Fréttablaðið - 23.08.2012, Blaðsíða 24

24 23. ágúst 2012 FIMMTUDAGUR
Ferðamönnum til Íslands fjölg-ar stöðugt og ef fer sem horfir
getum við átt von á því að innan
fárra ára heimsæki yfir milljón
manns landið á ári hverju. Þetta
er staðreynd sem þarf að bregð-
ast við.
Um aldamótin 1900 voru fisk-
veiðar á Íslandi í svipuðum spor-
um og ferðaþjónustan er nú.
Nægur fiskur í sjónum en flotinn
ófullkominn og hafði ekki burði
til að sækja á dýpri mið. Fyrsti
íslenski togarinn, Jón forseti, var
smíðaður 1907 en þá voru engar
hafnir fyrir þetta glæsilega skip
til að leggja að. Upphófst þá deila
um hver ætti að byggja hafnir
og þar með innviði fyrir vaxandi
atvinnugrein. Í kjölfarið var ráð-
ist í að byggja Reykjavíkurhöfn
og framhaldið þekkja allir. Nú
er mikilvægt að „byggja hafnir“
fyrir ferðaþjónustuna og stuðla
að ánægjulegri upplifun ferða-
manna en um leið huga að nátt-
úruvernd og uppbyggingu á fjöl-
sóttum ferðamannastöðum í anda
sjálfbærrar ferðaþjónustu.
Gistináttagjaldið sem nú er inn-
heimt m.a. í því skyni að vernda
náttúru landsins er um margt
ósanngjarnt því það leggst ein-
göngu á hluta atvinnugreinar-
innar, auk þess sem það nær ekki
til allra erlendra ferðamanna.
Nú stendur til að auka enn þessa
skattheimtu. Það teljum við óráð-
legt og tökum undir með rökum
SAF um skaðsemi þeirrar skatt-
lagningar. En náttúruvernd og
uppbygging á ferðamannastöðum
kostar og peningar eru af skorn-
um skammti.
Niðurstaða rannsóknar frá
árinu 2004 (sjá tengil í vefútgáfu)
leiðir í ljós að ferðamenn eru til-
búnir að greiða fyrir aðgang að
ferðamannastöðum sé ljóst að
peningunum verði varið til vernd-
unar og uppbyggingar. Það er því
rökréttara að taka gjald af ferða-
mönnum beint fyrir að njóta nátt-
úru landsins en að taka þá gegn-
um seldar gistinætur, flug eða
með öðrum hætti. Fyrirkomulagið
þekkist víða um heim, til dæmis
frá Nepal og Bandaríkjunum.
Einnig mætti nefna hér líkindi við
veiðikortið og tjaldstæðakort sem
eru í gildi hérlendis.
Við búum í víðáttumiklu landi.
Það er ekki einfalt að krefja ferða-
menn um gjald af einstökum stöð-
um því girða þarf svæðin af og
manna sérstök hlið þar sem fólki
er hleypt inn. Það er því flókin,
óaðlaðandi og afar kostnaðarsöm
leið og líklegt að slíkar aðgerðir
kosti meira en þær skili af sér.
Nánari útfærsla
Í neðanjarðarlestum víða um
heim greiða farþegar fargjald-
ið með miða sem gildir í tiltek-
inn tíma. Ekki er víst að fram-
vísa þurfi passanum en treyst er
á samviskusemi fólks. Við leggj-
um til að þessi aðferðafræði verði
lögð til grundvallar innheimtu
á gjaldi fyrir að njóta náttúru
Íslands en í staðinn verði hlúð að
náttúrunni og byggð upp aðstaða
eftir því sem hentar hverjum stað.
Allir sem ferðast um á fyrir-
fram skilgreindum svæðum,
svo sem þjóðgörðum, friðlýstum
stöðum og vernduðum svæðum
geta verið beðnir um að framvísa
Náttúrupassanum. Þeir sem skila
skattframtali á Íslandi greiða
ekki fyrir hann og geta nálgast
hann með veflykli. Hér er litið
á að skattgreiðendur hafi þegar
greitt gjaldið í formi opinberra
gjalda.
Náttúrupassinn myndi kosta
tiltekna upphæð, t.d. kr. 5.000
og gilda í eitt ár frá útgáfudegi.
Hann greiðist af þeim: A) sem
ferðast um náttúru Íslands á fyrir
fram skilgreindum svæðum, B)
sem ekki greiða skatt á Íslandi,
C) sem eru 18 ára og eldri.
Náttúrupassann yrði hægt að
kaupa í flugvélum á leið til lands-
ins, á vefsíðu passans, t.d. www.
naturepass.is, í upplýsingamið-
stöðvum, á bensínstöðvum og hjá
ferðaþjónustum víða um land.
Beitt yrði viðurlögum ef fólk er
ekki með passann meðferðis og
verða þau að vera íþyngjandi svo
kerfið virki. Finna þarf lausn
á því hvernig þeir sem ferðast í
skipulögðum hópferðum greiða
gjaldið. Ótal margt varðandi hug-
myndina er útfærsluatriði sem
greinarhöfundar eru með lausnir
á í handraðanum en verður ekki
farið út í hér.
Mikilvægt er að ferðamaðurinn
fái jákvæð skilaboð í tengslum
við kaup á passanum og skýr-
ar upplýsingar um að tekjurnar
renni til náttúruverndar. Einnig
væri æskilegt að lítið hefti myndi
fylgja passanum með upplýsing-
um um verkefnið, náttúru og nátt-
úruvernd, flóru og fánu lands-
ins sem og öryggi á ferðalögum,
reglum um akstur á hálendinu
og fleira. Ítarlegri upplýsingar
mætti finna á vefsíðu verkefnis-
ins.
Rekstrarfyrirkomulag
Æskilegt væri að Náttúrupass-
inn ehf. yrði sjálfstætt félag rekið
undir merkjum opinberra aðila
og að stjórn félagsins yrði skipuð
sömu aðilum og fulltrúum ferða-
þjónustunnar. Mikilvægt er að
gerð yrði greinargóð viðskipta-
áætlun til þriggja ára að lágmarki
vegna innleiðingar passans svo og
áætlun um framkvæmdir vegna
tekna sem áætlað er að myndu
skila sér inn vegna verkefnisins.
Ef við gefum okkur að 400.000
manns greiði kr. 5.000 verða tekj-
urnar tveir milljarðar á ári. Hér
kemur til greina að hafa þrenns
konar verð eftir því hve mikið
aðgengi að landinu yrði. Hér verð-
ur ekki farið í að útfæra viðskipta-
módelið en að sjálfssögðu verður
að leggja áherslu á gegnsæi og
aðhald í rekstri.
Taka skal fram að þetta eru
hugmyndir sem varpað er fram
til umræðu með von um að þessi
hugmynd fái að vaxa og dafna og
koma því til leiðar að orðin sem
eru til alls fyrst skili sér í aðgerð-
um.
Náttúrupassinn
Ferðaþjónusta
Sigríður Margrét
Guðmundsdóttir
framkvæmdastjóri
Kjartan Ragnarsson
forstöðumaður
Dóra Magnúsdóttir
markaðsstjóri og
leiðsögumaður