Bændablaðið - 16.02.2012, Blaðsíða 4

Bændablaðið | fimmtudagur 16. febrúar 20124
Fréttir
Bændur á nær 50 lögbýlum hafa sent Bjargráðasjóði erindi vegna kaltjóns á síðasta ári:
Tuga milljóna tjón vegna kals í fyrra
Tjón vegna kals á síðasta ári varð
verulegt á Norður- og Austurlandi.
Nú þegar hafa Bjargráðasjóði bor-
ist umsóknir frá bændum á hátt
í 50 lögbýlum vegna tjónsins. Að
sögn Hildar Traustadóttur stjórn-
arformanns sjóðsins er tjónið, sem
umsóknir hafa þegar borist vegna,
metið á hátt í 80 milljónir króna.
Ekki er ólíklegt að sú upphæð
hækki enn frekar þar eð enn eru
að berast umsóknir um bætur.
Samkvæmt 8. grein laga um
Bjargráðasjóð er það hlutverk
almennrar deildar sjóðsins að veita
fjárhagsaðstoð vegna tiltekinna
tjóna af völdum náttúruhamfara.
Þar er m.a. tiltekið tjón vegna kals.
Í lögunum segir jafnframt að stjórn
sjóðsins leggi mat á hversu háar
bætur sé hægt að veita með tilliti
til fjárhags og stöðu sjóðsins hverju
sinni. Hildur segir að því miður sé
fjárhagsleg staða sjóðsins ekki með
þeim hætti að bændur geti búist við
að fá allt tjón sitt bætt, því fari fjarri.
Frestur til að skila umsókn vegna
kaltjóns á síðasta ári er til 31. mars
næstkomandi og segir Hildur að
þá verði tekin afstaða til þess hvað
sjóðurinn ráði við að greiða og verði
bændum greitt hlutfall af þeirri upp-
hæð í samræmi við tjón þeirra.
Mikil kalhætta á Norðausturlandi
Á milli 30 og 40 bæir lentu illa í kali
í fyrra á svæði Búgarðs, ráðgjafar-
þjónustu á Norðausturlandi. „Hér
var mikill snjór á sumum svæðum
lengi. Nú að undanförnu hefur hins
vegar verið mikil hláka en alls ekki
næg til að snjóinn taki upp. Þess
vegna gæti hafa blotnað niður úr
og svellað undir snjónum og staðan
því sums staðar verri nú, eftir hláku,
heldur en hún var fyrir,“ segir Ingvar
Björnsson, jarðræktarráðunautur hjá
Búgarði. Hann telur að ef illa fari í
vor muni sömu bændur verða fyrir
tjóni og þá.

Bændur venju fremur
brúnaþungir
Tjón af völdum kals getur verið mjög
mikið. „Mesta tjón sem við mátum í
fyrra voru á bilinu sex til sjö milljónir
króna og það segir sig sjálft að það er
þungur baggi fyrir einstaka bændur.
Bjargráðasjóður er eina verkfærið
til að bregðast við tjóni af þessu tagi
og því miður ræður sjóðurinn illa
við það þegar stór tjón verða,“ segir
Ingvar.
Brúnin er orðin nokkuð þung á
mörgum bændum, að mati Ingvars.
„Menn þurftu að hafa mikið fyrir því
að ná heyjum í sumar, margir hverjir,
og heyöflun gekk misjafnlega vel.
Það er ljóst að menn voru og eru
að gefa upp fyrningar. Það verður
mjög lítið afgangs í vor og ef vorið
verður erfitt munu menn þurfa að
leggja enn meira á sig, kaupa meiri
áburð, leigja tún og leggja út í enn
meiri kostnað. Það eru því dæmi um
að menn séu svartsýnir á framhaldið
og venju fremur þungir á brún.“
/fr
Búnaðarþing 2012 verður sett
sunnudaginn 26. febrúar næst-
komandi. Fjöldi mála liggur fyrir
þinginu í ár en ekki er ólíklegt að
eitt af fyrirferðarmestu málunum
verði tillaga um endurskipulagn-
ingu ráðgjafarþjónustu í landbún-
aði, sem unnið hefur verið að frá
síðasta búnaðarþingi. Hér á eftir
verður tæpt á nokkrum þeirra
mála sem liggja fyrir þinginu.
