Fréttablaðið - 23.08.2012, Blaðsíða 11

Öllum lausnum hafnað
Inn í þetta blandast svo tregða
sænskra stjórnvalda til að fallast
á allar tillögur frá Assange, sem
af hálfu hans hefðu getað leyst úr
þessu máli fyrir löngu.
Svíar hafi til dæmis aldrei vilj-
að þiggja boð hans um að fara til
bresku lögreglunnar eða í sænska
sendiráðið í London þar sem hann
gæti gefið skýrslu með aðstoð vef-
myndavélar.
„Þessu var hafnað og sagt að það
væri ekki heimild fyrir því, sem
aftur á móti er alrangt og stenst
engan veginn,“ segir Kristinn. „Til
er Evrópusamningur sem kveður
á um gagnkvæma aðstoð við rann-
sókn sakamála af þessu tagi. En
nei, það var bara haldið fast við
kröfuna um að hann kæmi til Sví-
þjóðar.“
Einnig hafi Svíar aldrei fengist
til að semja um það hvaða meðferð
Assange fengi þegar hann kæmi
til Stokkhólms. „Saksóknari lýsir
því yfir að hann yrði strax settur
í gæsluvarðhald og lokaður inni í
fangelsi á meðan málið er afgreitt,
og það án þess að vísað sé til neinna
rannsóknarhagsmuna, enda gefur
auga leið að þeir eru engir í svona
rannsókn. Og á þessu hefur staðið.“
Engin loforð gefin
Ekki síður standi á því að Svíar hafi
aldrei viljað gefa nein loforð um að
Assange verði ekki framseldur til
Bandaríkjanna.
„Það er undarlegt að sænsk
stjórnvöld hafi ekki getað gefið
loforð um að hann verði ekki fram-
seldur áfram til Bandaríkjanna á
grundvelli starfa hans sem blaða-
maður og útgefandi fyrir Wiki-
leaks,“ segir Kristinn. „Carl Bildt
lætur hafa eftir sér í viðtölum að
það sé ekki hægt að gera slíkt, en
það er bara della. Stenst ekki nána
skoðun.“
Kristinn bendir á að það er fram-
kvæmdavaldið í Svíþjóð sem tekur
á móti slíkri beiðni, nefnilega dóms-
málaráðuneytið, og tekur ákvörðun
um það hvernig farið er með slíkar
framsalsbeiðnir í samráði við ríkis-
saksóknara. Slík mál þurfa ekki að
fara fyrir dómstóla í Svíþjóð nema
dómsmálaráðuneytið taki ákvörðun
um framsal og viðkomandi sé ósátt-
ur við þá niðurstöðu.
„Þetta er því einfaldlega rangt
hjá utanríkisráðherranum og
makalaust alveg að hann skuli láta
slíkt frá sér fara. Þetta hefur allt
vakið eðlilegar grunsemdir.“
Varnaglar engu að síður
Sænska utanríkisráðuneytið hefur
að vísu lýst því yfir að Assange
verði ekki framseldur til Banda-
ríkjanna ef hætta er á því að hann
eigi þar yfir höfði sér dauðarefs-
ingu.
„Við munum aldrei framselja ein-
stakling sem á yfir höfði sér dauða-
refsingu,“ sagði Cecilia Riddselius,
yfirmaður í sænska utanríkisráðu-
neytinu, í viðtali við þýska dagblað-
ið Frankfurter Rundschau fyrr í
vikunni. Ástæðan er sú að sænsk
framsalslög heimila ekki framsal
til landa þar sem hætta er á dauða-
refsingu fyrir það brot, sem fram-
sals er krafist vegna.
„Það er rétt,“ segir Kristinn, „og
er vissulega töluverð vörn í því, en
á móti spilar að það er áfram mögu-
leiki á ævilöngu fangelsi. Og svo
er spurning hvaða tilraunir verða
gerðar til að setja saman einhvern
ákærupakka sem væri með vísan
í eitthvað annað en njósnalöggjöf-
ina frá 1917. Það hafa verið nefndir
ýmsir möguleikar í því.“
Kristinn segist hins vegar ekki
hafa haft vitneskju um það fyrr
en nú í vikunni að Svíar gætu ekki
framselt Assange nema með sam-
þykki Breta og málið þyrfti þá að
fara aftur í gegnum breska réttar-
kerfið.
„Þessu hefur verið haldið fram
en ég þekki það ekki í smáatriðum
hvernig það ferli yrði,“ segir Krist-
inn. Hins vegar segir hann að það
gæti óneitanlega breytt einhverju,
ef rétt reynist.
„Það væri náttúrlega ekki verra
að hafa þá einhverja yfirlýsingu frá
bresku stjórninni um að þeir sam-
þykktu slíkt.“
KRISTINN HRAFNSSON Talsmaður Wikileaks segir framgöngu Svía hafa verið undarlega. NORDICPHOTOS/AFP
Sænski lögfræðingurinn Mark Klamberg, sem kennir alþjóðarétt við Stokk-
hólmsháskóla, hefur skoðað réttarstöðu Assange á bloggsíðu sinni, og segir
að þrennt standi í vegi fyrir framsali hans frá Svíþjóð til Bandaríkjanna.
Í fyrsta lagi hefur Mannréttindadómstóll Evrópu kveðið upp þann úrskurð
að ríki sem á aðild að Mannréttindasáttmála Evrópu geti gerst brotlegt við
þann sáttmála ef það framselur einstakling til lands, þar sem hann gæti átt
yfir höfði sér dauðarefsingu, en það er einmitt dauðarefsing sem er lögð við
alvarlegustu brotunum gegn njósnalöggjöf Bandaríkjanna.
Í öðru lagi væri ekki hægt að framselja Assange frá Svíþjóð til Bandaríkj-
anna nema með samþykki Bretlands. Annað væri brot gegn framsalsreglum
Evrópusambandsins. Samkvæmt þessu væri Assange í raun jafn öruggur í
Svíþjóð og í Bretlandi, því framsalskrafa frá Bandaríkjunum þyrfti hvort eð
er að ganga alla leið í gegnum breska réttarkerfið, eftir að hafa farið fyrst í
gegnum sænska réttarkerfið.
Í þriðja lagi heimilar framsalssamningur milli Svíþjóðar og Bandaríkjanna
ekki framsal ef meint brot er eingöngu hernaðarlegs eða pólitísks eðlis.
Samkvæmt sænsku réttarfari teljast njósnir, sá glæpur sem talið er að
Bandaríkin myndu helst reyna að ákæra Assange fyrir, til pólitískra afbrota.
Klamberg segir það fræðilega mögulegt að Bandaríkin ákæri Assange fyrir
eitthvað annað en njósnir, einhver afbrot sem teldust ópólitísk. Einnig væri
hugsanlegt að Bandaríkin gæfu einhverja yfirlýsingu um að Assange ætti
ekki dauðarefsingu yfir höfði sér.
„Gæti Svíþjóð framselt Assange ef þetta væri tilvikið?“ spyr Klamberg, og
heldur áfram: „Svarið er já, að því tilskyldu að Bretland samþykki einnig, en
ég á mjög erfitt með að sjá hvers konar ópólitísk afbrot það gætu verið.“
Varnaglar sænska réttarkerfisins
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is
jl
.i
s
landsbankinn.is 410 4000Landsbankinn