Fréttablaðið - 23.08.2012, Blaðsíða 22

22 23. ágúst 2012 FIMMTUDAGUR
Árangur í efnahagsmálum er mikilvægt framlag ríkis-
stjórnarinnar til enduruppbygg-
ingar íslensks þjóðfélags, en
fjarri því að vera það eina. Heild-
arsýn á verkefni yfirstandandi
kjörtímabils hefur frá upphafi
birst í samstarfsyfirlýsingu rík-
isstjórnarinnar, löngu og ítarlegu
skjali, metnaðarfullri verkáætl-
un sem spannar vítt svið. Þegar
líður á seinni hluta kjörtímabils
er ánægjulegt að fletta sam-
starfsyfirlýsingunni og átta sig
á því hversu stórum hluta þeirra
verkefna sem upp eru talin hefur
verið komið til framkvæmda.
Árangur ríkisstjórnarinnar
Eins og öllum er ljóst tók þessi
fyrsta ríkisstjórn Íslandssög-
unnar sem eingöngu er skipuð
vinstri flokkum við erfiðara verk-
efni en nokkur önnur hafði gert
áður. Árangurinn hefur kostað
aðhald í rekstri og jafnframt aga
í fjármögnun samneyslunnar sem
okkur er svo mikilvæg. Nú sjáum
við að atvinnuleysi minnkar jafnt
og þétt, verðbólga er í rénun og
hagvöxtur með því mesta sem
gerist í Evrópu. Samhliða þessu
hafa breytingar á skatta- og bóta-
kerfi orðið til þess að auka jöfn-
uð meðal landsmanna – og þar
með náð að snúa frá aukinni mis-
skiptingu sem var við lýði mestan
hluta hins meinta góðæristíma.
Andstæðingum ríkisstjórn-
arinnar er ljósara en nokkrum
öðrum að ef næstu alþingiskosn-
ingar snúast um árangur ríkis-
stjórnarinnar, þá mun vinstri
flokkunum ganga vel. Það þjón-
ar því tilgangi hrunflokkanna að
láta kosningabaráttuna snúast
um allt annað en raunverulegan
árangur og málefni – það er þeim
í hag að drepa umræðunni á dreif
í upphrópunum og gífuryrðum.
Þar þurfum við að halda vöku
okkar og hugsa um heildarmynd-
ina.
Sama rót
Eins og við er að búast á umbrota-
tímum hefur stundum gustað um
samstarf ríkisstjórnarflokkanna
og andstæðingar ríkisstjórnar-
innar tekið því fagnandi í sínum
áróðursritum á vef og prenti.
Þrátt fyrir þau ágreiningsmál
sem upp hafa komið á tímabilinu,
þá hefur samstarf Vinstri grænna
og Samfylkingar fyrst og fremst
verið með eindæmum gott – enda
sýna verkin merkin. Báðir flokk-
arnir byggja á sömu rót. Stefnu
sem snýst um jöfnuð og félagslegt
réttlæti.
Andstæðingar ríkisstjórnar-
innar hafa ítrekað talið sig geta
rekið fleyg á milli flokkanna – og
skiptir þar ekki mestu máli hvort
meintur ágreiningur á við rök að
styðjast. Eftir því sem nær dreg-
ur kosningum má búast við því að
bæti nokkuð í moldviðri af þessu
tagi enda miklir valdahagsmunir
í húfi. Þá ríður á að hvika hvergi,
heldur safna liði og snúa bökum
saman.
Ólíkar áherslur
Á dögunum þótti í frásögur fær-
andi að tveir ráðherrar Vinstri
grænna lýstu þeirri skoðun að
ræða bæri stöðuna í aðildarvið-
ræðunum við Evrópusambandið
og þá staðreynd að áform um að
leggja fullbúinn samning fyrir
þjóðina virðast ekki ganga eftir
á kjörtímabilinu. Einnig var
staða mála í Evrópu nefnd, efna-
hagslegir erfiðleikar í álfunni og
blikur á lofti um þróun og hlut-
verk evrunnar. Þótti sumum
þetta sýna alvarlegan ágreining á
stjórnarheimilinu. Því fer fjarri.
Frá upphafi ríkisstjórnar-
samstarfsins hefur verið lögð
áhersla á að flokkarnir virði
ólíkar áherslur hvors um sig
gagnvart aðild að ESB – eins og
tilheyrir í góðu samstarfi. Ólík
afstaða flokkanna til ESB-aðild-
ar er sennilega einn helsti styrk-
ur aðildarviðræðnanna, grund-
vallaratriði sem á að geta orðið
til þess að umræða um mögulega
aðild verði upplýst og ólíkum
sjónarmiðum gert jafnhátt undir
höfði. Í samstarfsyfirlýsingunni
stendur jafnframt að ákvörð-
un um aðild að ESB skuli vera í
höndum þjóðarinnar, sem muni
greiða atkvæði um aðild að lokn-
um aðildarviðræðum. Þetta er
sjálfsögð lýðræðiskrafa og mik-
ilvægt að taka hana fram: Þjóðin
á alltaf að eiga síðasta orðið.