Stjórnsýsluúttekt á MAST
Ljóst er að frammistaða eftirlits-
stofnana hins opinbera er bændum
hugleikin en fjölmörg erindi bárust
sem lúta að þeim. Meðal annars
liggur fyrir þinginu mál þar sem farið
er fram á að stjórnvöld láti fara fram
stjórnsýsluúttekt á fyrirkomulagi og
stjórnsýslu opinberra stofnana sem
annast eftirlit með landbúnaði. Þá
er jafnframt lagt til í öðru erindi að
Matvælastofnun verði tekin til ítar-
legrar stjórnsýsluathugunar. Einnig
er lagt til að skorað verði á stjórnvöld
að breyta lögum um búfjárhald til að
hægt sé að bregðast við slæmri með-
ferð búfjár með markvissari hætti.
Jafna þarf raforkukostnað
Þá bárust þinginu fjölmörg mál varð-
andi orkuverð og dreifingu raforku,
líkt og á síðasta búnaðarþingi. Þar
er mismunandi raforkuverð til not-
enda eftir landsvæðum átalið harð-
lega og lækkun fjárveitinga til jöfn-
unar raforkukostnaðar sömuleiðis.
Meðal annars kemur fram í máli sem
Samband garðyrkjubænda sendir inn
að kanna eigi kosti þess að landið
allt verði gert að einu gjaldsvæði
þegar kemur að dreifingarkostnaði
rafmagns. Þá er og vakin athygli á
að hraða þurfi endurnýjun dreifikerfa
raforku í dreifbýli, m.a. með það að
markmiði að tryggja aðgengi að
þriggja fasa rafmagni.
Áhyggjur af dýralæknaþjónustu
Með breytingum á lögum um
dýralæknaþjónustu sem tóku gildi
í nóvember á síðasta ári var emb-
ættum héraðsdýralækna breytt á
þann veg að þeir starfa nú einungis
sem eftirlitsdýralæknar. Hefur breyt-
ingin vakið kurr meðal búfjáreigenda
sem telja að á sumum svæðum hafi
þjónusta skerst og vaktsvæði dýra-
lækna séu of stór til að hægt sé að
sinna bráðaþjónustu á þeim. Þessar
áhyggjur endurspeglast í erindum
til búnaðarþings en alls bárust sex
mál sem snúa að dýralæknaþjónustu.
Gerð er tillaga um að farið verði á
heildstæðan hátt yfir stöðu heil-
brigðisþjónustu við dýr á landinu
öllu og þeir agnúar sem upp hafi
komið eftir breytinguna sniðnir af.
Sú vinna er reyndar nú þegar hafin
af hálfu Bændasamtakanna. Þá eru í
erindunum ítrekað gerðar tillögur um
að bændum verði heimilt að eiga og
nota algengustu dýralyf til að bregð-
ast við í bráða- og neyðartilvikum.
Lagt til að ráðgjafarþjónusta
verði sameinuð
Ljóst er að á þinginu verður tekin
afstaða til mögulegra breytinga á
leiðbeiningaþjónustu í landbúnaði.
Hugsanleg endurskipulagning á
ráðgjafarþjónustunni hefur verið
til umræðu um allnokkurt skeið og
ályktaði Búnaðarþing 2011 að til-
laga að slíkri endurskipulagningu
skyldi unnin með það að markmiði
að tryggja sem jafnastan aðgang
bænda um allt land að þjónustunni.
Skipuð var milliþinganefnd sem
vann að málinu og var leitað til
dönsku ráðgjafarþjónustunnar um
vinnu að tillögu af þessu tagi. Ole
Kristensen ráðgjafi kom hingað til
lands í þrígang síðastliðið haust
og kortlagði ráðgjafarþjónustuna,
fundaði með ráðunautum og félags-
kjörnum fulltrúum bænda og gerði
tillögur að breytingum. Þau gögn
munu verða lögð til grundvallar
umræðu á komandi búnaðarþingi.
