Fréttablaðið - 28.04.2012, Blaðsíða 26

28. apríl 2012 LAUGARDAGUR26
J
ón Lárusson var fyrstur
til að tilkynna um fram-
boð sitt til forseta Íslands,
en það gerði hann áður en
Ólafur Ragnar Grímsson,
sitjandi forseti, hafði til-
kynnt að hann gæfi eftir
allt saman kost á sér
áfram. Tímaforskotið virðist
ekki skila sér í atkvæðum, í það
minnsta ekki samkvæmt skoð-
anakönnunum, þar sem hann
mælist með innan við eins pró-
sents fylgi. Það, segir Jón, er
vegna þess að hann tilheyrir ekki
höfðingjaveldinu og hefur hvorki
kosningavélar né peningavald
að baki sér. „Fyrir mig er þetta
eins og að horfa á eftir Formúlu
1 kappakstursbíl og koma á þrí-
hjólinu í humátt á eftir,“ segir
Jón með bros á vör. Hann gerir
sér grein fyrir því að staða hans
er ekki sterk, en hann hefur enn
trú á því að hann hafi möguleika
á að ná kjöri, fái hann tækifæri
til að kynna þau mál sem hann
stendur fyrir. „Ég tel mig vita
hvað það var sem gerðist hér,
sem olli hruninu, og ég þekki
leiðirnar út úr því. Það er skylda
mín að bjóða fólki möguleikann
á að kjósa um það hvort það vilji
skoða mína lausn á stöðunni.“
Beðinn um að útskýra það í
stuttu máli hvað hann telji hafa
orsakað hrunið nefnir hann fyrst
og fremst tvo þætti. „Í fyrsta lagi
er þetta spurning um hvernig við
túlkum lýðræðið og hvaða mögu-
leika við höfum í samfélaginu
sem við búum í. Í öðru lagi var
það kerfisvillan, sem er fólgin í
fjármálakerfinu.“ Hvoru tveggja
vill hann kollvarpa.
„Við verðum að taka
þessa tvo þætti til
endurskoðunar. Ef
við gerum það ekki
verður engin fram-
för okkur til heilla.
Þá verður samfélagið
áfram sniðið að hinum
ráðandi stéttum.“
Forsetinn á að ráða
Samkvæmt ski ln-
ingi Jóns á stjórnar-
skrá Íslands ber for-
setanum að halda
um stjórnartaumana
í landinu. Hann sé
með réttu yfirmaður
forsætisráðherra og
eigi því að ráða för.
„Í 13. grein stjórnar-
skrárinnar segir:
Forsetinn lætur for-
sætisráðherra fram-
kvæma vald sitt. Þar
segir ekki: Forsetinn
afsalar sér valdi sínu til forsætis-
ráðherra. Stjórnarskráin sem við
tókum upp árið 1944 hefur alltaf
verið troðin ofan í svaðið. Því er
haldið fram að þetta sé stjórnar-
skrá hönnuð fyrir konung og
hún eigi ekki við um lýðræði.
Það er rangt. Sá sem bjó hana
til var danskur lýðræðissinni.
Hann horfði til norsku stjórnar-
skrárinnar, sem miðaðist við
þær bandarísku og
frönsku, sem voru
forsetastjórnarskrár.
Þar er grunntónninn
að almenningur eigi
alltaf að ráða.
Í Danmörku velur
þingið ríkisstjórn,
vegna þess að þing-
kosningar eru eini
lýðræðislegi mögu-
leiki fólks til að koma
að sínum skoðunum.
En stjórnarskráin
okkar byggir á hug-
myndum Montesquieu
u m þr ísk ipt i ng u
ríkis valdsins; fram-
kvæmdavaldið,
dóms valdið og lög-
gjafarvaldið. En höfð-
ingjavaldið er búið
að túlka frá okkur
stjórnarskrána. For-
setinn á að taka yfir
framkvæmda valdið.
Það ber honum að
gera, samkvæmt stjórnarskrá.