Greinargóðir kostir
Nú liggur nokkuð ljóst fyrir að
aðildarviðræðum lýkur ekki á
þessu kjörtímabili. Það stefnir í
að mikilvægir samningskaflar
verði enn á huldu á komandi vori.
Þegar stefnir í að ekki verði unnt
að greiða atkvæði um fullbúinn
samning fyrir alþingiskosningar
þarf að ræða málið. Auðvitað. Allt
alþjóðasamstarf er viðvarandi
verkefni og þarf að vera í stöð-
ugri mótun og endurskoðun. Svo
afdrifaríkur ferill sem nú stend-
ur yfir eins og aðildarumsókn að
ESB er þar ekki undanskilinn. Ég
hef orðið vör við það undanfarn-
ar vikur og mánuði að mjög víða í
samfélaginu er kallað eftir skyn-
semi og yfirvegun í umræðuna.
Vinstrihreyfingin – grænt fram-
boð hlýtur að vilja opna umræðu
um svo flókið mál og Samfylking-
in einnig.
Þjóðin þarf að fá skýra spurn-
ingu til að svara. Greinargóða
kosti að fjalla um. Það er kallað
eftir vandaðri umræðu og það er
okkar hlutverk að stuðla að henni.
Sú umræða fer fram innan flokka
og milli stjórnmálaflokka, sér-
staklega stjórnarflokkanna eins
og málum er háttað. Umræðan
þarf ekki síður að eiga sér stað í
fjölmiðlum og úti í samfélaginu,
hún þarf að byggja á staðreynd-
um og heildarmati. Einfaldar
upphrópanir og gífuryrði eru
hvorki til upplýsingar né í anda
lýðræðis.
Þjóðin þarf að fá skýra spurningu til að
svara. Greinargóða kosti að fjalla um. Það
er kallað eftir vandaðri umræðu og það er
okkar hlutverk að stuðla að henni.
Barnaverndarstofa er eitt þeirra stjórnvalda sem falið hefur
verið að gæta hagsmuna barna í
íslensku samfélagi. Störf stofunn-
ar eru ekki, frekar en annarra
opinberra stofnana, yfir gagnrýni
hafin. Eðlilegt er að almenning-
ur hafi aðhald með störfum opin-
berrar stofnunar með málefnalegri
umræðu og gagnrýni og er hlutverk
fjölmiðla mikilvægt í þessu sam-
bandi.
Mál, þar sem deilt er um hags-
muni barna, eru í eðli sínu alltaf
viðkvæm. Þó að þau séu ólík að
grunni til og varði sum deilur for-
eldra við barnaverndaryfirvöld og
önnur deilur á milli foreldra eiga
þau það sameiginlegt að fleiri en
ein hlið er á hverju máli. Foreldrum
er frjálst að kynna sína hlið í fjöl-
miðlum en þegar stjórnvöld koma
að málinu eru þau bundin þagn-
arskyldu og geta því ekki komið
sínum sjónarmiðum á framfæri eða
leiðrétt rangfærslur og staðreynda-
villur sem foreldri, eða aðilar sem
tengjast því, hefur sett fram. Verða
þeir, sem fylgjast með umræðu um
slík mál, að vera meðvitaðir um að
ef til vill eru ekki allar staðreyndir
málsins uppi á borðum og oftar en
ekki hallar í umfjölluninni á þann
aðila sem ekki hefur tjáð sig í mál-
inu, hvort sem sá aðili er hitt for-
eldrið eða opinber stofnun.
Ástæða þess að vakin er athygli á
þessum ágalla á opinberri umfjöll-
un um einstaka mál sem varða börn
er umræða sem skapast hefur um
störf þeirrar stofnunar sem ég
starfa hjá, Barnaverndarstofu, í
umræðu um forsjárdeilu milli for-
eldra. Hafa móðirin og aðstandend-
ur hennar í því máli kosið að gera
grein fyrir sinni hlið málsins á
opinberum vettvangi og meðal ann-
ars vegið harkalega að barnavernd-
aryfirvöldum, bæði Barnavernd-
arstofu og barnaverndarnefndum
sem komið hafa að málinu.
Vegna ákvæða barnaverndar-
laga um þagnarskyldu getur Barna-
verndarstofa ekki í slíkri umræðu
borið hönd fyrir höfuð sér og leið-
rétt þær fjölmörgu rangfærslur
sem settar hafa verið fram í máli
þessu. Telur stofan samt sem
áður nauðsynlegt að vekja athygli
almennings á því að verulega skort-
ir á að þær upplýsingar sem birst
hafa í málinu séu í samræmi við
staðreyndir þess.