Samkvæmt tillögu milliþinga-
nefndarinnar verður ráðgjafar-
starfsemi búnaðarsambandanna og
Bændasamtakanna sameinuð með
það að markmiði að tryggja bændum
aðgang að sambærilegri ráðgjöf óháð
búsetu og að auka faglegan styrk ráð-
gjafarþjónustunnar.
Bændur nýti orkuna
Lagt er til að ýtt verði úr vör verk-
efni til að auka þekkingu og hæfni
í orkuframleiðslu úr lífrænum
hráefnum. Til þess þyrfti sameigin-
legt átak Bændasamtakanna og
opinberra stofnana, auk stuðnings
stjórnvalda. Eru Orkustofnun og
Landbúnaðarháskólinn sérstaklega
tilgreind sem samstarfsaðilar. Í til-
lögunum er bæði fjallað um sjálf-
bærni í orkumálum til húshitunar og
eins eldsneytisframleiðslu.
Jafningjafræðsla og fæðuöryggi
Eins og áður segir liggja fjöldamörg
mál fyrir þinginu til umræðu og
afgreiðslu. Meðal mála sem ekki
hefur verið tæpt á hér er tillaga um
að byggð verði upp veflæg jafningja-
fræðsla í landbúnaði, þar sem bænd-
ur geti miðlað reynslu sinni og þekk-
ingu varðandi búskap og búrekstur til
annarra bænda. Þá gera Landssamtök
sauðfjárbænda að tillögu sinni að
skorað verði á stjórnvöld að móta
stefnu um fæðuöryggi Íslands. Aldrei
hafi slík vinna verið unnin á heild-
stæðan hátt og brýnt sé að hún fari
fram. /fr
Fjöldi mála liggur fyrir Búnaðarþingi 2012:
Endurskipulagning ráðgjafar-
þjónustunnar í deiglunni
Bændur í Árneshreppi á Ströndum eru farnir að óttast kal í túnum í vor líkt og bændur víðar um land en þessi mynd
var tekin á Finnbogastöðum. Mikil svellalög eru á túnum og hafa verið það meira og minna frá því í haust, þá var
talsvert frost á nokkuð auða jörð,og nú í nýliðnum janúar hafa verið talsverðir blotar og fryst aftur á milli. Þar sem
snjó hefur tekið upp eru tún mjög svelluð og þar sem sýnist autt er talsvert svell í grasrótinni,enda hefur einungis
Ströndum. Myndir / Jón Guðbjörn Guðjónsson.
Þar sem tún virðast auð er allt svellað í grasrótinni.

Samkvæmt EES samningnum
voru á síðasta ári innleiddar
reglugerðir Evrópusambandsins
er varða vöktun á súnum (sjúk-
dómum sem berast milli manna og
dýra) í ákveðnum dýrategundum
og afurðum þeirra. Þessar reglu-
gerðir tóku gildi þann 1. nóvember
2011.
Matvælastofnun ber að gefa út
áætlun um varnir og viðbrögð við
tilteknum súnum.. Þann 6. febrúar
s.l. birti Matvælastofnun áætlun um
vöktun á salmonellu í alifuglum í
frumframleiðslu. Í þessari áætlun
kemur fram hvaða sýni skulu tekin
úr hverri alifuglategund og hvað
skuli gera ef salmonella greinist
í sýni. Þessi áætlun gildir einnig
fyrir vöktun á salmonellu í öllum
varphænsnahópum ef eggjum við-
komandi hóps er dreift til neytenda.
Allir sem halda alifugla eru hvatt-
ir til að kynna sér áætlunina og leið-
beiningar um sýnatökur á heimasíðu
Matvælastofnunar, http://www.mast.
is/flytileidir/dyraheilbrigdi/eftirlit/
alifuglaraekt.
Vöktun á salmonellu í alifuglum
Jón Bjarnason, þáverandi sjávarút-
vegs- og landbúnaðarráðherra við
setningu Búnaðarþings 2011.
Frá setningu Búnaðarþings 2011.