Bændablaðið - 09.08.2012, Qupperneq 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 9. ágúst 20126
LOKAORÐIN
Framtíð landbúnaðarins skiptir alla máli
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.600 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.300.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Tjörvi Bjarnason (ábm.) tjorvi@bondi.is – Sími: 563 0332 Blaðamenn: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is
Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Arnþór Gíslason augl@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið ehf.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Bændablaðið dreifir að þessu sinni
átta síðna aukablaði fyrir Hótel
Sögu sem unnið er í tilefni af 50
ára afmæli hótelsins. Mikið vatn
er runnið til sjávar síðan bændur
ákváðu að byggja hótel á Melunum
og velja skrifstofum samtaka bænda
þar stað. Ekki var framkvæmdin
óumdeild á sínum tíma og sitt
sýnist hverjum um það enn í dag
að samtök bænda skuli reka við-
líka fasteign og Bændahöllin er.
En hvaðan skyldi hugmyndin hafa
komið að byggja þetta stóra hús og
á hún dýpri rætur en í því að festa
fjármuni í steinsteypu og bjóða
bændum upp á gistingu þegar þeir
eru í höfuðstaðnum? Það rann upp
fyrir mér fyrir nokkrum árum á
ferðalagi í Kaupmannahöfn að lík-
lega er hluta skýringarinnar að finna
hjá frændum okkar Dönum. Þeirra
bændasamtök eru í einni virðuleg-
ustu byggingu Kaupmannahafnar,
hinni rúmlega níræðu Axelborg sem
í hugum margra er sterk táknmynd
fyrir landbúnaðinn. Ef til vill hafa
íslenskir bændur, fyrir rúmum 50
árum, viljað feta í fótspor danskra
og koma upp myndarlegu sloti á
Melunum - tákni um djörfung og
dug stéttarinnar.
Enn þann dag í dag er
Bændahöllin meðal stærstu bygg-
inga í Reykjavík. Þó komin séu
fleiri hótel og nýtískulegri þá hefur
Saga ennþá vinninginn á ýmsum
sviðum. Áratugalöng saga er verð-
mæti út af fyrir sig, samkeppnisfor-
skot sem fáir geta slegið við. Mikil
tækifæri leynast í aukinni tengingu
við íslenskan mat og ætti hótel í
eigu bænda að sýna frumkvæði í
þeim efnum. Það var m.a. gert í
vetur þegar haldnir voru „íslenskir
dagar“ í Grillinu. Væri ekki upplagt
að gestirnir, jafnt þeir sem gista og
snæða, gætu gengið að því sem vísu
að fá alltaf það besta sem íslenskur
landbúnaður hefur upp á að bjóða
hverju sinni? Þetta ættu afurðasölur
bænda að hafa í huga og kappkosta
að koma sínum vörum að á Grillinu
eða í Skrúði. Í þessu felast sameig-
inlegir hagsmunir sem bæði myndu
styrka ímynd okkar góðu vöru,
landbúnaðarins sem atvinnuvegs
og að sjálfsögðu hótelsins sjálfs.
Það er ærin ástæða til að óska
Hótel Sögu til hamingju með 50
ára afmælið og senda starfsfólki og
eigendum – öllum bændum lands-
ins – kveðjur í tilefni tímamótanna.
/TB
Mikil og vaxandi óánægja er
á meðal evrópskra bænda og
sérstaklega mjólkurframleiðanda.
Franskir bændur eru frægir fyrir
sín öflugu mótmæli sem eftir er
tekið. En nú breiðast mótmælin út
og kúabændur á Bretlandseyjum
hafa stofnað til öflugs átaks til að
vekja athygli á kjörum sínum.
Bændur í fleiri löndum hafa líka
mótmælt lækkandi mjólkurverði.
Athyglisvert er að skoða framgöngu
breskra bænda. Þeir fá í lið með sér
sterka stuðningshópa sem tala máli
bænda. Einföld og skýr skilaboð hafa
sterk áhrif, t.d. sláandi samanburður
á verði á gosi og drykkjarmjólk og
öðrum drykkjum. Vaxandi neysla
og eftirspurn eftir slíkum drykkjum
hefur gert framleiðendum þeirra
kleift að hækka verðið. Nú er svo
komið að verð á drykkjarmjólk
er mun lægra en á gosi og söfum.
Bændurnir hafa líka með mjög
skýrum hætti sýnt fram á hvernig
verslun og aðrir milliliðir hafa tekið
vaxandi hluta af söluverði mjólkur
til sín.
Mjólkurframleiðsla innan ESB
hefur aukist og er það í takti við
áform sambandsins um afnám
kvótakerfis í mjólkurframleiðslu.
Afurðaverð til bænda er í frjálsu
falli og margar spár eru dökkar um
þróun mála. Afleiðingin er sú að
verð til bænda stendur ekki undir
framleiðslukostnaði. Samt sem áður
lækkar verð til neytenda. Sama staða
var uppi í mjólkurmótmælunum árið
2010 þegar þúsundum lítra mjólkur
var hellt á torgið fyrir framan
höfuðstöðvar ESB.