Í málum, þar sem foreldrar
deila um forsjá barna sinna og
foreldrar búa hver í sínu landinu,
þá gilda ákveðnar reglur um það
í hvaða landi leiða á forsjárdeil-
una til lykta. Eins og rakið hefur
verið opinberlega var fjölskylda
sú, sem fjallað hefur verið um í
fjölmiðlum, búsett í Danmörku
þegar foreldrar slitu samvistum
og varð því að leysa úr forsjárdeil-
unni þar. Var það gert fyrir dóm-
stólum þar sem dómstólar, bæði
í undirrétti og yfirrétti, komust
að þeirri niðurstöðu að það þjón-
aði best hagsmunum barnanna að
búa hjá föður sínum. Löggjöf Dan-
merkur er í grundvallaratriðum
svipuð þeirri íslensku að því leyti
að í málum sem þessum er ávallt
rætt við börnin, hafi þau aldur til
þess, áður en komist er að niður-
stöðu. Má ekki gleyma því að báðir
aðilar í dómsmáli hafa tækifæri til
þess að kynna sín sjónarmið áður
en dómstólar taka ákvörðun.
Undir rekstri forsjármálsins
og eftir að því lauk braut móðir
barnanna ítrekað gegn lögum og
fór í óleyfi með þau til Íslands.
Hafa ólögmæt brottnám ávallt
djúpstæð áhrif á börn og geta vald-
ið þeim varanlegum skaða. Að auki
eru slíkar aðgerðir aldrei til þess
fallnar að bæta réttarstöðu þess
foreldris sem tekur slíka ákvörðun.
Eðlilegt er að foreldri, sem brotið
er gegn með slíkum aðgerðum, leiti
til dómstóla hér á landi í þeim til-
gangi að fá börn sín afhent. Við
rekstur slíkra mála er líka rætt við
börn og lagt mat á það hvort þeim
kunni að vera hætta búin verði þau
send til baka. Bæði héraðsdómur og
Hæstiréttur Íslands framkvæmdu
slíkt mat í umræddu máli og voru
sammála um að ekkert benti til
annars, eftir að hafa rætt við börn-
in, en að þau væru örugg hjá föður
sínum.
Aðfarargerðir, sem beinast að
börnum, eru íþyngjandi og til þess
fallnar að valda börnum skaða. Er
það skoðun Barnaverndarstofu að
slíkar aðgerðir ættu ekki að fara
fram og leysa eigi mál með öðrum
hætti. Það má þó aldrei gleyma því
að það er það foreldri, sem ekki
lætur af hinu ólöglega ástandi, sem
ber ábyrgð á því að aðfarargerð
þarf að fara fram. Foreldri, sem
heldur börnum hjá sér með ólög-
mætum hætti, getur alltaf komið
í veg fyrir að börnin sín þurfi að
verða fyrir sálrænum skaða með
því að fylgja niðurstöðum dómstóla
og afhenda börnin.
Ísland er réttarríki. Í því felst
að bæði einstaklingar og opinberir
aðilar verða að virða bæði lög og
niðurstöður dómstóla í einstaka
málum og treysta því að niðurstöð-
ur í dómsmálum séu réttar með
hliðsjón af öllum staðreyndum
málsins, ekki eingöngu hlið annars
aðilans. Leggur Barnaverndar-
stofa á það áherslu að það er ekk-
ert í máli þessu sem bendir til ann-
ars en að niðurstöður dómstóla hér
á landi og í Danmörku hafi verið
teknar með hagsmuni barnanna að
leiðarljósi.
Það má ekki gleyma að mál sem
þessi snúast um líf og hagsmuni
barna. Barnaverndarstofa þolir
vel óvægna gagnrýni en öðru máli
kann að gegna um ungar sálir sem
þurfa að þola það að ítrekað sé
fjallað um þeirra innstu mál í fjöl-
miðlum og oftar en ekki stangast
umfjöllunin verulega á við sann-
leikann. Verða þeir, sem ákveða að
taka þátt í umræðu um mál barna,
að huga að því að þeir hafa sjaldn-
ast forsendur til þess að geta lagt
dóm á einstök mál og að opinber
umfjöllun getur verið til þess fall-
in að skaða börnin sem ætlunin er
að vernda.
Úlfur, úlfur
Barnavernd
Heiða Björg
Pálmadóttir
lögfræðingur
Barnaverndarstofu
Breidd: 187 cm
Dýpt: 95 cm
Heilsudýna:
140x200 cm
Frá vegg: 240 cm
Senseo 2ja sæta svefnsófi
ÁGÚST-TILBOÐ Kr. 329.600,-
Verð áður 412.000,-
TILBOÐSDAGAR Í ÁGÚST
ÁTTU VON Á GESTUM?
Breidd: 268 cm, Dýpt: 95 cm
Tunga: 163 cm
Frá vegg: 240 cm
Heilsudýna: 140x200 cm
Senseo tungusófi
ÁGÚST-TILBOÐ Kr. 446.250,-
Verð áður 595.000,-
25%
afsláttur
í ágúst
Kallað eftir vandaðri umræðu
Stjórnmál
Svandís
Svavarsdóttir
umhverfisráðherra