Bændablaðið - 16.02.2012, Blaðsíða 32

32 Bændablaðið | fimmtudagur 16. febrúar 2012
Lesendabás
Hringnum lokað
Umferðarlög á Íslandi eru frá-
brugðin mörgum öðrum lagabálk-
um að því leyti að margar laga-
greinar eru opnar og máli vísað
til ráðherra sem ákveður nánari
útfærslu með reglugerð. Frumvarp
til nýrra umferðarlaga hefur legið
frammi á Alþingi um alllangt skeið
en ekki verið afgreitt. Nú bregður
allt í einu svo við að innanríkis-
ráðuneytið gefur út nýja reglugerð
um ökunám og ökuskírteini, reglu-
gerð nr. 830/2011.
Ekki þarf mikla þjálfun í samlestri
texta til að átta sig á að reglugerðin
nýja tekur í veigamiklum atriðum
mið af hinu ósamþykkta frumvarpi
fremur en gildandi lögum, svo að
augljóst er að ráðuneytið fer hér langt
fram úr sjálfu sér.
Annars er skipulag þessara mála
þannig að reglugerðarvaldið er hjá
ráðuneytinu en faglega þekkingin
safnast saman hjá Umferðarstofu
sem er e.k. framlenging ráðuneyt-
isins með 50 starfsmönnum. Þetta
fyrirkomulag er mjög hagfellt fyrir
báða aðila. Það er nefnilega sama
hversu vitlausar ákvarðanir eru
teknar, þá eru svör Umferðarstofu
við gagnrýnum spurningum þau að
reglugerð segi að svona eigi hlutir
að vera en í ráðuneytinu er sagt að
sérfræðingarnir á Umferðarstofu
vilji hafa hlutina þannig og ef allt
um þrýtur benda hvorir tveggju á
ökukennara og félag þeirra.
Lítum nú á þrjú atriði í reglu-
gerðinni sem eru ýmist arfavitlaus
eða verulega íþyngjandi fyrir suma
ökunema án nokkurra sýnilegra raka.
Námsheimild
Nú má enginn hefja ökunám án
sérstakrar heimildar lögreglustjóra.
Mér skilst að hér sé komið til móts
við óskir eða kröfur einhverra ótil-
greindra ökukennara. Það liggur í
augum uppi að þessi hugmynd er
ótæk, eða megum við búast við því
að í framtíðinni verði sett reglugerð
sem krefjist leyfis lögreglustjóra
til að hefja nám í pípulögnum eða
fótsnyrtingu? Okkur þætti þetta ein-
kennilegt stjórnarfar ef við fréttum
af slíku frá einhverju fjarlægu landi.
Þrjár ástæður virðast geta hindrað
ökunám og próf; eitthvað skortir á
andlega eða líkamlega heilbrigði,
skilyrði um búsetu eða ríkisfang
eru ekki fyrir hendi og loks getur
neminn búið við dóm sem hindrar
ökupróf. Tiltölulega auðvelt er fyrir
ökukennara að sannreyna öll þessi
atriði. Ráði hann ekki við það ætti
hann að leita sér að annarri vinnu.
Upphaf ökunáms
Samkvæmt reglugerðinni má öku-
nemi ekki hefja bóklegt nám í öku-
skóla nema hann hafi tekið a.m.k.
einn verklegan tíma hjá ökukennara.
Þetta ákvæði er jafnvel enn fjarstæðu-
kenndara en reglan um námsheimild-
ina. Starfsmenn Umferðarstofu hafa
sumir hverjir verið haldnir þráhyggju
í þessa veru um nokkurt skeið. Þeir
hafa þó aldrei getað stutt mál sitt
neinum haldbærum eða skynsam-
legum rökum.
Ö – 3
Nú um nokkurt skeið hefur svoköll-
uðu Ö – 3 námskeiði verið bætt við
fyrri ökukennslu. Þetta er fimm
tíma námskeið, tvær kennslustundir
í svokölluðum skrikvagni þar sem
hver ökunemi ekur eina kennslustund
en er farþegi aðra og þrjár kennslu-
stundir í húsi þar sem námsefni öku-
skólans er rifjað upp en nú með miklu
fullkomnari búnaði en venjulegir
ökuskólar geta boðið.
