Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Page 233
Kynning fyrirtækja og stofnana 231
Jarðhitaleit á köldum svæðum
Arið 1998 var ákveðið að gera átak í jarðhitaleit á svonefnduni köldum svæðum. Var þetta
gert fyrir tilstyrk iðnaðarráðuneytis, Byggðastofnunar og Orkusjóðs.
í þessu verkefni beinist leitin að jarðhita nálægt þéttbýli þar sem ekki eru nein merki um
volgrur eða heitar laugar á yfirborði. Jarðhiti á lághitasvæðum landsins er bundinn við
sprungur í jarðskorpunni og leitar heita vatnið yllrborðs í opnum sprungum, sem gjarnan
fylgja göngum, misgengjum og þess háttar brotum, sem tengd eru brothreyfingum í jarð-
skorpunni. Reynsla síðustu ára hefur sýnt að jarðhiti getur leynst með brotum, þótt þau nái
ekki til yfirborðs.
Sú aðferð, sem mest er notuð við jarðhitaleit á köldum svæðum er borun grunnra
rannsóknarholna. Boraðar eru 60-100 metra djúpar holur og síðan mældur hiti á 2-5 metra
fresti niður eftir holunni. Með þessu fæst ákvörðun á hitastigli, sem gefur vísbendingar um
hitnun með dýpi undir yfirborði. Við slíka jarðhitaleit er gjarnan byrjað á því að bora holur
á víð og dreif um rannsóknarsvæðið til að þefa uppi háan hitastigul, sem sker sig vel úr. Ef
hitahámark fmnst er þétt með fleiri borholum til að kanna stefnu og stærð hitasvæðisins.
Einnig er segulmælingum beitt til að finna ganga eða misgengi, sem ekki sjást á yfirborði
og rýnt í niðurstöður skjálftamælinga, þar sem þær eru fyrir hendi, og geta gefið upplýsingar
um brothreyfingar í skorpunni.
Dæmi um góðan árangur slíkrar leitar eru frá Stykkishólmi og Arskógsströnd. Við
Stykkishólm fannst hitahámark með borunum um 4 km frá bænum. Jarðfræðiathuganir gáfu
vísbendingar um brotakerfi, sem síðar var borað í með góðum árangri. Hitaveita var stofnuð
1997 og er búist við að hún taki til starfa nú í ár. A Arskógsströnd fannst hitahámark með
borunum um miðja vegu á milli Hauganess og Árskógssands. Segulmælingar sýndu brota-
kerfi og skjálftarannsóknir bentu til brothreyfinga þar. Vinnsluhola gefur nægjanlegt vatn til
upphitunar í byggðinni og var hitaveita stofnuð þar á haustdögum 1998.
Á meðfýlgjandi korti er sýndur árangur af jarðhitaleit undanfarinna ára á svæðum þar
sem enginn sýnilegur jarðhiti er. Góður árangur, sem gaf nýtanlegt heitt vatn, fékkst víða. Á
nokkrum stöðum er forrannsókn fýrir djúpborun lokið og taldar líkur á góðum árangri; á
öðrum stöðum er rannsókn í gangi eða árangurslausri leit lokið.
♦
0 *o * Árangur afi lelt
o • ♦ ♦ • loit taogt komið, sasmilegar ötur á áraifigri
♦ o O Leit ekki lottlfi. óvíst um árangur
** * ÁrangurEtausri lelt lokifi
n o // VífiftltwrtiklO, en trog- lelöandi JarfihltaavsOi