Það er ekki lýðræði að forsætis-
ráðherra hafi valdið yfir fram-
kvæmdavaldinu og löggjafar-
valdinu. Þingið er valdalaust,
Stjórnar-
skráin sem
við tókum
upp árið 1944
hefur alltaf
verið troðin
ofan í svaðið.
Framkvæmdavaldið er forsetans
Forsetaframbjóðandinn Jón Lárusson upplifir kosningabaráttuna eins og hann hjóli á þríhjóli á eftir hinum, sem bruni áfram
á Formúlu 1 kappakstursbíl. Hann segir Hólmfríði Helgu Sigurðardóttur að hann gefist ekki upp, jafnvel þó hann lifi við háð og
spott. Það skipti hann engu máli ef almenningur fái tækifæri til að kynna sér hugmyndir hans um breytt þjóðfélagsskipulag.
JÓN LÁRUSSON FORSETAFRAMBJÓÐANDI Hann telur illa komið fyrir lýðræðinu ef venjulegir menn, sem eigi ekki fast sæti við háborð höfðingjanna, fái engan hljómgrunn í opinberri umræðu ef þeir gera tilkall til
forsetaembættisins. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Jón Lárusson fæddist í Reykjavík árið 1965. Hann er sonur Lárusar Jóns-
sonar, sjálfstæðs atvinnurekanda, og Sonju Eiríksdóttur, skrifstofustjóra í
Samkeppniseftirlitinu. Hann er kvæntur Söndru Vachon leikskólakennara
og eiga þau þrjú börn á aldrinum eins til 15 ára. Þau eru búsett á Selfossi.
Jón lauk námi úr Lögregluskóla ríkisins árið 1997 og BA-prófi í sagnfræði
frá Háskóla Íslands árið 1998. Þá er hann með löggildingarpróf til afleiðu-
viðskipta frá Bandaríkjunum. Jón talar þrjú tungumál auk íslensku – ensku,
frönsku og dönsku. Hann gegnir stöðu rannsóknarlögreglumanns í fjár-
munabrotadeild lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu.
JÓN LÁRUSSON Í HNOTSKORN
því það gerir aldrei neitt annað
en það sem meirihlutinn vill.
Við eigum að virkja þann þátt
stjórnar skrárinnar, að forsetinn
skipi þá einstaklinga sem hann
telur hæfasta til þess að sinna
ríkisstjórninni.“
Tveir öryggisventlar
En er ekki hætt við að for setinn
fái óhófleg völd með þessu móti,
verði jafnvel alráður? „Nei,
það sem er svo fallegt í þessari
stjórnarskrá er að forsetinn
getur ekkert gert nema þingið
samþykki það og þingið getur
ekkert gert nema forsetinn sam-
þykki það. Við vitum öll hver 26.
greinin er, sem Ólafur Ragnar
beitti fyrst 2004 og svo aftur
í Icesave-deilunni. 26. greinin
er öryggisventill forsetans, til
að stoppa Alþingi ef það ætlar
fram úr sér. En 11. greinin segir
að Alþingi geti rekið forsetann.
Það er öryggisventillinn á verk
forsetans. Þess vegna getur for-
setinn aldrei orðið einræðis-
herra, því fyrr myndi Alþingi
stoppa hann af.“
Enn vantar undirskriftir
Jón hefur ekki enn þá safnað lág-
marksfjölda undirskrifta sem
hann þarf til að framboð hans
verði gilt. „Ég hef enga maskínu
á bak við mig. En á heimasíðunni
minni er hægt að nálgast eyðu-
blöð sem fólk getur skrifað undir
og sent mér til baka. Enn betra
væri ef fólk myndi aðstoða mig
við að ná þessu. Nafnið mitt á
að vera á kjörseðlinum, því við
almenningur eigum að fá að vera
með í ráðum þegar ákveðið eru
hvaða kostir eru í boði. Við eigum
ekki að láta elítuna velja fyrir
okkur.“