Það er verðugt verkefni að
draga saman slíkar upplýsingar
hér. Sem dæmi er áhugavert að
skoða þróun á smásöluverði á
mjólkurvörum í samhengi við
ákvörðun Verðlagsnefndar búvöru
um verðlagningu á þeim vörum sem
hún verðleggur.
Matur kostar
Hér eru rakin dæmi um þær miklu
hræringar sem eru allt í kringum
okkur. Umræða um þróun mála í
matarframleiðslu heimsins teljum
við stundum að komi okkur lítt
við. Í það minnsta er því oftar en
ekki haldið fram að hægt sé að fá
ódýran mat til að flytja til Íslands.
Hér á landi er oft látið sem svo að
matur megi helst ekki kosta neitt og
að matarverð sé upphaf og endir á
öllum samanburði á lífskjörum. Við
bændur höfum oftar en ekki setið
undir sleggjudómum og verða þeir
ekki raktir frekar hér en til gamans
sögð lítil saga. Á fundi samtaka
danskra bænda átti undirritaður
samtal við stjórnarformann hjá
stórum kjötframleiðanda. Sá spurði
hvort Íslendingar flyttu inn kjöt til að
nota í mötuneytum fangelsa. Þegar
hann skýrði spurningu sínar nánar
sagði hann frá því að stundum kæmu
fyrirspurnir frá Íslandi um kaup á
kjöti og það væri aldrei spurt um
gæði, heldur aðeins óskað eftir að
kaupa það langódýrasta kjöt sem
hægt væri að fá. Því hafði sá ágæti
maður dregið slíka ályktun.
Það þarf ekki að fylgjast lengi
með erlendum fréttamiðlum til að
skynja miklar hreyfingar og þróun
í heiminum, aðra en þá sem hér á
landi er helst haldið fram. Ef fylgst
er með dagskrá á fundum helstu
þjóðarleiðtoga heimsins eins og G20
þá eru þessi mál þar á dagskrá og
einnig horfur í afkomu og efnahag
bænda. Flestum er ljóst að bændur
um allan heim bera of lítið úr býtum
fyrir sína vinnu. Stækkandi bú og
iðnvæddur landbúnaður er ekki
svarið. Það eru flestir sammála um
sem koma umræðunni um framtíð
matvælaframleiðslunnar kyrfilega
á dagskrá.
Á þessu sumri hafa enn birst
greinar um þær gríðarmiklu breyt-
ingar sem eru að verða í heiminum.
BRIC-löndin (Brasilía, Rússland,
Indland og Kína) hafa tekið stakka-
skiptum á liðnum áratugum. Þar er
uppgangur millistéttarinnar með
ólíkindum. Minnkandi fjölskyldur,
en lengri ævi eru dæmi um hvernig
þjóðfélögin þróast um leið og lífs-
kjör þar batna og hagur vænkast. Á
hverju ári færast milljónir manna frá
sárri fátækt og til betri lífskjara. Betri
lífskjör hjá þessum milljónaþjóðum
hafa gríðarleg áhrif.
Hér er reynt að varpa upp litlum
myndum af landbúnaði og horfum
í dag. Eina rétta svarið er að huga
að framtíð hans. Margt má hér í
samhengi ræða um stöðu íslenskra
bænda. Hið eina raunhæfa er að
horfa til langs tíma og vinna að
traustu starfsumhverfi fyrir íslenskan
landbúnað.
Í hvað fara peningarnir?
En er raunverulegur áhugi hér á
landi og skilningur á mikilvægi
sveitanna? Hvert hafa þeir fjármunir
farið sem sparaðir hafa verið á
undanförnum árum í framlögum
til sveitanna? Fjármunir sem áður
voru merktir því verkefni að lækka
matvælaverð. Á einum áratug má
áætla að raunlækkun þeirra framlaga
sé allt að 2 milljarðar króna á ári.
Hvert fóru þeir fjármunir? Ekki fóru
þeir til að „breikka“ landbúnaðinn,
efla byggð og búsetu í sveitum. Það
væri sannarlega margt með öðrum
hætti ef þeir fjármunir hefðu áfram
verið notaðir til verðugra verkefna.
/HB
Hótel Saga 50 ára
Bær ágústmánaðar hjá
Ferðaþjónustu bænda er Ensku
húsin við Langá. Ensku húsin eru
hús með sögu og sál, heimilislegt
andrúmsloft og mat úr héraði í fall-
egu umhverfi. Í Ensku húsunum
er gisting í boði í hinu aldargamla
fyrrum veiðihúsi við Langá, Ensku
húsunum og í Lambalækjarhúsi,
endurnýjuðu friðuðu húsi frá sama
tíma.
