Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Side 394
392 ÁrbókVFÍ/TFÍ 1998/99
Engar breytingar þurfti að gera í líkaninu á yfirfallskanti eða formi yfirfallsrennunnar.
Nokkrar breytingar voru gerðar á iðuþró eftir að líkanprófanir hófust og voru þær helstar að
blokkum í þrónni var fækkað og þær jafnframt stækkaðar. Einnig var settur 2 m hár enda-
veggur við neðri enda þróarinnar til að auka bakrennsli að þrýstistökki sem bætti
orkueyðingu þróarinnar verulega. Hliðarveggir voru færðir lítillega til við neðri endann en
stærð hennar hélst óbreytt.
Lokaorð
Vegna þess að yfirfallið á Vatnsfellsstíflu flokkast sem neyðaryfirfall var ákveðið að sleppa
sérstökum kostnaðarsömum aðgerðum s.s. loftun á rennsli fyrir þau fátíðu tilvik sem um er
að ræða og láta kostnaðarbestun ráða formhönnun mannvirkisins. Engu að síður hafa líkan-
tilraunir sýnt fram á að talsverð loftun á sér stað í efri hluta rennunnar og er það einungis til
bóta.
A það skal bent að rennslishegðun á yfirfallinu í líkaninu reyndist öllu betri en gert var
ráð fyrir og má því hugsa sér að yfirfallið verði notað samhliða botnrás eða í staðinn fyrir
hana í einhverjum tilvikum til framhjáveitu vatns í framtíðinni.
Líkantilraunir þær sem gerðar voru veittu mjög mikilvæga hjálp við að fínslípa endan-
legt form á rennslismannvirkjum Vatnsfellsstíflu auk þess sem mælingar voru gerðar á
ýmsum aflfræðilegum þáttum þeirra. Líkantilraunir af þessu tagi eru í dag hefðbundinn hluti
af verklagi við formhönnun rennslismannvirkja og eru til þess fallnar að varpa ljósi á
innbyrðis viðkvæmni (sensitivity analysis) í formi mannvirkis. Vitneskja um slíkt er ekki
síst mikilvæg í mannvirkjum þar sem þau fræðilegu verkfæri sem til ráðstöfunar eru gilda
einungis um einfoldustu tilvik.
Heimildir
[1] Vide, J.P.M, Axlor, J. & Viver, L., The design of converging overfall spillways, Hydropower and
Dams, November 1995.
[2] Visher, D.L. & Hager, W.H., Reduction of shock waves: a typology, Hydropower and Dams, July
1994.
[3] Yang, J., Vatnsfell, Hydropower Project, Iceland - Hydraulic model studies of flood discharge
structures, Vattenfall Utveckling AB, Fluid Engineering., July 1999.
[4] Zipparro, J.V. and Hasen, H.: Davis' Handbook of Applied Hydraulics (4th ed.), McGraw-Hill,
NY (1993).
[5] Singh, S. (ed.): Embankment Dams (James L. Sherard Contributions), ASCE, NY (1992).
[6] Cooke, J.B. and Sherard, J.L. (ed.): Concrete Face Rockfill Dams - Design, Construction and
Performance, ASCE, NY (1985).
[7] United States Department of the Interior - Bureau of Reclamation: Design ofSmall Dams, United
States Government Printing Office, Denver, CO (1987).