Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Page 339
Ritrýndar greinar 337
Það getur jafnvel verið erfiðara að ákvarða vogtölurnar kj. í mörgum tilvikum er sér-
fræðinganefndum falið að meta vogtölurnar og jafnvel gefa einkunnir fyrir hina mismunandi
umhverfisþætti. Sennilega gildir einu hvaða aðferð væri notuð. Niðurstaðan yrði alltaf
umdeild. Tölurnar sem voru valdar eru sýndar í töflu 4, þar sem umhverfisgæðavísitalan
fyrir báða valkosti er reiknuð. Niðurstaðan er áþekk í báðum tilvikum, þ.e. 4.3 (olíuhreins-
unarstöð) og 3,9 (álver með virkjunum).
Tafla 4 Umhverfisgœðavísitala fyrir olíuhreinsunarstöð og álver með virkjunum
Verkefni Landnotkun Gróðurhúsa- áhrif Mengunar- straumar Hætta á mengun sjávar Umhverfis- gæðavísitala EQI
ki u, k, U, k3 u3 k4 U4 3^^
Olíuhreinsunarstöð 0,3 8 0,2 3 0,1 5 0,4 2 4,3
Alver og virkjanir 0,3 1 0,2 2 0,1 4 0,4 7 3.9
Eins og taflan sýnir er ekki mikill munur á þessum tveimur verkefnum hvað heildar-
umhverfisáhrif varðar. Hins vegar er sá mikli munur að olíuhreinsunarstöðin þarfnast engra
virkjana og lætur hálendið ósnert.
Helstu niðurstöður
Olíuhreinsunarstöð sem byggð yrði á Norður-Atlantshafí (á íslandi, í Færeyjum eða annars
staðar) til að hreinsa olíu frá Timan Pechora mun án efa valda töluverðum umhverfisáhrifum
og hafa einhverja hættu á olíuslysum á sjó í för með sér. Þó má draga verulega úr þessari
áhættu með ströngum reglum og viðeigandi öryggiskerfi. Losun gróðurhúsalofttegunda er
töluverð og mun setja skuldbindingar íslands samkvæmt Kyoto-samkomulaginu í slæmt ljós
gagnvart alþjóðasamfélaginu. Önnur umhverfisáhrif virðast vera innan viðunandi marka.
Það er mikilvægt, að fram fari mjög ítarlegt mat á öllum umhverfisáhrifum til að kanna
hagkvæmni staðarvals og hvort áhrifin verði viðunandi. Einkum á þetta við hættu á mikilli
olíumengun sjávar vegna sjóflutninga á olíu.
Hægt er að halda þvi fram að hvorugur fjárfestingarkosturinn, þ.e. olíuhreinsunarstöð
eða álver með virkjunum, sé sérlega aðlaðandi út frá sjónarmiði þjóðar sent vill skapa sér þá
alþjóðlegu ímynd að hún búi í hreinu og ómenguðu landi. Ef hins vegar kemur til þess að
velja þurfi milli þessara tveggja valkosta virðist sem olíuhreinsunarstöðin hafi smávægilega
yfirburði hvað varðar umhverfisvísitöluna. Frá sjónarhóli þeirra sem vilja varðveita öræfin
norðan Vatnajökuls hefur olíuhreinsunarstöðin mikla yfirburði þar sem hún kallar ekki á
neinar virkjanir. Þannig má fresta öllum áformum um virkjun jökulsánna og gefa komandi
kynslóðum tækifæri til að taka þá ákvörðun síðar og Eyjabökkum yrði hlíft, að minnsta kosti
enn um smn.