Samkvæmt viðskiptavinum og
starfsfólki Ferðaþjónustu bænda sýna
gestgjafar Ensku húsanna sannkallaða
íslenska bændagestrisni og leggja sig
fram við að skapa heimilislegt and-
rúmsloft. Mjög hefur verið vandað til
við að varðveita sögu hússins og að
endurskapa andrúmsloft fyrri tíma en
Ensku húsin hafa á undanförnum árum
verið endurbyggð í upprunalegum stíl
af hjónunum Stefáni Ólafssyni og
Ragnheiði Jóhannesdóttur. Gestgjafar
í dag eru af þriðju kynslóð verta í hús-
inu, þau Anna Dröfn Sigurjónsdóttir
og Hjörleifur Stefánsson.
Í eldhúsinu er framreiddur matur
úr hinu ferskasta sem völ er á og lögð
áhersla á hráefni úr héraði. Hjónin Anna
og Hjörleifur segja stolt frá veitingum
staðarins: ,,Við viljum gjarnan að gestir
og gangandi geti notið heimalagaðs
matar úr héraði og við leggjum áherslu
á ferskan fisk og lambakjötið heiman
af bæ, Brekkulambið. Það er ótrúlega
gefandi að geta boðið upp á lamb sem
maður hefur sjálfur komið á legg. Svo
er ávallt opið inn í eldhús hjá okkur og
við viljum gjarnan að gestir reki inn
nefið til að spjalla við kokkinn!“
Í Ensku húsunum er fólk í raun í
heimsókn hjá fjölskyldu og starfsfólki
í aldamótahúsum. Það er einstaklega
notalegt að sitja við kamínuna í setu-
stofunni á kvöldin og spjalla og virða
fyrir sér minjar um laxveiði liðinna ára.
„Þessa fínu stofu höfum við brúkað
til ýmissa uppákoma í gegnum tíðina,
fjölskyldumeðlimir hafa gift sig þar
inni, einhvern tímann brast þar á með
kaþólskri messu, og þar hefur verið
stiginn dans og haldnir tónleikar. Nú
í ágústmánuði eru reyndar fyrirhug-
aðir tónleikar af nettari sortinni í stof-
unni góðu þar sem fram munu koma
heimamenn og starfsfólk, auk þess sem
mögulegt er að þekktari andlit birtist,“
segir Hjörleifur.
,,Það eru auðvitað hrein forrétt-
indi að fá að koma að svona rekstri.
Stefán faðir minn ber veg og vanda
af uppbyggingunni hér, ég og aðrir í
fjölskyldunni höfum lagt þar hönd á
plóg. Móðir mín Ragnheiður byggði
upp reksturinn og eldhúsið af ótrú-
legum krafti, og konan mín Anna
Dröfn heldur um taumana í dag og
sér til að allt gangi hér eins og smurt.
Unga fólkið sem vinnur hjá okkur er
flest úr héraði, duglegt og kátt, og þetta
gæti varla verið mikið skemmtilegra.
Hver veit nema Kennard og afi gamli,
Jóhannes, hlúi svo að okkur hérna,“
segir Hjörleifur.
Saga Ensku húsanna er um margt
merkileg. Pétur Pétursson snikkari og
bóndi á Langárfossi byggði húsið sem
íbúðarhús fyrir sig og fjölskyldu sína
árið 1884, að því talið er. Var það á
þeim tíma eitthvert reisulegasta hús
í héraðinu og eitt hið fyrsta til íbúðar
byggt af timbri. Ensku húsin voru svo
allt frá því um aldamótin 1900 og fram
til ársins 1997 nýtt sem veiðihús fyrir
laxveiðimenn við Langá, eina bestu
laxveiðiá landsins. Á fyrri hluta þess
tímabils var húsið m.a. í eigu aðals-
manns af frægri skoskri ætt, Oran
Campell esq. og enskrar hefðarfrúar,
frú Kennard, og komu enskir veiði-
menn til veiða við ána. Var frúin talin
hin mesti skörungur og hafði heima-
fólk í vinnu við hús og á. Þannig fékk
húsið viðurnefnið „Ensku húsin“ af
hreinni virðingu við frúna. Á árum
seinni heimsstyrjaldarinnar féll húsið
aftur í hendur Íslendinga og frá árinu
1960 var það á höndum Jóhannesar
Guðmundssonar, bónda á Ánabrekku,
og síðar fjölskyldu hans að reka veiði-
húsið sem allt til ársins 1998 þjón-
aði ánni. Nú hefur hins vegar verið
byggt stærra hús til þeirra nota. Sögu
stangveiða við Langá er hins vegar að
finna í því húsi sem Pétur snikkari
á Langárfossi byggði árið 1884 og
gestir geta lesið úr sliti gólfborða og
heyrt af vörum húsráðenda.
Ensku húsin við Langá
– hús með óvenjulega sögu
BÆR MÁNAÐARINS – ÁGÚST 2012
Anna Dröfn Sigurjónsdóttir og Hjör-
leifur Stefánsson eru þriðja kynslóð
verta í Ensku húsunum.