997 og
útgjöldin um 20 milljarða króna en það svarar til 9!4% og 8'/2% raunaukningar miðað við
þróun neysluverðs.
Tekjur hins opinbera á árinu 1998 eru taldar hafa verið ríflega 215'A milljarður króna eða
sem nemur 36,9% af landsframleiðslu en það er heldur hærra hlutfall en árið á undan. Gert
er ráð fyrir að útgjöldin hafi verið rúmlega 213'/2 milljarður króna á síðasta ári eða 36,5% af
landsframleiðslu. Þetta er sama hlutfall og var árið 1997. Frá fyrri hluta þessa áratugar hafa
útgjöld hins opinbera minnkað sem hlutfall af landsframleiðslu. Hæst var þetta hlutfall
40,5% árið 1992.
Tekjuafgangurinn á árinu 1998 samsvarar um 0,4% af landsframleiðslu. Samneyslan
sem hlutfall af landsframleiðslu árið 1998 var 21!/%. Utgjöld eins og vaxtaútgjöld og
rekstrartilfærslur hafa farið lækkandi sem hlutfall af landsframleiðslu og sérstaklega útgjöld
til Ijárfestinga sem hafa dregist saman um þriðjung á undanfornum árum.
Hrein lánsfjárþörf opinberra aðila sem nær til ríkissjóðs, lánasjóða hins opinbera og
ríkisfyrirtækja er talin hafa verið neikvæð um ríflega einn milljarð króna á árinu 1998 eða
sem svarar til 0,3% af landsframleiðslu. Til samanburðar var lánsijárþörf þessara aðila
jákvæð um 3,3% af landsframleiðslu árið 1997. Hér hafa því orðið veruleg umskipti.
Greiðsluuppgjör ríkissjóðs sýnir að hrein lánsljárþörf hans hafí verið neikvæð um 16,3
milljarða króna á árinu 1998. Lánsljárþörf opinbera húsnæðiskerfisins er hins vegar veruleg
og sömuleiðis lánsfjárþörf opinberra fyrirtækja eins og Landsvirkjunar. Reiknað er með að
hrein lánsljárþörf þessara aðila hafí verið 15 milljarðar króna.
Heildarskuldir hins opinbera, þ.e. ríkis og sveitarfélaga, eru áætlaðar ríflega 276 milljarðar
króna í lok ársins 1998 sem er rúmlega 47% af landsframleiðslu, eða um 5!4 prósentustigi
lægra hlutfall af landsframleiðslu en árið á undan. Þá er reiknað með að hreinar skuldir þess
verði rúmlega 189 milljarðar króna eða 32,3% af landsframleiðslu. Erlend lán eru um
helmingur heildarskulda hins opinbera.