Gæði þessa námskeiðs eru hafin
yfir gagnrýni en framkvæmdin hefur
að ýmsu leyti verið í skötulíki. Í upp-
hafi var boðið upp á þessa kennslu
á fjórum stöðum á landinu en í
reynd hafa þeir aðeins verið tveir,
báðir á Suðvesturhorninu. Líkur
benda til að hinn þriðji bætist við á
Miðnorðurlandi.
Grunnreglan er að allir ljúki þessu
námskeiði áður en akstursprófi er
lokið. Sumir ökunemar þurfa því
að takast langa ferð á hendur vegna
þessa náms.
Umferðarstofa hefur veitt sumum
ökunemum undanþágu frá námskeið-
inu gegn því að þeir ljúki því áður
en fullnaðarskírteini er gefið út, þ.e.
innan þriggja ára. Svo virðist sem
Umferðarstofa horfi hér til þess að
nemarnir eigi heima í am.k. 70 km
fjarlægð frá námskeiðsstað til að fá
undanþáguna.
Til að koma undanþágunum í
kerfið ákvað Umferðarstofa að nota
póstnúmerakerfið, sem hentar afar
illa í þessu viðfangi og er raunar
alveg ótækt, m.a. vegna stærðar
sumra póstnúmera. Þannig er nán-
ast allt dreifbýli í Árnessýslu í póst-
númeri 801. Af því leiðir að ökunemi
sem býr vestast á svæðinu er í u.þ.b.
50 km fjarlægð frá Reykjavík en
þeir sem eru nyrst og austast búa í
110 til 120 km fjarlægð, en hvorum
tveggja er synjað um undanþágu.
Þó tók steininn úr þegar sótt var um
undanþágu fyrir tvo nemendur sem
eiga heima efst í Biskupstungum
og fengu synjun með þeim rökum
að þeir ættu lögheimili á Selfossi.
Hér skortir eitthvað á skýrleika og
er harmsefni að Umferðarstofa geti
ekki gert greinarmun á lögheimili
og póstnúmeri. Gagnrýni á þessi
vinnubrögð Umferðarstofu er svo
svarað í reglugerðinni nýju með því
að fella niður allar undanþágur frá
1. mars n.k.
Þessi einkennilegu reglugerðar-
ákvæði sem hér hafa verið gerð að
umtalsefni skipta suma ökunema
harla litlu máli eða engu. Til þess að
svo sé þarf aðsetur lögreglustjóra,
heimili próftaka, kennslustaður Ö –
3 og prófstaður að vera einn og hinn
sami.
Lítum nú á hvernig fer ef þetta
fer ekki saman. Hugsum okkur
væntanlegan ökumann, köllum hann
Nonna og látum hann eiga heima á
Raufarhöfn. Áður en námið hefst
fær mamma hans frí úr vinnu og fer
með strákinn sinn til Húsavíkur til að
fá leyfi sýslumannsins til námsins.
Þangað eru u.þ.b. 150 km, 300 km
báðar leiðir. Hann getur þó ekki byrjað
strax, hann þarf að finna ökukennara
og taka einn ökutíma. Ökukennarann
finnur hann á Kópaskeri. Nú getur
hann hafið bóklegt nám og þá bregð-
ur svo við að hann getur lokið því
í fjarnámi því að svo einkennilega
vill til að þrátt fyrir þvergirðingshátt
og tortryggni sem einkenna störf
Umferðarstofu hefur hún veitt einum
ökuskóla heimild til fjarkennslu.
Nú lærir Nonni 12 bóklega tíma
og 10 verklega og þá er komið að
því að fá æfingaleyfi. Mamma tekur
sér frí úr vinnu, mæðginin skreppa
til Húsavíkur, 300 km. Þegar líður að
prófi þarf að huga að Ö – 3, mamma
tekur sér frí úr vinnu, mæðginin fara
til Akureyrar, 250 km hvora leið, alls
500 km. Svo er það prófið, farið til
Húsavíkur, 300 km.
Þegar upp er staðið hefur mamm-
an lokið hringveginum, 1400 km,
og sleppt einni vinnuviku. Er þetta
ekki einum of mikill akstur, sem
að verulegu leyti er til að uppfylla
illa ígrunduð reglugerðarákvæði
sem sum hver standast tæpast lög.
Auðvitað má benda á að komast megi
hjá hluta af þessum akstri með því að
senda pappíra fram og aftur í pósti en
engu að síður stendur alltaf eftir allt
of mikil mismunun vegna búsetu og
það sem verst er, að engin haldbær
rök finnast fyrir því að þetta þurfi að
vera svona.
