Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Page 330
328 Árbók VFÍ/TFÍ1998/99
umhverfisröskun á hálendinu vegna fyrirhugaðra vatnsaflsvirkjana norðan Vatnajökuls. í
greininni er gerð tilraun til að bera umhverfisáhrif þessara tveggja valkosta saman á grund-
velli svonefndrar umhverfisgæðavísitölu.
Eitt aðalvandamál fyrirhugaðrar olíuvinnslu í Timan Pechora er flutningur á hráolíu
þaðan til olíuhreinsunarstöðva í Evrópu. Olíuleiðslur frá Rússlandi til Vestur-Evrópu liggja
um 1500 kílómetrum sunnar, sem kallar á sjóflutninga á hráolíunni til olíuhreinsunarstöðvar
svo hægt verði að koma olíuafurðunum á markað í Vestur Evrópu og hugsanlega til austur-
strandar Bandaríkjanna. Bæði af efnahagslegum og pólitískum ástæðum er talið óheppilegt
að byggja slíka hreinsunarstöð í Rússlandi sjálfú.
A árunum 1997 og 1998 fór fram forathugun á aðstöðu til að byggja olíuhreinsunarstöð
á Reyðarfirði, en rússneska fyrirtækið MDSeis í Moskvu stóð að þessari athugun í samvinnu
við íslenska aðila á vegum iðnaðarráðuneytisins. Meðal annars var Verkfræðistofunni
Línuhönnun í samstarfí við þýskt ráðgjafarfyrirtæki falið að rannsaka umhverfisáhrif slíkrar
stöðvar (Línuhönnun ehf. og TUV-Rheinland GmbH (1997)).
Nýlega hafa LUKOil og Gazprom, tvö stærstu orkufyrirtæki Rússlands, gert með sér
samkomulag um að flýta vinnslu á Timan Pechora-svæðinu og byggja olíuútskipunarhöfn
við Barentshafíð (Petroleum Report (1998)). Jafnframt eru þessir aðilar að huga að bygg-
ingu fyrstu olíuhreinsunarstöðvarinnar einhvers staðar við Norður-Atlantshaf. Áhugi þeirra
beinist því aftur að austurströnd Islands, en aðrir staðir svo sem Færeyjar og Irland koma
einnig til greina. Er nú verið að leita að stað fyrir sex milljón tonna olíuhreinsunarstöð, sem
yrði byggð í samvinnu við bandaríska fjárfesta og heimaaðila. Full vinnsla á Timan Pechora-
svæðinu mun krefjast mikillar afkastagetu olíuhreinsunarstöðva. Sem stendur er töluverð
umframgeta hjá vesturevrópskum olíuhreinsunarstöðvum og jafnvel verið að loka óhent-
ugum stöðvum (Krane (1999)). Heildarafkastageta olíuhreinsunarstöðva í heiminum hefur
ekki breyst mikið frá 1990 þótt eldri óhagkvæmum stöðvum hafi verið lokað og nýjar byggðar.
Þess vegna er talið líklegt að vinnsla olíu á Timan Pechora-svæðinu geti kallað á nokkrar
nýjar olíuhreinsunarstöðvar á Norður-Atlantshafi, einkum ef áætlanir um lagningu mikillar
olíuleiðslu til Ventspils í Lettlandi dragast úr hömlu (sjá mynd).
Nauðsynlegt landrými fyrir starfsemi olíuhreinsunarstöðvar af þeirri stærð sem hér um
ræðir er 50-60 ha. Þar af tekur hafnaraðstaðan bróðurpartinn eða um 40 ha. Nauðsynlegt er
að geta afgreitt tvö 50 þúsund tonna tankskip
samtímis, en eitt slíkt þarf um 400.000 m2
aðstöðu til snúnings og 15 metra dýpi.
Umhverfisáhrif vegna reksturs olíuhreins-
unarstöðvar eru margvísleg. Honum fylgir
töluverð loftmengun vegna losunar lífrænna
rokgjarnra gastegunda (VOC's), mikil losun
svonefndra gróðurhúsaloftegunda (C02, CO,
CH4), og minni losun af NOx, S02 og ryki.
Hreinsunarstöðin notar mikið vatn og sendir
frá sér mengaða frárennslisstrauma, sem þarf
að hreinsa rækilega áður en þeim er beint út í
náttúrulegan viðtaka. Menguð úrgangsefni og
olíumengaður jarðvegur eru meðal þeirra
umhverfisþátta, sem þarf að huga vel að.
Hugmynd að olíuleiðslu frá Timan Pechora
til Ventspils (BG International (1999)).