Hreinn Ragnarsson ökukennari,
Laugarvatni.
Frá því að ný reglugerð um
dýralæknaþjónustu tók gildi
hefur víða á landinu verið hávær
umræða um að búfjáreigendur
fái ekki viðunandi þjónustu á
meðan eftirlitið er stóraukið og
jafnvel meiri þungi settur í eftir-
litshlutann en þjónustu við dýra-
eigendur.
Ástæða er til að hafa áhyggjur
af bæði velferð dýra í dreifbýli
og álagi sem þessi óvissa skapar
bændum. Vaktsvæði eru í mörgum
tilfellum svo stór og erfið yfirferðar
að ekki er einum dýralækni mögu-
legt að sinna þeim eins og gert er
ráð fyrir í reglugerðinni.
Sem dæmi má nefna að á þjón-
ustusvæði sex gæti dýralæknir sem
er á vakt þurft að fara frá Vopnafirði
á Norðfjörð yfir þrjá fjallvegi,
sem oft eru erfiðir yfirferðar, eða
að dýralæknir sem staðsettur er á
Héraði þurfi að fara í vitjun bæði
á Vopnafjörð og Seyðisfjörð eða
Borgarfjörð sama dag. Þessi staða
er uppi víðar á landinu og getur
ekki talist ásættanleg, hvorki fyrir
bóndann né dýralækninn.
Ríkisvaldið tók að sér að tryggja
nauðsynlega almenna dýralækna-
þjónustu til að tryggja dýravel-
ferð í landinu. Þar hefur verið
skorið niður, ekki eru alls staðar
sólarhringsvaktir heldur einungis
bakvakt og hefur verið mjög erfitt
að nálgast þau númer sem hringja
á í, en auðvelt ætti að vera að
lagfæra það ef vilji er fyrir hendi.
Svæðunum hefur einnig verið
fækkað. Þau eru orðin það stór
að dýralæknar sem voru starfandi
á sumum svæðunum treystu sér
hreinlega ekki til að standa þessar
vaktir eða taka þjónustuna að sér.
Þá voru kröfurnar sem settar voru
í þjónustusamningunum þannig
að miklar skyldur voru settar á
dýralæknana og kusu því sumir
að skrifa ekki undir.
Ljóst má vera að erfitt er að reka
dýralæknisþjónustu á dreifbýlustu
svæðunum á markaðslegum for-
sendum, en reyna verður að tryggja
manneskjulegra umhverfi fyrir þá
sem þarna vinna þannig að mögu-
legt sé fyrir dýralækna að koma til
starfa á þessum dreifbýlli svæðum.
Tryggja þarf þjónustuna og skapa
bændum á þessum svæðum öryggi
í starfi, því fátt er eins slítandi og
að vera með mikið veika skepnu
og ná ekki í dýralækni eða vita að
það tekur langan tíma fyrir hann að
komast á svæðið.
Hvorki ráðuneytið né
Matvælastofnun virðast hafa getað
tekið á vandamálinu og þessar
stofnanir hafa vísað hver á aðra
þegar bændur og dýraeigendur
hafa haft samband við þær. Þetta
er nokkuð sem verður að laga.
Því hlýtur það að vera krafa
bænda og dýraeigenda að
Matvælastofnun, sem á að fara
með þessi mál, taki til endurskoð-
unar dýralæknaþjónustu í dreifbýli
og reyni að lagfæra þá annmarka
sem komið hafa fram eftir að ný
reglugerð kom til framkvæmda
þann 1. nóvember síðastliðinn. Og
einnig að nú þegar verði tryggð
dýralæknaþjónusta á þeim svæðum
þar sem enginn dýralæknir sótti
um og ekki hafa náðst samningar.
Til umhugsunar: Það mætti
skoða möguleika á því að bændur
geti gert samning við sinn dýra-
lækni um að hafa neyðarlager af
lyfjum við hendina sem þeir geti
gripið til, fyrir gripi sem þurfa
bráðameðferð, að höfðu samráði
við dýralækni sem myndi þá skrá
lyfjagjöfina á viðkomandi grip.
Og að lokum vil ég óska lands-
mönnum öllum gleðilegs árs og
friðar.
Jóhann Gísli Jóhannson,
Breiðavaði
Af dýralæknaþjónustu á þorra
„Nú má enginn hefja öku-
nám án sérstakrar heim-
ildar lögreglustjóra. Mér
skilst að hér sé komið til
móts við óskir eða kröfur
einhverra ótilgreindra
ökukennara. Það liggur í
augum uppi að þessi hug-
mynd er ótæk..."
„Hugsum okkur væntanlegan ökumann, köllum hann Nonna og látum hann eiga heima á Raufarhöfn. Áður en námið
Þangað eru u.þ.b. 150 km, 300 km báðar leiðir." Mynd / HKr.
Síðan sala á rafmagni var aðskil-
in frá dreifingu hefur kostn-
aður vegna raforkudreifingar í
dreifbýli aukist til mikilla muna,
mun meira en í þéttbýli. Sá
munur nemur nú 2,10-2,50 kr/
kwh m/25,5% vsk. samkvæmt
verðskrá Rarik, eftir að styrkur
ríkisins uppá 0,55 kr/kwh hefur
verið tekinn inn í. Þar að auki er
svokallað fastagjald u.þ.b 40%
hærra í dreifbýlinu samkvæmt
sömu verðskrá.
Þessi mismunur skekkir sam-
keppnishæfni fyrirtækja í dreif-
býli. Rafmagnið er ein af grunn-
þörfum samfélagsins, óháð búsetu.
Veltum fyrir okkur þessu óréttlæti,
því hér er um verulega miklar fjár-
hæðir að ræða. Hvað rök liggja að
baki þessari verðlagningu?
Raforkunni er dreift út um
landið af Landsneti. RARIK
kaupir orkuna við aðveitustöð,
en slíkar stöðvar eru oft stað-
settar í dreifbýli og á bújörðum.
Getur verið sanngirni að ábúendur
bújarða í næsta nágrenni aðveitu-
stöðvarinnar borgi hærra gjald en
íbúar þéttbýlis sem stendur fjarri
henni? Einnig má spyrja sig að
því hvort menn telji það réttlæti
að þeir bóndabæir sem standa í
nágrenni virkjana borgi hærra
gjald en fyrirtæki í þéttbýli, sem
standa fjær þeim. Rétt er að minna
á að raflínur liggja víðast hvar
um eignarlönd bænda, sem nú
greiða hæst gjald fyrir dreifingu
á orkunni. Flutningskostnaður
á raforku hefur hækkað langt
umfram flutningskostnað á ýmsum
öðrum rekstrarvörum. Ennfremur
er mikill ójöfnuður fólginn í þeim
aðstöðumun sem íbúar og fyrir-
tæki á köldum svæðum búa við í
samanburði við íbúa og fyrirtæki
þar sem heitt vatn hefur fundist.
Hér er þörf á leiðréttingu, auknu
átaki til jarðhitaleitar eða leit að
nýjum og hagkvæmari orkugjöfum
með það að markmiði að lækka
orkukostnað íbúa og fyrirtækja þar
sem orkukostnaður er kominn yfir
þolmörkin. Sveitarstjórnir, Alþingi
og ríkisstjórn hljóta að taka þetta
upp á sína arma enda um mikið
hagsmunamál landsbyggðarinnar
að ræða og ekki síst fyrirtækja í
sveitum landsins.
Úrbóta er þörf. Öllum hlýtur
að vera ljóst að þessum mismun
verður að eyða svo allir greiði
sama verð fyrir dreifinguna. Það
er mikill miskilningur að halda að
rafmagnið verði til í þéttbýlinu.
Á fundi ríkisstjórnarinnar sem
haldinn var á Ísafirði 5. apríl 2011
var fjallað um húshitunarkostnað
á köldum svæðum. Í framhaldi af
þeim fundi var skipaður starfshóp-
ur sem hefur gert tillögu til úrbóta
til að jafna húshitunarkostnað á
köldum svæðum. Hann gerir til-
lögur um að tekið verði á dreifing-
arþættinum varðandi húshitunina
en ekki á allri raforkudreifingunni,
enda átti umræddur starfshópur
fyrst og fremst að fjalla um leiðir
til lækkunar á húshitunarkostnaði.
Nauðsynlegt er að taka á dreifing-
arþættinum í heildarraforkuverði
í dreifbýlinu.
Að lokum vil ég skora á
Bændasamtökin, sveitarstjórnir
og þingmenn að vinna að þessu
máli þannig að verð á raforku-
dreifingu í dreifbýli lækki til sam-
ræmis við það sem er í þéttbýli.
Eiríkur Egilsson
Mismunandi dreifingarkostnaður raforku